หัวข้อนี้เคยเขียนไปแล้วแต่วันนี้ได้อ่านโพสต์ในหน้า ส.ป.ล.ท. ก็เลยอยากเขียนอีก

ผู้ที่โพสต์พูดเรื่องล่ามทหาร (เข้าใจว่าหมายถึงล่ามคอบราโกลด์) ที่เอเจนซี่ประกาศรับสมัครโดยให้ค่าตอบแทนวันละ 1,500 บาทแต่ตัวเอเจนซี่เรียกเก็บเก็บจากหน่วยงานของลูกค้าในอัตราวันละ 3,000 บาท คือกินค่าหัวคิว 50%

เราเห็นกินค่าหัวคิวอัตรานี้ไม่แปลกใจ เพราะในต่างประเทศสำหรับงานแปลก็เห็นกินค่าหัวคิวเยอะอยู่ เช่น เอเจนซี่จ้างนักแปล $35 เวลาเก็บเงินลูกค้า จะเก็บที่ $65 คือบวกไป 40% หรือถ้าคิดเป็นคำ เอเจนซี่ให้คำละ $0.15 แต่คิดเงินลูกค้าจริงที่ $0.25 ขึ้นไป จะบวกมากบวกน้อยก็ขึ้นอยู่กับว่ามีบริการอะไรเพิ่มหรือเปล่า เช่น เอเจนซี่ ต้องส่งงานให้นักแปลอีกคนนึงตรวจก่อนส่งลูกค้า ก็จะมีต้นทุนเพิ่ม

เรื่องค่าแรงนักแปลและล่ามเป็นปัญหาที่ยกมาพูดได้เรื่อยๆ สาเหตุหนึ่งเพราะในไทยยังไม่มีใครกำหนดราคากลางที่อ้างอิงกันก็มักจะดูอัตราของมหาวิทยาลัยชื่อดังของรัฐหรือค้นจากประกาศของหน่วยงานราชการ

อย่างที่ค้นเจอจากเว็บ เช่น

ล่ามได้รับค่าป่วยการไม่ต่ำกว่าชั่วโมงละ 500 บาทไม่เกินชั่วโมงละ 800 บาท โดยไม่เกิน 2,400 บาทต่อวัน (ระเบียบสำนักงานศาลยุติธรรมว่าด้วยค่าป่วยการ…แก่ล่ามที่ศาลจัดหาให้ //www.oia.coj.go.th/doc/data/oia/iad_1475207855.pdf)

ล่ามได้รับค่าแรงชั่วโมงละ 800 บาท (อัตราค่าใช้จ่ายที่กรมความร่วมมือฯภายใต้ คกร. ไทย-จีน) (800 x 6 ชั่วโมง= 4,800 บาท ต่อวัน tica.thaigov.net/main/.../services-20170111-151419-029381.pdf)

ล่ามภาษามือได้รับค่าตอบแทนชั่วโมงละ 300-600 บาท (600x 6 ชั่วโมง = 3,600 บาทต่อวัน) (ประกาศสำนักงานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติเรื่อง หลักเกณฑ์และอัตราค่าตอบแทนการให้บริการล่ามภาษามือ //www.braille-cet.in.th/Braille-new/?q=news-1599)

ด้านล่างนี้เป็นอัตราที่มหาวิทยาลัยเรียกเก็บบุคคลภายนอกที่มาขอใช้บริการ

ล่ามแปลภาษาของคณะศิลปศาสตร์คิดบริการชั่วโมงละ 500 บาท แต่ไม่เกิน 4,000บาทต่อวัน (ประกาศมหาวิทยาลัยพะเยา)

บริการล่ามโดยคณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ คิดค่าบริการไม่เกินวันละ 20,000 บาท และจ่ายให้ล่าม 85% ของค่าบริการที่เรียกเก็บ

บริการแปลเอกสารโดยคณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ คิดค่าบริการไม่เกินหน้าละ 2,000 บาท และจ่ายให้ล่าม 85% ของค่าบริการที่เรียกเก็บ

นอกจากจะไม่มีใครกำหนดราคากลางแล้วประเทศไทยยังเพิ่งเริ่มต้นจัดทำมาตรฐานวิชาชีพ ตอนนี้สอบแปลไปแล้ว แต่สายล่ามนี่ ไม่ได้ข่าวอะไรเลย น่าจะอีกสักพักใหญ่ๆ

บางความเห็นในโพสต์ FB ก็บอกว่า คนที่เรียกตัวเองล่ามหลายคนก็ล่ามไม่เป็น พูดไม่รู้เรื่อง ทำงานแล้วลูกค้าขอเปลี่ยนตัว ก็อย่างที่เคยพูดคือใครก็เรียกตัวเองว่าเป็นนักแปล เป็นล่ามได้ แต่ถามต่อว่า มีคุณวุฒิอะไรเรียนจบสายที่เกี่ยวข้องมามั้ย มีประสบการณ์ด้านการแปลและล่ามมากี่ปีเคยเข้ารับการทดสอบวัดระดับด้านการแปลและล่ามบ้างมั้ย เชื่อว่าหลายคนตอบไม่ได้

ถ้าจะวัดว่าอัตราค่าจ้างที่ล่ามได้รับนั้นน้อยหรือมากควรจะวัดกับอะไร ถ้าเทียบกับค่าแรงขั้นต่ำที่วันละ 300-500 บาท ในขณะที่ล่ามได้ชั่วโมงละ 300-500 บาท ก็ถือว่าไม่น้อย คำนวณรายเดือน ถ้าทำเต็มเวลา มีงานทุกวันล่ามจะได้ประมาณ 48,000 – 80,000 บาทต่อเดือน (ใครว่าล่ามไทยได้เงินน้อย) หรือคิดแค่รับงานเดือนละ 15 วัน ก็จะได้ค่าแรง 36,000 – 60,000 บาทเวลาที่เหลือเอาไปขายของตลาดนัดได้อีก ช่วงเย็นๆ ขี้หมูขี้หมาก็ได้กำไรพันสองพันบาทไม่เสียภาษีด้วย เพราะเป็นแผงลอยย้ายที่ ไม่ประจำจุด สรรพากรตามไม่เจอ)

ข้ามมาดูฝั่งออสเตรเลีย Professional Australia จัดทำ Proposed Industry Recommend Rates 2015 สำหรับ onsite interpreting ไว้คือ ชั่วโมงแรกคิด $103.65 (2,700 บาท) ชั่วโมงต่อไปได้ $46.76 (1,200 บาท) เต็มวัน 8 ชั่วโมง คิด $430.97 (11,600 บาท) ในขณะที่ค่าแรงขั้นต่ำในออสเตรเลีย อยู่ที่ชั่วโมงละ $19 (เปิดดูจากเว็บ Fairwork สำหรับลักษณะงาน administrator level 1) ถือว่าล่ามได้ค่าแรงดีทีเดียวได้ค่าเดินทางต่างหาก เงื่อนไขอัตรานี้สำหรับล่าม NAATI ระดับ 3 (//www.professionalsaustralia.org.au/translators-interpreters/wp-content/uploads/sites/43/2016/06/2015-Proposed-Industry-Recommended-Rates-for-TI-3.pdf)

ไหนๆแล้ว ต่อที่ล่าม onsite interpreting งานตรวจคนเข้าเมืองของอังกฤษ วันธรรมดา ชั่วโมงแรก ล่ามได้ค่าตอบแทน £48 (2,100 บาท) ชั่วโมงต่อไปได้ £16 (700 บาท) เต็มวันจะเท่ากับ £176 (7,700 บาท) เงื่อนไขคือ ล่ามต้องเป็นสมาชิก National Register of Public Services Interpreters (NRPSI) หรือ จบการศึกษา Diploma in Public Services Interpreting (DPSI) (Law) หรือมีคุณสมบัติตามที่กระทรวงกำหนด (https://www.gov.uk/government/publications/guidance-for-interpreters/guidance-for-interpreters)

จากที่เขียนไว้ด้านบนเห็นเลยว่าของไทยไม่ได้กำหนดคุณสมบัติของผู้ประกอบวิชาชีพล่ามเพราะมาตรฐานยังไม่พร้อมก็เลยกระทบถึงเรื่องอัตราค่าตอบแทนด้วย และถึงแม้ตัวเลขที่ลองคำนวณไว้จะดูดี แต่ความเป็นจริงล่ามด้วยกันเองนี่แหละที่ตัดราคา ประกอบกับลูกค้าก็อยากได้ของถูกโดยไม่ดูว่าได้ล่ามระดับไหนมาทำงาน สมมติถ้าล่ามจะอ้างอิงอัตราค่าป่วยการของศาลเพื่อใช้เป็นเกณฑ์ในการเรียกเก็บเงินจากลูกค้า ลูกค้าก็อาจจะถามกลับว่า “แล้วคุณมีคุณสมบัติเป็นล่ามศาลตามที่ศาลยุติธรรมกำหนดไว้หรือเปล่า” เดาว่า หลายคนขาดคุณสมบัติ คือศาลยุติธรรมมีรายชื่อผู้เชี่ยวชาญศาลให้เรียกใช้อยู่แล้วผู้สมัครต้องผ่านการตรวจประวัติการศึกษา การทำงาน และอาจต้องสอบแปลหรือล่ามด้วยจึงจะได้รับการขึ้นทะเบียน ในเมื่อกระบวนการขอขึ้นทะเบียนเข้มงวด แน่นอนว่าล่ามที่มีคุณสมบัติตามข้อกำหนดของศาลไม่เรียกค่าแรงตามอัตราขั้นต่ำแต่ต้องเรียกแพงกว่าคนอื่นแน่นอน

สรุปว่ายังหาข้อสรุปเรื่องอัตราค่าแรงล่ามไม่ได้ แต่ในวงการก็เห็นว่าพยายามจะจัดตั้งกลุ่มเพื่อคัดกรองงานและกำหนดราคากลาง ต้องติดตามกันต่อไป