BlogGang.com : : sirivinit : เห็ดโต่งฝน .. เบ่งบานที่จัตุรัสวิทยาคาร

เห็ดโต่งฝน .. เบ่งบานที่จัตุรัสวิทยาคาร

เห็ดโต่งฝน

เทคโนโลยีการเกษตร
อนันท์ กล้ารอด

เป็นความภาคภูมิใจของโรงเรียนจัตุรัสวิทยาคาร อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ ที่สามารถเพาะเห็ดโต่งฝนได้สำเร็จเป็นครั้งแรก เมื่อ ปี 2553 โดยผมได้แนวคิดในการประยุกต์การเพาะเห็ด มาจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

รูปแบบการเพาะคล้ายๆ กับการเพาะเห็ดตีนแรด ซึ่งโรงเรียนทำอยู่แล้ว จึงนำมาประยุกต์ จัดทำเป็นโครงการเพื่อสอนนักเรียน ปรากฏว่าได้ผลดี ได้เห็ดดอกโต

ทีมงานครูเกษตรและผม รวมทั้งเด็กนักเรียนผู้เฝ้าประคบประหงม ต่างก็ยิ้มอย่างมีความสุข และได้ขยายผลไปยังผู้ปกครองของเด็กนักเรียนที่มาประชุมกับทางโรงเรียน

จากนั้นเป็นต้นมา ทางโรงเรียนจัตุรัสวิทยาคารก็เพาะเห็ดโต่งฝนเรื่อยมาอย่างต่อเนื่อง เพาะในแปลงและในถุงปุ๋ย หมุนเวียนตลอดทั้งปี และวางจำหน่ายตามโครงการตลาดนัดอาชีพของโรงเรียน

เห็ดโต่งฝนนี้ มีรสชาติหวาน คล้ายเห็ดเป๋าฮื้อ แต่กรุบน้อยกว่า รสชาติดีกว่าเห็ดนางฟ้า คล้ายๆ กับเนื้อไก่ นำไปประกอบอาหารได้หลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นต้มยำ แกงเลียง ผัดผักรวม เห็ดชุบแป้งทอด นึ่งจิ้มน้ำพริก เป็นต้น

ทำความรู้จักกับ เห็ดโต่งฝน

เห็ด เป็นราชั้นสูง มีวิวัฒนาการสูงสุดกว่าราอื่นๆ รวมทั้งมีวงจรชีวิตที่สลับซับซ้อนกว่าเชื้อราทั่วไป วงจรชีวิตของเห็ดเริ่มจากสปอร์ เมื่อตกไปอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม จะเกิดเป็นเส้นใยจำนวนมาก

และกลุ่มใยราจะเจริญพัฒนาเป็นกลุ่มก้อนเกิดเป็นดอกเห็ด ไม่ว่าจะอยู่บนพื้นดิน บนต้นไม้ ขอนไม้ ซากพืช หรือแม้กระทั่งมูลสัตว์ และเมื่อดอกเห็ดเจริญเติบโต ก็จะสร้างสปอร์ต่อไป

และสปอร์เหล่านี้จะปลิวไปเมื่ออยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ก็จะงอกเป็นใยราและเป็นดอกเห็ดได้อีก ซึ่งจะหมุนเวียนเช่นนี้เรื่อยไป มีทั้งชนิดที่กินได้และเห็ดพิษ

เห็ดที่กินได้ ชาวบ้านส่วนใหญ่รู้จักเฉพาะที่มีวางขายในตลาดหมู่บ้าน ตลาดสด หรือซูเปอร์มาร์เก็ต เท่านั้น ยังมีเห็ดที่กินได้อีกหลายสิบชนิดที่ชาวบ้านยังไม่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย

รวมถึงยังไม่มีเกษตรกรรายใดกล้าผลิตอย่างจริงจัง ทำให้เห็ดต่างๆ เหล่านั้น เป็นที่รู้จักกันอยู่เฉพาะภายในกลุ่ม หรือภายในหมู่บ้าน ยังไม่แพร่หลายไปสู่ผู้บริโภค การเพาะเห็ดแปลกใหม่จะช่วยเสริมให้ลูกค้ามีทางเลือกเพิ่มขึ้น

ซึ่งเห็ดบางชนิดมีรสชาติอร่อย เช่น เห็ดโต่งฝน ที่ผมจะเล่ารายละเอียดให้ทราบกัน ดังนี้

เห็ดโต่งฝน คำว่า โต่งฝน หรือ ต่งฝน เป็นภาษาอีสาน แปลว่า ภาชนะรองรับน้ำฝน เมื่อเข้าสู่ฤดูฝน ดอกเห็ดจะเจริญงอกงามได้เร็ว ดอกมีขนาดใหญ่จนสามารถใช้รองน้ำฝนได้เมื่อฝนตก

มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Lentinus gigeatus เห็ดสกุลเลนตินัส (Lentinus) ที่เราคุ้นเคย ได้แก่ เห็ดหอม เห็ดขอนขาว เห็ดกระด้าง และเห็ดตีนปลอก เป็นเห็ดดอกใหญ่ รสชาติดี

ในธรรมชาติ เห็ดโต่งฝน จะขึ้นได้ดีในดินที่มีอินทรียวัตถุสูง ดินอุดมสมบูรณ์ มีความชื้นสูง อากาศร้อนอบอ้าว พบมากในฤดูฝน แหล่งที่เคยมีเห็ดชนิดนี้ขึ้นมาก่อน ก็จะขึ้นงอกงามในบริเวณเดิมนั้น

ต้นกำเนิด
มาจากลาว งอกงามดีที่ไทย

เห็ดโต่งฝน มีถิ่นกำเนิดในประเทศสาธารณรัฐประชาชนลาว (สปป.ลาว) ลักษณะดอกเห็ดเมื่อเล็กคล้ายถ้วยหรือกรวย ดอกมีขนาดเล็กตั้งแต่เท่าถ้วยเล็กๆ จนถึงขนาดฝ่ามือ หรือใหญ่เท่าหมวกก็มี

ดอกโตเต็มที่ขอบดอกหยัก และม้วนขึ้น มีลักษณะดอกคล้ายเห็ดเป๋าฮื้อ หมวกดอกทรงร่ม สีครีม ในช่วงดอกตูมจะมีรูปร่างกลมๆ มีขนอ่อน สีน้ำตาลอ่อน เมื่อดอกโตขึ้น ปลายดอกจะบานเต็มที่ สีจะจางลงเป็นสีครีมขาว และแผ่แบนออกเต็มที่

ส่วนก้านดอกจะใหญ่แข็งและเหนียว เวลานำไปปรุงอาหารต้องปอกเปลือกที่ก้านออกก่อน คล้ายกับการปอกก้านคะน้า เมื่อปรุงสุกแล้ว จะทำให้ก้านเห็ดอ่อนนุ่ม

ดอกเห็ดที่เกิดจากบริเวณดินที่มีอินทรียวัตถุสูง ดอกจะใหญ่มาก บางดอกหนักมากกว่า 1 กิโลกรัม เพาะได้โดยการทำก้อนเชื้อเหมือนเห็ดถุงทั่วไป ชอบความชื้นสูง โดยเฉพาะในฤดูฝน

การเปิดดอก ให้นำก้อนเชื้อเห็ดโต่งฝนมาฝังในถุงปุ๋ยที่ใส่ดินร่วนผสมกับอินทรียวัตถุในปริมาณ 1 : 1 หรือฝังลงในดินที่ปูรองพื้นด้วยปุ๋ยหมักที่ย่อยสลายดีแล้ว หรือเพาะในตะกร้าก็ได้

โดยเพาะลงดินเลียนแบบธรรมชาติ สถานที่เพาะเห็ดนี้ จะต้องอยู่ในที่ร่ม เช่น ใต้ร่มไม้ใหญ่ อากาศค่อนข้างเย็น รดน้ำแบบปลูกผัก เห็ดจะงอกภายใน 40 วัน เก็บผลผลิตได้ 4-6 เดือน

ผลผลิต 1.5-5 กิโลกรัม/ถุงปุ๋ย ราคาขายที่อำเภอจัตุรัส ประมาณ กิโลกรัมละ 100 บาท ราคาดีมาก และเก็บไว้ในตู้เย็นได้นาน 1 สัปดาห์

เห็ดโต่งฝน เป็นเห็ดที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เพาะง่าย เมื่อนำดอกอ่อนระยะดอกเห็ดรูปกรวยมาเขี่ยเชื้อ แล้วประยุกต์วิธีการเพาะจะให้ผลดี มีการเพาะเห็ดชนิดนี้มานานพอสมควรแล้ว ไม่ต้องสร้างโรงเรือนสำหรับเปิดดอกเห็ดเหมือนเห็ดนางรม นางฟ้า

สามารถเพาะแบบเดียวกับเห็ดตีนแรด คือ ฝังดินตื้นๆ พร้อมกับโรยเมล็ดพันธุ์ผักไปด้วย ได้ทั้งเห็ดได้ทั้งผัก ทั้งยังสามารถปลูกในถุงปุ๋ยที่ตัดมุมก้นถุงทั้งสองข้างออก แล้วคลุมทับก้อนเชื้อเห็ดด้วยดินร่วนผสมปุ๋ยอินทรีย์

สามารถวางถุงเพาะเห็ดกลางแจ้งในหน้าฝน หรือใต้ร่มไม้ฤดูที่ฝนไม่ตก แดดไม่แรง การรดน้ำเห็ดเท่ากับการรดน้ำให้แก่ต้นไม้ไปในตัว น้ำที่ผ่านก้อนเชื้อเห็ด ยังช่วยให้ต้นไม้ได้รับอาหารเพิ่มขึ้นอีกส่วนหนึ่ง

การปรุงอาหารจากเห็ดโต่งฝนนั้น จะต้องลอกเอาเนื้อหุ้มก้านดอกออกเสียก่อน ไม่เช่นนั้น มันจะมีลักษณะคล้ายยางขมเฝื่อนติดในลำคอ คล้ายยางที่หุ้มเมล็ดมะม่วงหิมพานต์ ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะ

หรือเป็นความโดดเด่นเฉพาะตัวของเห็ดโต่งฝน ยางขมนั้น เป็นสารสำคัญที่มีคุณสมบัติเป็นยารักษาโรค คือมีสารเบต้ากลูแคน ที่ช่วยสร้างภูมิต้านทาน และต่อต้านอนุมูลอิสระ

คาดว่าในอนาคตไม่ไกล เห็ดโต่งฝน จะก้าวขึ้นมาเป็นเห็ดเศรษฐกิจอีกชนิดหนึ่ง ที่มีศักยภาพในเชิงธุรกิจเพื่อการนำมาสกัดสารเบต้ากลูแคนในอนาคตได้ เพราะมีวิธีการเพาะที่ไม่ยุ่งยาก แถมเห็ดที่ได้ ก็ดอกโตมาก คุ้มค่าน่าลงทุนเป็นได้ทั้งอาหารและยา

ธรรมชาติของเห็ดโต่งฝน

เป็นเห็ดที่เจริญเติบโตโดยอาศัยอยู่ภายในท่อนไม้ที่ถูกกลบฝังดินอยู่ โดยมันจะย่อยเศษไม้ เศษพืช แล้วใช้เป็นอาหารในการเจริญเติบโต เมื่อเส้นใยมีจำนวนมาก ดินมีความชื้นพอดี จะสร้างดอกเห็ดขึ้นมาเหนือผิวดิน ลักษณะคล้ายถ้วยในขณะเล็กแล้วค่อยๆ บานออก จนรองรับฝนได้

ขอบคุณ
ข่าวสดออนไลน์
เทคโนโลยีการเกษตร
คุณอนันท์ กล้ารอด

สิริสวัสดิ์ศุกรวารค่ะ

Create Date : 24 กุมภาพันธ์ 2555

Last Update : 24 กุมภาพันธ์ 2555 16:19:29 น.

0 comments

Counter : 4967 Pageviews.