ฉันเดินทางไปจังหวัดภาคเหนือคราใด สิ่งที่ฉันสนใจอย่างยิ่งคือการเดินใน “กาด” (ตลาด) ของชาวบ้าน ฉันมักเจอสิ่งที่ไม่คาดคิดซึ่งเป็นสิ่งดีๆ มีคุณค่าต่อชีวิตอย่างมาก อยู่บ่อยๆ อย่างเช่น

งาขี้ม้อน

ในช่วงปลายและต้นของเดือนของปี กาดชาวบ้านจะมีงาขี้ม้อนซึ่งเก็บเกี่ยวในฤดูหนาว เป็นงาเม็ดเล็กๆกลมๆ มีกลิ่นหอมชวนกินแบบดอมดม ในขณะเดียวกันก็มีน้ำตาลอ้อยเคี่ยวใหม่เป็นปึกสีน้ำตาลที่มีความหวานละมุน มีกลิ่นหอมละไม

ชาวบ้านนำงาขี้ม้อนไปคั่วให้หอม แล้วนำมาโขลกให้ละเอียด คลุกกับน้ำตาลอ้อย เก็บไว้คลุกข้าวเหนียวกิน เรียกว่า “ข้าวหนุกงา” หรือใส่น้ำตาลอ้อยกวนให้เหนียว เอาไว้จิ้มข้าวเหนียวใหม่ (ข้าวเหนียวข้าวก่ำ) ที่นึ่งมาร้อนๆ กินทั้งหอมทั้งอร่อย ขอบอกว่าเยี่ยมยอดยิ่งกว่าขนมแป้งโมจิ (แป้งข้าวเหนียวนึ่งตำแหลกจนเป็นแป้งหนึบหนับของญี่ปุ่น)


รู้มั้ยคะว่างาขี้ม้อน มีคุณค่าสารอาหารสูงส่งอย่างเหลือหลาย ตั้งแต่น้ำมันที่มีกลิ่นหอมของงาขี้ม้อนนั้นเป็นน้ำมันโอเมก้า 3 ชั้นดีเลิศที่บำรุงสมอง มิน่าเหล่าสล่า(ช่าง) ทั้งหลายจึงมีฝีมือเยี่ยมยอดในงานหัตถศิลป์แต่ละแขนง ภูมิปัญญาชาวบ้านก็แข็งแรง น้ำมันตัวนี้ยังช่วยให้ร่างกายอบอุ่น เป็นที่รู้กันทั้งชาวบ้านภาคเหนือและชาวเขาตามดอย

นอกจากนั้น งาขี้ม้อนยังอุดมไปด้วย แคลเซียม แมกนีเซียม ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม และเหล็ก เป็นธาตุอาหารที่ร่างกายขาดไม่ได้เลย วิตามินก็เยอะเช่น วิตามินบี วิตามินซี วิตามินอี และสารเซซามินช่วยป้องกันมะเร็งโดยตรง

ถั่วเน่า

คือสารอาหารที่เป็นทั้งโปรไบโอติก (Probiotics) คือมีเชื้อแบคทีเรียตัวดีอยู่ในนั้น และเป็น พรีไบโอติก (Prebiotics) คือเป็นสารอาหารของเชื้อแบคทีเรียตัวดีในร่างกายของเรา เพราะถั่วเน่าคือเครื่องปรุงรสสารพัดจานอาหารตัวนี้ทำจากถั่วเหลืองที่นึ่งสุกกับไปทำเป็นแผ่นบางๆ ตากแห้งเป็นถั่วเน่าแคบ แล้วยังมีวิตามินบี2 วิตามินบี 12 ที่ช่วยในการสร้างเม็ดเลือดอีกด้วย

ฉันชอบกินน้ำพริกถั่วเน่าเมอะมาก ซื้อกลับบ้านทีละ 50 ห่อทีเดียว ส่วนถั่วเน่าแคบฉบับปรุงรสเค็มเผ็ดเรียบร้อยแล้ว ฉันก็ชอบบิกินกับข้าวร้อนๆ แนมแกมด้วยผัก

น้ำปู๋

เป็นเครื่องปรุงรสที่มีประจำครัวเหนือ ทำหน้าที่คล้ายกะปิ แทนปลาร้าทำจาก เอาปูเป็นๆมาตำจนแหลกแล้วเอาปูที่ตำแล้วนั้นทิ้งไว้ให้หมักตัวจนเหม็นกรองเอาน้ำออกมา แล้วเคี่ยวจนข้นมันเยิ้มหอมกระฉ่อน สีดำ เก็บไว้กินเป็นแรมมี ใส่ “จอผักกาด” อร่อยนัก น้ำปู๋มีกรดอมิโนจำเป็นต่อร่างกายถึง 17 ชนิด

อันที่จริงแล้วอาหารล้านนา (อาหารเหนือ) เป็นอาหารอิงกับธรรมชาติมีพืชผักให้กินหมุนเวียนไปตามฤดูกาล รสชาติไม่จัดจ้าน เนื้อสัตว์มีให้กินน้อย ส่วนใหญ่เป็นธัญพืช เมล็ดถั่ว เห็ดตามป่าเขา พืชผักทั้งหลาย คนโบราณจึงแข็งแรงไม่เจ็บป่วย แต่ทุกวันนี้ชาวบ้านพากันเจ็บป่วยมากขึ้น ด้วยอาหารขยะที่มาจากโรงงานอุตสาหกรรม ที่ชำแรกแทรกตัวไปทั่วทุกครัวเรือน

สำนักพิมพ์แสงแดดเห็นคุณค่าวิถีชีวิต อาหารการกินของชาวล้านนาจึงลงพื้นที่เก็บเกี่ยวข้อมูลเก็บเอาไว้ให้กับแผ่นดิน เพื่อชนรุ่นหลังก่อนที่มันจะเหือดหายไปกับความเจริญทางวัตถุที่กำลังมาแรง ด้วยหนังสือ

ขอบคุณ ผู้จัดการออนไลน์

อาทิตยวารสิริสวัสดิ์ค่ะ