ปฐมเหตุมงคลชีวิต

มลคลชีวิตหมู่ที่ ๑ - ฝึกให้เป็นคนดี

• มงคลที่ ๑ ไม่คบคนพาล
[ อเสวนา จ พาลานํ (อะเสวะนา จะ พาลานัง) ]


พาล แปลว่า โง่เขลา อับปัญญา รู้เท่าไม่ถึงการณ์ คนพาลคือคนโง่เขลา คนเกเรแม้คนมีปริญญาสูงๆแต่ประพฤติทุจริตทางกาย วาจา ใจ เรียกว่า คนพาล การไม่คบคนพาลจึงเป็นมงคล เพราะการคบคนพาลพาไปหาผิด การไม่คบคนพาลจึงทำให้พ้นจากโอกาสที่จะหลงเข้าสู่ความผิด นำมาซึ่งความสรรเสริญของคนทั่วไป และประสบความสุขความก้าวหน้าในชีวิต เป็นการตัดกำลังไม่ให้เชื้อคนพาลระบาดไป เพราะขาดคนสนับสนุน




• มงคลที่ ๒ - คบบัณฑิต
[ ปณฑิตานญฺจ เสวนา (ปัณฑิตานัญจะ เสวะนา) ]


บัณฑิต แปลว่า ผู้มีปัญญา นักปราชญ์ หมายถึง ผู้รู้ทัน และมีเหตุผล ในการกระทำ ในคำที่พูด และเรื่องที่คิด คบบัณฑิตเป็นมงคล เพราะได้ความรู้ ความปลอดภัย ความสรรเสริญ ความสุข เกียรติยศ ชื่อเสียง และชื่อว่าได้ทำความดีด้วย ทำให้บรรลุมรรคผลนิพพานได้ง่าย ได้ชื่อว่ามี "กัลยาณมิตร"




• มงคลที่ ๓ บูชาบุคคลที่ควรบูชา
[ ปูชา จ ปูชนียานํ (ปูชา จะ ปูชะนียานัง) ]


บูชา คือ สักการะ เคารพ นับถือ ยำเกรง กราบไหว้ ทำด้วยความเอื้อเฟื้อ การบูชาเป็นมงคล เพราะทำให้เราลดทิฏฐิมานะลงได้ ป้องกันความเห็นผิด และทำให้เราได้แบบอย่างที่ดีจากคนที่เราเคารพ เป็นการขจัดคนพาลให้พินาศไปโดยทางอ้อมและเป็นการเชิดชูบัณฑิตให้สูงเด่นยิ่งขึ้น และได้ชื่อว่าเป็นผู้มี "กตัญญูกตเวที" อีกด้วย

มงคลหมู่ที่ ๒ - สร้างความพร้อมในการฝึกตนเอง

• มงคลที่ ๔ อยู่ในถิ่นที่เหมาะสม
[ ปฏิรูปเทสวาโส จ (ปะฏิรูปะเทสะวาโส จะ) ]


ปฏิรูป แปลว่า เหมาะสมหรือสมควร เทสะ แปลว่าสถานที่หรือท้องถิ่น ปฏิรูปเทสวาสะ คือการอยู่ในท้องถิ่นอันสมควร คืออยู่ในสภาพแวดล้อมที่ดีมีความพร้อม การอยู่ในประเทศอันสมควรเป็นมงคล เพราะการอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ดีย่อมทำให้เป็นคนดี คนมีความรู้ถ้าอยู่ในถิ่นที่ไม่ต้องใช้วิชาความรู้ ความรู้นั้นก็หมดค่าไป และทำให้คนเรากล้าต่อการเผชิญกับปัญหา เพื่อสร้างสิ่งแวดล้อมที่ดีได้ ได้รับความสุขกาย สุขใจ มีความเจริญก้าวหน้า ทั้งทางโลกและทางธรรม




• มงคลที่ ๕ มีบุญวาสนามาก่อน
[ ปุพฺเพ จ กตปุญฺญตา (ปุพเพ จะ กะตะปุญญะตา) ]


บุญ แปลว่า ความดี ความสุข สิ่งที่ชำระจิตใจ สิ่งที่ฟอกจิต การทำบุญไว้ก่อนเป็นมงคล เพราะการทำบุญเป็นการสร้างความดี ซึ่งมีระยะเวลายาวนานต้องอดทน เหมือนปลูกต้นไม้ยืนต้นจะต้องคอยผลไม้นั้นเป็นปีๆ การทำบุญในอดีตส่งผลในปัจจุบัน การทำบุญในปัจจุบันส่งผลในปัจจุบันและอนาคต ผู้ทำความดีจึงต้องคิดว่าเป็นการสร้างฐานแห่งอนาคตไว้ฉะนั้น




• มงคลที่ ๖ ตั้งตนชอบ
[ อตฺตสมฺมาปณิธิ จ (อัตตะสัมมาปะณิธิ จะ) ]


อัตตะ หรือ ตน หมายถึงกายกับใจ การตั้งตนไว้ชอบคือการวางตัวในการดำรงชีพ หรือในชีวิตประจำวันได้อย่างถูกต้องและมั่นคง จึงจะได้ชื่อว่าเป็นคนมีคุณภาพชีวิต การตั้งตนไว้ชอบเป็นมงคล เพราะเป็นการสร้างความมั่นคง ความปลอดภัยแก่ตนเอง เป็นตัวอย่างที่ดีแก่คนอื่น มีความก้าวหน้า เป็นผู้ป้องกันภัยในอบายภูมิ และได้รับสมบัติ 3 ประการคือ มนุษยสมบัติ ทิพยสมบัติ และนิพพานสมบัติ

มงคลหมู่ที่ ๓ - ฝึกตนให้เป็นคนมีประโยชน์

• มงคลที่ ๗ พหูสูต
[ พาหุสจฺจญฺจ (พาหุสัจจัญจะ) ]


พหู แปลว่ามาก สูต แปลว่าความเป็นผู้ได้สดับตรับฟัง ดังนั้นพหูสูต จึงหมายถึงความเป็นผู้รู้ ได้สดับตรับฟังมาก หรือความเป็นผู้คงแก่เรียน พหูสูตเป็นมงคล เพราะการฟังมาก (ในที่นี้รวมถึงผู้ที่รู้จากการอ่านด้วย) ย่อมเพิ่มวุฒิปัญญา เชาวน์ และไหวพริบ นำความรู้ที่ได้ยินได้ฟัง ได้อ่าน ไปปฏิบัติเพื่อช่วยเหลือตนเองหรือคนอื่นได้มาก และเป็นช่องทางนำความเจริญด้วย ลาภ ยศ สรรเสริญ สุข ความเจริญก้าวหน้ามาสู่ตน ไม่มีใครแย่งชิงได้ เป็นสหชาติปัญญา




• มงคลที่ ๘ มีศิลปะ
[ สิปฺปญฺจ (สิปปัญจะ) ]


สิปปะ หรือ ศิลปะ หมายถึง วิชาชีพหรือความฉลาดในการใช้มือ ความมีศิลปะเป็นมงคล เพราะคนมีศิลปะจะช่วยตัวเองได้ไม่ว่าจะตกอยู่ในสถานะใด คนมีศิลปะย่อมเจริญก้าวหน้า ได้รับความสุขทั้งในโลกนี้และโลกหน้า และทำให้โลกเจริญทั้งด้านวัตถุและจิตใจดังพระราชนิพนธ์ของรัชกาลที่ 6 ว่า "…เมืองใดไร้ศิลป์โสภณ เมืองนั้นไม่พ้นเสื่อมทราม…"




• มงคลที่ ๙ มีวินัย
[ วินโย จ สุสิกฺขิโต (วินะโย จะ สุสิกขิโต) ]


วินัย แปลว่า ข้อแนะนำ บทฝึกหัด ได้แก่ กฎเกณฑ์และข้อบังคับต่างๆ ที่ใช้ในสังคมนั้นๆ มีวินัยเป็นมงคล เพราะวินัยเป็นตัวกำหนดให้เกิดความสามัคคี ความมีระเบียบสร้างความเข้มแข็งในกิจการงานต่างๆ ทำให้สังคมที่ดีดำรงอยู่




• มงคลที่ ๑๐ มีวาจาสุภาษิต
[ สุภาสิตา จ ยา วาจา (สุภาสิตา จะ ยา วาจา) ]


วาจา คือ คำพูด สุภาษิต คือพูดดี คำว่า วาจาสุภาษิตจึงหมายถึงพูดดี วาจาสุภาษิตเป็นมงคล เพราะคนที่พูดวาจาสุภาษิต จะบันดาลให้การงานทั้งปวงสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี มีความเจริญก้าวหน้าทั้งทางโลกและทางธรรม ได้รับความสำเร็จในเรื่องที่เจรจา

มลคลหมู่ที่ ๔ - บำเพ็ญประโยชน์ต่อครอบครัว

• มงคลที่ ๑๑ บำรุงบิดามารดา
[ มาตาปิตุอุปฏฺฐานํ (มาตาปิตุอุปัฏฐานัง) ]


มารดา แปลว่า ผู้รักษาบุตร ผู้เลี้ยงดูบุตร บิดา แปลว่า ผู้รักใคร่บุตร ผู้ให้สัตว์โลกยินดี การเลี้ยงดูมารดาเป็นมงคล เพราะเป็นการสืบต่อสังคมโดยอัตโนมัติ การบำรุงเลี้ยงดูมารดาบิดา ทำให้ได้รับการยกย่องสรรเสริญ มีความเจริญก้าวหน้า เป็นตัวอย่างที่ดีแก่อนุชนรุ่นหลัง




• มงคลที่ ๑๒ เลี้ยงดูบุตร
[ ปุตฺตสงฺคโห (ปุตตะสังคะโห) แยกมาจาก ปุตฺตทารสฺส สงฺคโห (ปุตตะทารัสสะ สังคะโห) ]


บุตร แบ่งตามคุณธรรม มี 3 ประเภท คือ


1. อภิชาตบุตร บุตรที่ยิ่งใหญ่กว่ามารดาบิดา
2. อนุชาตบุตร บุตรเสมอมารดาบิดา
3. อวชาตบุตร บุตรที่เลวกว่ามารดาบิดา

บุตรทั้ง 3 ประเภทนี้มีอยู่ในทุกสังคม ตระกูลจะมั่นคงได้ บุตรจะต้องเป็นอภิชาตบุตร หรืออนุชาตบุตร ส่วนอวชาตบุตร เกิดมาเพื่อทำลายวงศ์ตระกูลโดยเฉพาะ การเลี้ยงดูบุตรเป็นมงคล เพราะบุตรเป็นส่วนหนึ่งของครอบครัว ซึ่งก็คือส่วนหนึ่งของประเทศชาติ ถ้าเลี้ยงดูบุตรให้ดีได้รับการศึกษา ก็เท่ากับสร้างครอบครัวให้ดี ประเทศชาติจะเจริญมั่นคง การไม่ดูแลบุตรปล่อยให้เป็นจิ้งจอกสังคม มารสังคม เป็นนักเลง เป็นโจร เป็นคนไม่มีวินัย เป็นนักเลงหญิง นักเลงการพนัน เท่ากับว่าทำลายสังคมและประเทศชาติด้วย




• มงคลที่ ๑๓ สงเคราะห์ภรรยา-สามี
[ ทารสงฺคโห (ทาระสังคะโห) แยกมาจาก ปุตฺตทารสฺส สงฺคโห (ปุตตะทารัสสะ สังคะโห) ]


ทาระ แปลว่า เมีย ภรรยา แปลว่า ผู้ที่สามีต้องเลี้ยงดู คือเมีย พระพุทธศาสนา ได้กำหนดหลักการเลี้ยงดู หรือสงเคราะห์ภรรยาไว้ห้าประการ ได้แก่ การยกย่อง ไม่ดูหมิ่น ไม่นอกใจ มอบความเป็นใหญ่ให้ มอบเครื่องแต่งตัวตลอดถึงพาออกงานด้วย การเลี้ยงดูภรรยาเป็นมงคล เพราะทำให้ชีวิตครอบครัวมั่นคงยั่งยืนเป็นการร่วมกันสร้างฐานะให้มั่นคง การสงเคราะห์ภรรยาเป็นการสร้างความมั่นคงและมั่นใจให้แก่ภรรยา ครอบครัวมีความสงบสุข ได้รับการยกย่องสรรเสริญ และเป็นตัวอย่างที่ดีแก่อนุชนรุ่นหลัง




• มงคลที่ ๑๔ ทำงานไม่คั่งค้าง
[ อนากุลา จ กมฺมนฺตา (อะนากุลา จะ กัมมันตา) ]


กรรม หรือการงาน แบ่งออกเป็นสองอย่าง คือ งานทางโลกและงานทางธรรมงานทางโลก ได้แก่ ทำนา ทำสวน ทำไร่ ค้าขาย บริการ รับราชการ เป็นต้น ส่วนงานทางธรรม ได้แก่ งานสร้างสันติสุขให้แก่โลก ลดละกิเลส ความเห็นแก่ตัว ความริษยา เป็นต้น ให้น้อยลง งานไม่คั่งค้างเป็นมงคล เพราะถ้าหากงานคั่งค้างแล้วย่อมไม่มีประโยชน์ไม่เห็นผล งานไม่คั่งค้างจะทำให้ฐานะของตน ครอบครัว และประเทศชาติเจริญขึ้นเพราะฉะนั้นงานที่ทำเสร็จเห็นผลงานจึงเป็นมงคล

มงคลหมู่ที่ ๕ - บำเพ็ญประโยชน์ต่อสังคม

• มงคลที่ ๑๕ บำเพ็ญทาน
[ ทานญฺจ (ทานัญจะ) ]


ทาน แปลว่า ให้ และเป็นการให้ด้วยเจตนาอยากให้ ทานมี 2 อย่างคือ อามิสทาน ให้วัตถุสิ่งของ เช่น ปัจจัย 4 ดอกไม้ ธูป เทียน เป็นต้น และธรรมทาน ให้สิ่งที่ไม่ใช่วัตถุ เช่น ให้คำแนะนำสั่งสอน ให้อภัย เป็นต้น การให้ทานเป็นมงคล เพราะเป็นการฝึกใจให้เป็นนักเสียสละ เป็นการลดความเห็นแก่ตัว ถ้าต่างคนต่างมุ่งหวังให้ทาน ความเห็นแก่ตัวจะลดลง การทุจริตจะลดลง ทำให้มีชื่อเสียงในสังคม แม้ตายแล้วย่อมไปเกิดในสวรรค์




• มงคลที่ ๑๖ ประพฤติธรรม
[ ธมฺมจริยา จ (ธัมมะจะริยา จะ) ]


ธรรม คือ คำสอนของพระพุทธเจ้าและสาวก จริยา แปลว่าประพฤติ ธรรมจริยา จึงหมายถึง การประพฤติปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้าและของพระสาวก การประพฤติธรรมเป็นมงคล เพราะเป็นการยกระดับจิตใจให้สูงขึ้น ผู้ประพฤติธรรมมีแต่ความสุข (ธมฺมจารี สุขํ เสติ) ผู้ประพฤติธรรมได้ชื่อว่าสอนคนอื่นด้วยการประพฤติตลอดเวลา สร้างความเจริญก้าวหน้าแก่ตนเองและส่วนรวมเป็นผู้สร้างทางสวรรค์เอาไว้




• มงคลที่ ๑๗ สงเคราะห์ญาติ
[ ญาตกานญฺจ สงฺคโห (ญาตะกา นัญจะ สังคะโห) ]


• มงคลที่ ๑๘ ทำงานไม่มีโทษ
[ อนวชฺชานิ กมฺมานิ (อะนะวัชชานิ กัมมานิ) ]

มงคลหมู่ที่ ๖ - ปรับเตรียมสภาพใจให้พร้อม

• มงคลที่ ๑๙ งดเว้นจากบาป
[ อารตี วิรตี ปาปา (อาระตี วิระตี ปาปา) ]


• มงคลที่ ๒๐ สำรวมจากการดื่มน้ำเมา
[ มชฺชปานา จ สญฺญโม (มัชชะปานา จะ สัญญะโม) ]


• มงคลที่ ๒๑ ไม่ประมาทในธรรม
[ อปฺปมาโท จ ธมฺเมสุ (อัปปะมา่โท จะ ธัมเมสุ) ]

มลคลหมู่ที่ ๗ - การแสวงหาธรรมะเบื้องต้นใส่ตัว

• มงคลที่ ๒๒ มีความเคารพ
[ คารโว จ (คาระโว จะ) ]


• มงคลที่ ๒๓ มีความถ่อมตน
[ นิวาโต จ (นิวาโต จะ) ]


• มงคลที่ ๒๔ มีความสันโดษ
[ สนฺตุฏฺฐี จ (สันตุฏฺะฐี จะ) ]


• มงคลที่ ๒๕ มีความกตัญญู
[ กตญฺญุตา (กะตัญญุตา) ]


• มงคลที่ ๒๖ ฟังธรรมตามกาล
[ กาเลน ธมฺมสฺสวนํ (กาเลนะ ธัมมัสสะวะนัง) ]

มลคลหมู่ที่ ๘ - การแสวงหาธรรมะเบื้องสูงใส่ตัวให้เต็มที่

• มงคลที่ ๒๗ มีความอดทน
[ ขนฺตี จ (ขันตี จะ) ]


• มงคลที่ ๒๘ เป็นคนว่าง่าย
[ โสวจสฺสตา (โสวะจัสสะตา) ]


• มงคลที่ ๒๙ เห็นสมณะ
[ สมณานญฺจ ทสฺสนํ (สะมะณานัญจะ ทัสสะนัง) ]


• มงคลที่ ๓๐ สนทนาธรรมตามกาล
[ กาเลน ธมฺมสากจฺฉา (กาเลนะ ธัมมะสากัจฉา) ]

มลคลหมู่ที่ ๙ - การฝึกภาคปฏิบัติเพื่อกำจัดกิเลสให้สิ้นไป

• มงคลที่ ๓๑ บำเพ็ญตบะ
[ ตโป จ (ตะโป จะ) ]


• มงคลที่ ๓๒ ประพฤติพรหมจรรย์
[ พฺรหฺมจริยญฺจ (พรัหมะจะริยัญจะ) ]


• มงคลที่ ๓๓ เห็นอริยสัจ
[ อริยสจฺจานทสฺสน (อะริยะสัจจานะทัสสะนะ) ]


• มงคลที่ ๓๔ ทำพระนิพพานให้แจ้ง
[ นิพฺพานสจฺฉิกิริยา จ (นิพพานะสัจฉิกิริยา จะ) ]

มลคลหมู่ที่ ๑๐ - ผลจากการปฏิบัติตนจนหมดกิเลส

• มงคลที่ ๓๕ จิตไม่หวั่นไหวในโลกธรรม
[ ผุฏฺฐสฺส โลกธมฺเมหิ จิตฺตํ ยสฺส น กมฺปต (ผุฏฺฐัสสะ โลกะธัมเมหิ จิตตัง ยัสสะ นะ กัมปะตะ) ]


• มงคลที่ ๓๖ จิตไม่โศก
[ อโสกํ (อะโสกัง) ]


• มงคลที่ ๓๗ จิตปราศจากธุลี
[ วิรชํ (วิระชัง) ]


ธุลี คือ กิเลส(สภาพที่ทำให้จิตเศร้าหมอง ย่อมไม่ติดอยู่ในจิตที่ฝึกดีแล้ว เหมือนหยาดน้ำไม่ติดอยู่บนใบบัว)
จิตทีฝึกฝนดีแล้วย่อมหลุดพ้นไม่พัวพันอยู่กับกิเลสทั้งปวง เป็นจิตที่ปลอดโปร่งเป็นอิสรเสรีและมีศักยภาพสูงสุด เป็นจิตที่นำเอาความสงบร่มเย็นที่ยั่งยืนมาสู่โลก




• มงคลที่ ๓๘ จิตเกษม
[ เขมํ (เขมัง) ]

Create Date : 24 กรกฎาคม 2550
Last Update : 21 สิงหาคม 2550 18:22:04 น.		5 comments
Counter : 1037 Pageviews.
Share Tweet