BlogGang.com : : sirivinit : พระเจ้าอโนเพตลุน (Anaukpetlun)

พระเจ้าอโนเพตลุน (Anaukpetlun)

พระเจ้าอโนเพตลุน (Anaukpetlun - ความหมายแปลตรงตามตัวอักษรแปลได้ว่า พระราชาแห่งทิศตะวันตก สำเนียงพม่าออกเสียงว่า อะเน่าก์แพะหลุ่นมิง) หรืออีกพระนามหนึ่งว่า พระเจ้าอังวะมหาธรรมราชา กษัตริย์พม่าในราชวงศ์ตองอู

ในยุคที่สิ้นพระเจ้าบุเรงนองและพระเจ้านันทบุเรงแล้ว ฐานอำนาจของราชวงศ์ตองอูสั่นคลอน เนื่องจากเกิดการกบฏจากพม่าด้วยกันเองในหลายหัวเมือง อีกทั้งการรุกรานจากต่างชาติ เช่น มอญและชาวตะวันตกคือโปรตุเกส พระองค์ทรงเป็นผู้รวบรวมอาณาจักรพม่า ให้กลับมายิ่งใหญ่ได้อีกครั้ง แม้ไม่ยิ่งใหญ่เท่าสมัยของพระอัยกาก็ตาม

การขึ้นครองราชย์

พระเจ้าอโนเพตลุนเป็นพระโอรสองค์ใหญ่ของเจ้านยองยาน หรือเจ้านะยองรามราชบุตรองค์หนึ่งของพระเจ้าบุเรงนอง พระองค์มีศักดิ์เป็นราชนัดดาของพระเจ้าบุเรงนอง

เมื่อพระบิดาประชวรและสิ้นพระชนม์ ระหว่างเดินทางกลับจากการยึดแสนหวี มาจากกรุงศรีอยุธยาใน พ.ศ. ๒๑๔๘ พระองค์จึงขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์เมืองอังวะต่อจากพระบิดา

การสงคราม

ในขณะนั้นอาณาจักรหงสาวดีที่เคยยิ่งใหญ่ ได้แตกสลายไปหมดแล้ว โดยแบ่งออกเป็น ๓ ส่วนในสมัยที่พระเจ้าหงสาวดีนันทบุเรงสิ้นพระชนม์ คือ

อังวะ ปกครองโดยพระองค์

แปร ปกครองโดยสะโตธรรมราชา ราชบุตรของพระเจ้านันทบุเรง ซึ่งแยกตัวเป็นอิสระจากหงสาวดีตั้งแต่สมัยพระเจ้านันทบุเรง

ตองอู ปกครองโดยพระเจ้าตองอู เป็นพระโอรสของพระปิตุลาของพระเจ้านันทบุเรง

พระเจ้าอโนเพตลุนเมื่อรวบรวมไทยใหญ่ได้แล้ว ก็ตีเมืองแปรได้ในปี พ.ศ. ๒๑๕๓ แลวให้พระเจ้าทาลุน พระอนุชาปกครองเมืองแปรแทน

ตีเมืองตองอู

พระเจ้าตองอูประชวรถึงแก่พิราลัย พระมหาอุปราชานัดจินหน่อง (พระสังกทัต) ขึ้นเป็นพระเจ้าตองอูแทนพระบิดา เกรงจะต้านทานอังวะไม่ได้จึงส่งทูตมายอมอ่อนน้อมต่อกรุงศรีอยุธยาใน พ.ศ. ๒๑๕๒ รัชสมัยของสมเด็จพระเอกาทศรถ

แต่เมื่อพระเจ้าอโนเพตลุนยกทัพมาตีเมืองตองอู สมเด็จพระเอกาทศรถไม่ได้ทรงยกทัพไปช่วย แต่รับสั่งให้พระยาทะละที่ปกครองหัวเมืองมอญทางใต้กับ ฟิลิป เดอ ปริโต ชาวโปรตุเกส เจ้าเมืองสิเรียม ซึ่งเป็นเมืองขึ้นของกรุงศรีอยุธยา สมัยนั้นเกณฑ์ไพร่พลมอญไปช่วย

แต่ทัพมอญนั้นยกไปช้า ทำให้พระเจ้าตองอูนัดจินหน่องยอมอ่อนน้อมต่อพระเจ้าอโนเพตลุนใน พ.ศ. ๒๑๕๓

พระเจ้าอโนเพตลุนยรับสั่งให้พระเจ้าตองอูตั้งทัพสกัดทัพมอญ แต่ก็ต้านไม่อยู่จนพระยาทะละกับเดอปริโตไปถึงตองอู จึงเผาเมืองตองอูทิ้ง และให้กวาดต้อนทรัพย์สมบัติผู้คนรวมถึงพระจ้าตองอูลงไปยังสิเรียม พระเจ้าตองอูเข้ารีตนับถือศาสนาคริสต์

ตีเมืองสิเรียม

ต่อมาพระยาทะละกับเดอปริโตแตกคอกัน เพราะเดอปริโตทำลายและย่ำยีพระพุทธศาสนาด้วยการรื้อสถูปเจดีย์ เพื่อหาสมบัติซึ่งเป็นสิ่งที่ชาวพม่า มอญรับไม่ได้ ชาวเมืองสิเรียมก็พากันเกลียดชัง

พระเจ้าอโนเพตลุนได้โอกาสจึงเสด็จตีเมืองสิเรียมใน พ.ศ. ๒๑๕๕ ครั้งนี้อยุธยาไม่ช่วยเดอปริโต จึงเอาเมืองหงสาวดีไปยกให้รัฐบาลโปรตุเกสแล้วขอทัพเรือมาช่วยแต่มาไม่ทัน

พระเจ้าอโนเพตลุนทรงตีเมืองสิเรียมแตกเมื่อ ขึ้น ๗ ค่ำ เดือน ๕ พ.ศ. ๒๑๕๖ ทรงจับเดอปริโตไปตรึงกางเขน และกวาดต้อนชาวโปรตุเกสกับพวกลูกครึ่งราว ๔๐๐ ไปเป็นทาสที่อังวะ ทัพเรือโปรตุเกสมาถึงหลังสิเรียมถูกตีแตกเลยถูกทัพอังวะยึดไว้

ส่วนพระเจ้าตองอูนัดจินหน่อง พระเจ้าอโนเพตลุนเห็นว่าเป็นเชื้อสายราชวงศ์ตองอูเหมือนกัน จึงสั่งให้กลับมานับถือศาสนาพุทธ และสวามิภักดิ์ต่อพระองค์ พระเจ้าตองอูไม่ยอม จึงถูกประหารฐานกบฏ

สถาปนาราชธานีหงสาวดี

พ.ศ. ๒๑๕๖ พระเจ้าอโนเพตลุนทรงปราบปรามโปรตุเกส จนสิ้นศัตรูในเมืองพม่า ทรงยึดครองและย้ายเมืองหลวงจากอังวะกลับมาหงสาวดีอีกครั้ง เหมือนในสมัยพระเจ้าบุเรงนอง แต่หงสาวดีนั้นร้างมาตั้งแต่สมัยพระเจ้านันทบุเรงเสด็จหนีสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ไปประทับที่ตองอู

พระราชวังก็ถูกเผาจนเหลือแต่เพียงซากโดยพวกยะไข่ พระเจ้าอโนเพตลุน ก็ทรงสร้างได้แต่ก็ทรงสร้างได้แต่พลับพลาที่ประทับ ภายหลังก็ไม่สามารถบูรณะพระราชวังให้เหมือนสมัยก่อนได้

ได้หัวเมืองมอญในอำนาจ

หลังจากทรงย้ายราชธานีมาหงสาวดี พระเจ้าอโนเพตลุนได้ทรงเกลี้ยกล่อมพระยาทะละ ผู้ปกครองหัวเมืองมอญของกรุงศรีอยุธยา จนพระยาทะละยอมอ่อนน้อม จึงทรงแต่งตั้งพระยาทะละเป็นพระยาธรรมราชาให้ครองหัวเมืองมอญฝ่ายใต้

ทรงให้พระยาธรรมราชาส่งบุตรชาย คือพระยาพระรามไปรับราชการที่หงสาวดีแทน แล้วทรงส่งตะคะแมงพระอนุชาไปปกครองเมืองเรแทนพระยาพระราม จากนั้นพม่าก็ได้เมืองเมาะตะมะและหัวเมืองมอญเกือบทั้งหมดกลับไปดังเดิม

ศึกทวายตะนาวศรี

ทางกรุงศรีอยุธยาให้เจ้าเมืองทวายยกไปตีเมืองเรจับตะคะแมงได้ พระเจ้าอโนเพตลุนทรงขัดเคืองจึงยกทัพ ๔๐,๐๐๐ คนเสด็จไปตีทวายด้วยพระองค์เองในเดือนยี่ พ.ศ. ๒๑๕๖ ทรงตีเมืองทวายแตก

จากนั้นทรงยกทัพมาตีตะนาวศรีของกรุงศรีอยุธยา แต่ก็มีกองทัพอยุธยากับโปรตุเกสต้านไว้ พระเจ้าอโนเพตลุนทรงรอดกลับไปที่เมาะตะมะ อยุธยาชนะศึกเมืองตะนาวศรี แล้วก็ยึดคืนเมืองทวายกลับมาได้

ศึกล้านนา

พระเจ้าอโนเพตลุนทรงเคลื่อนทัพออกจากเมาะตะมะ เมื่อเดือน ๑๑ พ.ศ. ๒๑๕๗ ไปตีล้านนาเพราะล้านนาอยู่ในความวุ่นวาย เมื่อทรงยกทัพไปถึงลำพูน พระเจ้าเชียงใหม่สะโดะกะยอ ทรงทิ้งเมืองเชียงใหม่กวาดต้อนผู้คนไปอยู่ลำปาง

จนเสบียงร่อยหรอแต่ก็ทรงอยู่จนพระเจ้าเชียงใหม่สิ้นพระชนม์ ขุนนางล้านนาจึงยอมแพ้ พระเจ้าอโนเพตลุนทรงตั้งพระยาน่านเป็นพระเจ้าเชียงใหม่แล้วทรงยกทัพกลับไปหงสาวดี

แต่กองทัพอยุธยายกไปถึงภายหลัง ล้านนาก็กลับไปเข้าข้างไทยและไล่ขุนนางพม่าไปหมด ต่อมาใน พ.ศ. ๒๑๖๑ อยุธยากับพม่าทำสัญญาเลิกทำสงครามต่อกัน โดยอยุธยายกเมืองเมาะตะมะให้พม่า ส่วนพม่าก็ยกเชียงใหม่ให้ไทย

พระอนุชา
พระเจ้าอโนเพตลุนทรงมีพระอนุชา ๒ พระองค์คือ

พระเจ้าทาลุน หรือพระเจ้าสุทโธธรรมราชา ครองเมืองแปร
มังรากะยอชวา ครองเมืองอังวะ

เสด็จสวรรคต

พระเจ้าอโนเพตลุนทรงประทับอยู่ที่หงสาวดีจนถึง พ.ศ. ๒๑๖๙ โหรทูลว่าพระเคราะห์ร้าย ขอให้แปรพระราชฐานไปอยู่ที่อื่น พระองค์จึงข้ามแม่น้ำไปตั้งพลับพลาอยู่นอกเมืองหงสาวดี แล้วประทับอยู่ป็นเวลา ๒ ปี

ใน พ.ศ. ๒๑๗๑ พระเจ้าอโนเพตลุนทรงทราบว่ามังเรทิป พระโอรสลักลอบเป็นชู้กับนางสนม พระองค์ถูกมังเรทิปลอบปลงพระชนม์ ทรงอยู่ในราชสมบัติได้ ๒๓ ปี

มังเรทิปเองก็ถูกประหารโดยพระอนุชา ของพระเจ้าอโนเพตลุนเอง ซึ่งขึ้นครองราชย์ต่อ คือ พระเจ้าทาลุน

ขอขอบคุณ วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

สิริสวัสดิ์จันทรวาร กมลมานปรีดิ์เขษมค่ะ

Create Date : 19 กรกฎาคม 2553

Last Update : 29 กรกฎาคม 2553 23:21:07 น.

0 comments

Counter : 1154 Pageviews.