สวัสดีค่ะพี่ณัชชาอร

หนูติดตามอ่าน Bloggang ของพี่มาร่วม 4ปีแล้วตั้งแต่หนูเริ่มมาทำงานแปลค่ะตอนนี้หนูทำงานเป็นนักแปลและล่ามประจำบริษัทเอกชนค่ะ พี่เชื่อมั้ยคะพี่เป็นหนึ่งในแรงบันดาลใจที่ทำให้หนูเลือกเรียนต่อปริญญาโทด้านการแปลที่จุฬาฯเลยนะคะ หนูสอบเข้าทั้งจุฬาฯและธรรมศาสตร์ (หนูจบธรรมศาสตร์ค่ะ)แต่หนูประทับใจในความยากของข้อสอบของจุฬาฯและความใจดีของอาจารย์ในวันสัมภาษณ์หนูเลยเลือกจุฬาฯค่ะ ไม่รู้ว่าที่นี่เค้าเรียนและสอบกันโหดมั้ยแต่ที่รู้คือตอนนี้รู้สึกอยากไปเรียนทุกวันแต่ก็ไม่รู้ว่าตอนสอบจะคิดแบบนี้อยู่มั้ยนะ 5555

หนูอ่าน blog ของพี่เรื่องอัตราค่าแปลมาสักพักแล้วค่ะจริงๆ อยากจะเขียนมาเล่าให้ฟังนานแล้วแต่ไม่รู้จะเริ่มยังไง เริ่มเลยก็แล้วกันโพสที่พี่เขียนถึงในกรุ๊ปสมาคมฯ หนูก็ได้อ่านตั้งแต่ต้นจนจบค่ะทุกครั้งที่มีคนมาโพสหานักแปลหนูก็ตามไปบางครั้งมีคนเข้าไปติงเรื่องอัตราค่าแปลต่ำไป แต่บางคนในกรุ๊ปกลับแย้งว่า “ก็พอใจราคานี้นี่แล้วก็มีคนรับงานไปแล้ว คุณจะเดือดร้อนทำไม” แบบนี้ได้หรอคะ เราเป็นนักแปลด้วยกันไม่ควรทำให้มาตราฐานอัตราค่าแปลมันต่ำลงไปกว่านี้นะ อยากแสดงความคิดเห็นบ้างแต่ด้วยที่หนูไม่ได้มีชั่วโมงบินสูงเหมือนคนอื่นๆเค้า หนูก็ได้แต่ซุ่มอ่านโพสอย่างเงียบๆเท่านั้น

มีช่วงหนึ่งหนูอยากหารายได้เสริมหนูเลยสมัครเป็นนักแปลที่เว็บบอร์ดของไทยแห่งหนึ่งเพราะมีพี่คนนึงแนะนำมาเค้ารับงานจากที่นี่แล้วได้เงินเดือนๆ นึงหลายบาทงานแรกที่หนูประมูลคืองานแปลภาษาไทยเป็นอังกฤษด้วยราคาหน้าละ 180 บาท ใช้เวลา 2ชั่วโมง หนูคิดว่าราคา180 บาทต่อหน้านี่ถูกมากๆ แล้วนะคะแต่หนูก็ไม่ได้งานค่ะหนูพยายามประมูลงานอื่นๆ ด้วยราคาเท่าเดิมแต่หนูก็ยังไม่ได้งานโอเค..งั้นหนูลองใหม่ หนูลองประมูลที่ 150 บาทต่อหน้าแล้วก็สำเร็จหลายๆครั้งที่หนูประมูลงานมีลูกค้าหลายคนพยายามต่อราคาค่ะ “หน้าละ 100 ได้มั้ย” คุณพระ นี่ชั้นได้เงินแค่ 70 บาทต่อหน้าเองนะ (ต้องจ่าย 30% ให้กับเว็บเป็นค่าดำเนินการ)“50 บาทได้มั้ยเดี๋ยวมีงานมาให้แปลเรื่อยๆ” โอ้ย...มันจะดูถูกกันเกินไปแล้วนะ หนูรับงานที่นั้นไม่ถึง 10 งานค่ะหนูไม่มีความอดทนพอ หนูไม่รู้ว่าพี่คนนั้นเค้าตั้งหน้าตั้งตาแปลงานพวกนี้ไปได้ยังไงหนูเคยถามเค้านะว่าเวลาที่เค้าเสียไปกับการแปลงานมันคุ้มกับเงินที่เค้าได้รับกลับมาหรือเค้าก็ตอบว่าทำชิลๆไปดิ ไม่ต้องไปเน้นให้สวยงามหรอก งานเด็กเอาไปส่งอาจารย์หือออออออ แบบนี้ได้หรอคะ  

หนูไม่ได้เก่ง หนูไม่ได้มีชื่อเสียง หนูมีประสบการณ์แค่ 4ปี แต่หนูก็เลือกงานนะคะ หนูเลือกที่จะไม่ดูถูกวิชาชีพตัวเองคุณกดราคาจนต่ำแบบนี้แล้วคนอื่นเค้าจะอยู่ได้อย่างไรยิ่งรู้ว่างานพวกนี้เป็นงานที่ต้องทำส่งอาจารย์แล้วหนูยิ่งไม่อยากทำเลยค่ะ

ตอนนี้หนูไม่คิดจะหางานจากwebsiteพวกนี้อีกแล้ว หนูจะตั้งใจเรียน พยายามเรียนให้จบภายใน 2 ปีค่ะหนูยังไม่ได้คิดว่าจะทำ IS เรื่องอะไรด้วยซ้ำทั้งๆที่เวลามันงวดมาทุกทีแล้ว หนูจะติดตามอ่านงานเขียนของพี่ไปเรื่อยๆนะคะ

**********

ตอบ

พี่ว่าอ่านเงียบๆ ก็ดี ไม่งั้นเดี๋ยวโดนด่าว่า เสือก เหมือนที่คนข้างบนพูดเป็นนัยๆ บางที FB ก็เหมือนบอร์ด Pantip โดนถล่มโดยไม่ได้ตั้งตัวก็เยอะบางทีก็พวกมากลากไป เหตุผลไม่มี

เรื่องราคานี้เถียงกันมานานมากแล้ว ฝั่งหนึ่งเอาเรื่องเศรษฐศาสตร์มาอธิบายว่าคนซื้อพอใจจ่ายเท่านี้ คนขายพอใจคิดแค่นี้ ก็ win-win ส่วนอีกฝั่งหนึ่งยืนยันว่าค่าบริการควรคิดตามความสามารถ พี่จะบอกว่าในหมู่ professional translator (หมายถึงนักแปลที่ทำเป็นอาชีพและมีคุณสมบัติ เช่นได้รับการรับรองคุณวุฒิด้านการแปล เป็นสมาชิกสมาคมวิชาชีพด้านการแปล)เขาไม่แข่งกันด้วยราคา แต่ใช้วิธีเพิ่ม value อย่างอื่นเข้าไปในบริการ คือราคาเท่าคู่แข่งนั่นแหละแต่รับประกันส่งงานตรงเวลา เซ็นรับรองแล้วใช้ยื่นกับหน่วยงานราชการได้แน่นอน นักแปลจบตรงในสาขาที่แปล เป็นต้น ถ้าใช้ศัพท์การตลาด ก็คงประมาณ differentiation ทำให้เราแตกต่างจากคนอื่น

เคยได้ยินคำว่าตลาดบน ตลาดล่าง ใช่มั้ย แสนสิริ เขาจับตลาดบน พฤกษาเขาจับตลาดล่าง (ตลาดกลางค่อนล่างก็ได้เอ้า)เห็นภาพมั้ย เราก็ต้องดูว่าเราเล่นตลาดไหน ไม่ต้องกระโดดข้ามตลาด อย่าเป็นคนขี้อิจฉา (พี่ซื้อบ้านของ บจก. ฟ้าหลวงวิลล์ กับ บจก.รสิกา อินดี้มากอ่ะเพราะไม่มีเพื่อนรู้จักเลยสักคน)

พูดเรื่องบ้าน อาจจะไกลตัว เอาเรื่องกาแฟดีกว่า สั้นๆ แผงกาแฟสดปากซอยขายกาแฟแก้วละ 15 บาท กับสตาร์บัคส์ แก้วละ 150 บาท เขาแยกตลาดกันเห็นๆ แผงกาแฟริมทางบางเจ้ารสชาติเยี่ยมแต่ก็อาจจะขาดบางอย่างที่สตาร์บัคส์มีเช่น คาราเมล แฟรบเป้ เมนูพิเศษ etc. ส่วนใครงบน้อยก็กินกาแฟริมทางสมฐานะดีแล้วแต่อย่าได้คาดหวังลูกเล่นแพรวพราว

ส่วนเว็บประมูลงานแปลที่น้องบอก พี่เคยเขียนในบล็อกเก่าของพี่ไปแล้ว คาดว่าน้องอาจจะไม่ได้อ่านเลยไปสมัครกับเว็บนี้ เว็บเขาเป็นแค่ตัวกลาง เขาก็ต้องคิดค่าทำเว็บค่าการตลาด ค่า etc. อย่าไปว่าเขาเรื่องหักค่าหัวคิว เรื่องคุณภาพงานแปลที่ได้จากเว็บนี้ ลูกค้าต้องคัดนักแปลเอง พี่ว่าลูกค้าหลายคนเข้าใจผิดนึกว่าเป็นเอเจนซี่ จึงคาดหวังว่าคุณภาพน่าจะดี พี่ก็เป็นหนึ่งในนั้นที่ลองใช้บริการ ผลงานที่ได้ก็ห่วยตามราคา โชคดีที่ได้นักแปลฝีมือพอนำมาพัฒนาได้อยู่คนนึง

เรื่องราคา นักแปลรู้มูลค่าของตัวเองอยู่แล้วว่าเท่าไหร่ถึงจะคุ้ม ก็ไม่ควรจะตีราคาค่าแรงตัวเองลดลงเรื่อยๆ ขืนทำงี้ อีกหน่อยจะเอาไรกิน ส่วนถ้าจะอ้างว่า ลูกค้าให้งบมาแค่นี้เลยทำงานชุ่ยๆ ส่ง ก็เท่ากับว่าไม่เคารพอาชีพตัวเอง professional translator เขาจะมีกรอบ professional conduct คอยกำกับเพื่อรักษามาตรฐานวิชาชีพ budget ลูกค้าจะมากหรือน้อยงานที่ส่งก็ต้องได้มาตรฐานวิชาชีพ คนที่น้องคุยด้วยคงไม่ใช่คนในวิชาชีพนี้

“คุณกดราคาจนต่ำแบบนี้แล้วคนอื่นเค้าจะอยู่ได้อย่างไร”น้องพูดไม่ถูกซะทีเดียว คนที่มีจุดแข็งเป็นจุดขาย ต่อให้เขาไม่ลดราคาเขาก็ขายได้ เหมือนเราอยากกินของอร่อยๆที่มีขายแค่ไม่กี่เจ้า ต่อให้เขาไม่ลดราคาเราก็ยอมจ่ายเพราะมันถูกปากถูกใจเรา พูดแล้วนึกถึงหลุยส์วิตตอง เป็นกระเป๋าแบรนด์เดียวที่ไม่เคยลดราคา ถ้าอยากได้ ลูกค้าต้องจ่ายเต็ม นักแปลก็เหมือนกัน อย่างคนที่แปลงาน copy writing เก่งๆ ค่าตัวไม่ได้ถูกเลยแต่ก็มีคนยอมจ้างเพราะผลงานดี พี่ว่าน้องหาจุดแข็งหรือจุดขายของตัวเองให้เจอว่าถนัดแปลงานด้านไหน แล้วเน้นด้านนั้นไปเลยพร้อมๆ กับเรียนเฉพาะทางเพิ่มเติม

ถ้าวันหลังลูกค้าต่อราคาน้องจนรับไม่ได้ น้องให้เขาไปใช้ Google Translate เลย ฟรี ถ้าลูกค้าบอกว่างานแปลไม่ได้ใช้ทักษะอะไรมากมาย น้องทำข้อสอบจุฬาฯ น่าจะรู้คำตอบว่าต้องใช้ทักษะภาษาไทยขั้นสูงนะจ๊ะ อ่านต้นฉบับรู้เรื่อง ไม่ได้หมายความว่าถ่ายทอดความหมายของต้นฉบับได้รู้เรื่องเสมอไป และกว่าจะแปลได้ ต้องมีการวางแผนการแปล ทำรายการคำศัพท์กำหนดพจนานุกรมที่จะใช้อ้างอิง และอื่นๆ อีกหลายขั้นตอนกว่างานจะเสร็จชิ้นนึง

ส่วนเรื่องแปลงานที่ลูกค้าต้องทำส่งอาจารย์ประเด็นไม่ได้มีแค่เงินน้อยเพราะผู้ว่าจ้างเป็นนักเรียนแต่มันไปโยงเรื่องจรรยาบรรณของนักเรียน คือ การบ้านตัวเอง ควรจะทำเอง ไม่ใช่มาจ้างคนอื่นทำ นักแปลคนที่ยึดมั่นในหลักความถูกต้องเขาจะไม่รับงานประเภทนี้

พูดเรื่องสารนิพนธ์ หัวข้อที่พี่สนใจคือเรื่องค่าแปลนี่แหละในไทยนี่จะวิกฤติแล้วนะ เพราะตัดราคากันเอาเป็นเอาตายคนที่ไม่ตายก็เพราะเขากระจายแหล่งรายได้คือ หาลูกค้าจากหลายๆประเทศเพื่อให้มีงานเข้ามาตลอด รายได้ค่าแปลจากต่างประเทศส่วนใหญ่ก็สูงกว่ารับจากลูกค้าในไทยคือ $0.15-$0.25 ต่อคำ หรืออาจจะแพงกว่านี้ขึ้นอยู่กับความยากของเนื้อหาที่แปล หรืออาจจะน้อยกว่านี้กรณีปริมาณคำหลักแสนอย่างงานlocalization

งานวิจัยหัวข้อนี้ก็อาจจะตั้งชื่อว่า “อัตราค่าตอบแทนสำหรับการแปลเอกสารในคู่ภาษาอังกฤษและภาษาไทยในประเทศไทย”หรืออะไรทำนองนี้ วิธีทำวิจัยก็ดูงานวิจัยของต่างประเทศเป็นแนวทาง (พี่เคยอ่านรายงานของ Macquarie Uni ออสเตรเลีย) แต่ใช้บริบทของไทยเป็นกรอบการวิจัย อาจสัมภาษณ์นักแปลรุ่นพี่เพื่อหาปัจจัยที่มีผลต่อค่าแปลแล้วถึงค่อยทำโครงตัวแบบสอบถาม จำนวนแบบสอบถามไม่กี่ร้อยชุดก็น่าจะใช้ได้ พอรวบรวมแบบสอบถามเสร็จแล้ว ต้องวิเคราะห์สถิติทำ regression หรือ correlation ตบท้ายด้วยสรุปงานวิจัยว่าจะนำผลการวิจัยที่ได้ไปแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับค่าแปลในประเทศไทยได้ยังไง ถ้าพี่ได้เรียนการแปลอีกรอบก็อยากจะทำวิจัยเรื่องนี้