Bloggang.com : Bestsyrup : ไหว้พระจันทร์.....อัพช้าไปนีส

ไหว้พระจันทร์.....อัพช้าไปนีส

"ไหว้พระจันทร์" เทศกาลที่เหลือแค่ชื่อ "ขนม"

หากกล่าวถึงเทศกาลไหว้พระจันทร์ สิ่งที่ผู้คนทั่วไปไม่ว่าจะเป็นลูกหลานจีนหรือไม่นึกถึงก็คือ "ขนมไหว้พระจันทร์" ความอร่อยของขนมไหว้พระจันทร์ทำให้ยอดขายของขนมที่ขายเพียงเทศกาลเดียวมีมูลค่าสูงกว่า 3,500 ล้านบาท (ยอดขายปีที่ผ่านมา)

เมื่อเห็นขนมไหว้พระจันทร์ที่วางขายล่วงหน้าเทศกาลอยู่ประมาณ 2-3 สัปดาห์ ผู้คนก็จะสอบถามกันว่าถึงเทศกาลไหว้พระจันทร์แล้วหรือ? เพราะวันนี้คน (ที่ต้องไหว้, เคยไหว้) ส่วนหนึ่งลดความใส่ใจ, นับวันไม่ถูกแล้วว่าไหว้พระจันทร์วันไหน หรือสุดท้ายเทศกาลไหว้พระจันทร์จะเหลือเพียงขนมก้อนเดียว?

หนทางหนึ่งที่จะตอบคำถามในเรื่องนี้ โปรดหาอ่านจากนิตยสาร "ศิลปวัฒนธรรม" ฉบับเดือนตุลาคมนี้เถิด ด้วยมีบทความสำคัญเรื่องเทศกาลไหว้พระจันทร์กล่าวไว้อย่างละเอียด โดยมียี่ห้ออาจารย์ถาวร สิกขโกศล รับรองคุณภาพ แล้วท่านจะทราบว่าขนมไหว้พระจันทร์ก้อนกลมเหล่านี้ไม่ได้เดินทางมาถึงผู้คนในวันนี้อย่างง่ายดาย

ประเทศจีนที่มีพื้นที่กว้างใหญ่ มีผู้คนจำนวนมหาศาล มีเชื้อชาติเผ่าพันธุ์หลากหลาย ฯลฯ ปัจจัยเหล่านั้นก่อให้ขนมไหว้พระจันทร์หลากหลายชนิดด้วยเช่นกัน แต่วันเวลาที่ผ่านไปขนมไหว้พระจันทร์ที่ฝ่าฟันมาได้มี 5 แบบ คือขนมไหว้พระจันทร์ของปักกิ่ง, เทียนจิน, ซูโจว, กวางตุ้ง และแต้จิ๋ว ส่วนขนมไหว้พระจันทร์ที่ขายดีหนักหนานั้น คือขนมแบบกวางตุ้ง

โดยตัวขนมไหว้พระจันทร์ยังเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์การเมืองครั้งสำคัญของจีนอีกด้วย ลูกหลานจีนโพ้นทะเลจำนวนไม่น้อยเคยฟังปู่ย่าตายายเล่าให้ฟังถึงการกู้ชาติของชาวจีน ด้วยการสอดไส้กระดาษเรียกรวมพลเข้าไปในตัวขนม และทำให้ชาวจีนสามารถกู้แผ่นดินคืนจากมองโกลได้

ตำนานอีกเรื่องหนึ่งที่เป็นที่รู้จักไม่แพ้กัน คือเรื่องของ "เทวีฉางเอ๋อ" หากเรื่องราวของนางฉางเอ๋อและโฮ่วอี้-สามีของนางที่ได้รับยาอายุวัฒนะจากเทพบนสวรรค์ ซึ่งมีอยู่หลายเวอร์ชั่นสักหน่อย บ้างว่ามีคนจะมาขโมยยา บ้างว่าโฮ่วอี้เมื่อได้ยาอายุวัฒนะจากที่เคยเป็นคนดีกลับกลายเป็นคนชั่วร้าย เข้าตำราว่ามีอำนาจแล้วเสียคน สุดท้ายฉางเอ๋อจึงจำต้องกินยานั้นเสียเองแล้วลอยขึ้นไปอยู่ในดวงจันทร์ เทศกาลไหว้พระจันทร์ยังเป็นประเพณีเซ่นสรวงทางการเกษตรประจำฤดูใบไม้ร่วงของจีนอีกด้วย

ซึ่งนอกจากไหว้พระจันทร์ ยังมีการเซ่นสรวงเส้อ-เทพแห่งแผ่นดิน (พระเสื้อเมือง-ตามความเชื่อของไทย) อีกด้วย โดยวัน 15 ค่ำ เดือน 8 (ตามปฏิทินจีน) เป็นวันเทวสมภพของเทพแห่งแผ่นดิน และเป็นช่วงเวลาที่พระจันทร์มีเวลาเป็นเจ้าท้องฟ้ามากกว่าพระอาทิตย์ ทั้งยังโคจรอยู่ในตำแหน่งรับแสงอาทิตย์สะท้อนมายังโลกได้มาก ท้องฟ้าแจ่มใส โดยเทศกาลอายุพันกว่าปีนี้ เดินเคียงข้างอยู่ในชีวิตชาวจีนแต่ละช่วงเรื่อยมา

สมัยราชวงศ์เซี่ย-ซาง-โจว การไหว้พระจันทร์เป็นเรื่องของราชสำนักเท่านั้น สมัยราชวงศ์ถัง เทศกาลไหว้พระจันทร์แพร่หลายสู่คนทั่วไป และกระจายไปในทุกถิ่น มีการชมจันทร์ และขนมไหว้พระจันทร์ขึ้น

สมัยราชวงศ์หยวน (มองโกล) เทศกาลและขนมไหว้พระจันทร์ กลายเป็นโอกาสและเครื่องมือในการโค่นล้มมองโกล

สมัยราชวงศ์หมิง มีประเพณีให้ขนมไหว้พระจันทร์กันเพื่อร่วมยินดีในความกลมเกลียวพร้อมหน้าในครอบครัวของผู้รับ พอถึงเทศกาลนี้ทุกคนต่างรีบกลับบ้านให้ทันวันไหว้พระจันทร์...มีบันทึกว่า

"เดือนแปด สิบห้าค่ำไหว้พระจันทร์ ขนมไหว้พระจันทร์ต้องกลม...หญิงที่กลับไปเยี่ยมพ่อแม่ วันนี้ต้องกลับมาบ้านสามี เรียกว่า เทศกาลกลมเกลียวพร้อมหน้า..."

ในยุคราชวงศ์หมิงและชิง ผู้หญิงมีอิสระในการเที่ยวชมจันทร์มากเป็นพิเศษ...ปกติสาวจีนโดยเฉพาะอย่างยิ่งลูกผู้ดีมีตระกูลไม่มีโอกาสออกไปนอกบ้านโดยอิสระ แต่คืนจงชิวเป็นโอกาสพิเศษบรรดากุลนารีเหล่านี้เที่ยวชมจันทร์ได้ตลอดคืน...

สมัยราชวงศ์ชิง เทศกาลไหว้พระจันทร์เป็นวันนักขัตฤกษ์ใหญ่...

สำหรับลูกหลานจีนโพ้นทะเลในเมืองไทยเมื่อสัก 20 ปีที่แล้ว งานไหว้พระจันทร์ เป็นเทศกาลที่คึกคักยิ่ง เป็นงานที่ผู้หญิงแต่ละบ้านประชันงานฝีมือกันสุดฤทธิ์ เป็นงานที่ผู้หญิง (ลูกสาว, ลูกสะใภ้) สามารถฟุ่มเฟือยกับการซื้อหาเครื่องสำอางได้มาใช้ไหว้พระจันทร์ (ไหว้เสร็จเธอก็เอาไปใช้) โดยผู้ใหญ่ฝ่ายหญิงในบ้าน (แม่, แม่สามี, ย่า) ไม่ตำหนิ

แต่วันนี้การไหว้พระจันทร์ก็ลดลงจนน่าใจหาย ชุมชนใหญ่ของชาวจีนอย่างเยาวราช สำเพ็ง พยายามแก้ปัญหาการไหว้พระจันทร์ที่ลดลงด้วยการจัดให้คนมาไหว้รวมกันที่แถวเล่งบ่วยเอี๊ยะแทน เครื่องไหว้ต่างๆ ที่นี่จึงอลังการงานสร้าง ขนาดที่ว่าเอาวุ้นเส้นมาถักเป็นเปีย เรียงถั่วเขียวเป็นพุ่มเล็กๆ เครื่องกระดาษตกแต่งสวยงาม ฯลฯ

สาระสำคัญของเทศกาลไหว้พระจันทร์กำลังสูญหายไป จากการเปลี่ยนแปลงของสังคมเทศกาลที่บูชาเทพทางการเกษตรเปลี่ยนพร้อมกับสังคมที่เปลี่ยนจากเกษตรเป็นสังคมอุตสาหกรรม เป็นสังคมการค้า

เทศกาลเดียว (ของจีน) ที่ผู้หญิงมีสิทธิใช้จ่ายเงินเพื่อความงาม สามารถออกเที่ยว โดยไม่โดนแม่สามีตำหนิ แม้แต่ผู้หญิงเองก็ให้ความสำคัญกับมันน้อยลง เพราะวันนี้สตรีทั้งหลายมีสิทธิ มีเสียงมากขึ้น เธอทำงานหาเงินได้เอง

แต่แล้วเทศกาลที่มีอายุมากกว่าพันปีถูกท้าทายครั้งใหญ่ เมื่อมีองค์การนาซาส่งมนุษย์ไปสำรวจดวงจันทร์เป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ 21 กรกฎาคม พ.ศ.2521 ภาพของ "นีล อาร์มสตรอง" ที่ก้าวเท้าออกจากยานอพอลโล่ 11 ประทับรอยเท้าแรกแห่งมนุษยชาติลงบนดวงจันทร์มีการเผยแพร่ไปทั่วโลก นั่นเป็นการสั่นคลอน "พระจันทร์" สัญลักษณ์และความเชื่อของผู้คน
"พระจันทร์" ที่คนตะวันออกเรียกอย่างให้เกียรติ คนอีกซีกโลกเรียกว่า "ดวงจันทร์" ดาวบริวารของโลกดวงหนึ่ง การตั้งเครื่องบูชาไหว้พระจันทร์ถูกมองเป็นความเชื่อคร่ำครึ งมงาม ล้าสมัย ไร้สาระ ฯลฯ

ลูกหลานจีนโพ้นทะเลถูกตั้งคำถาม และถามกันเองว่าเราไหว้พระจันทร์กันเพื่ออะไร?

ไหว้พระจันทร์ตามตำนานพื้นบ้านงั้นหรือ ในสงครามกู้ชาติมองโกลครั้งนั้นคนที่ไหว้พระจันทร์วันนี้ก็ไม่มีใครเกิดทัน เทวีฉางเอ๋อก็ไม่มีความรู้จักคุ้นเคย

เราไหว้พระจันทร์ตามแบบปู่ย่าตายาย ตามแบบพ่อแม่ที่ไหว้ต่อๆ กันมาเท่านั้นเองหรือเปล่า?

เมื่อคนรุ่นปู่ย่าไม่ให้อยู่เข้มงวดในเรื่องเล่านี้ คนรุ่นพ่อรุ่นแม่บางส่วนก็เริ่มผ่อนกับประเพณีลงไป เมื่อรวมกับสภาพสังคมที่เปลี่ยนไปตามที่กล่าวแล้วข้างต้น สิ่งที่ส่งต่อมาถึงคนรุ่นลูกจึงไม่เข้มแข็งดังเดิม และอ่อนแรงยิ่งในรุ่นหลาน

ขณะที่เทศกาลต่างๆ ของบรรพชนกำลังถูกลูกหลานบางกลุ่มละเลย ก็มีความพยายามฟื้นฟูจากลูกหลานอีกกลุ่ม นี้เป็นสมดุลที่เกิดขึ้นกับเทศกาล ประเพณี และวัฒนธรรมของคนทุกชาติ ทุกพันธุ์

สำหรับปีนี้ไหว้พระจันทร์ตรงกับวันที่ 6 ตุลาคมที่จะถึงนี้ สำหรับท่านที่ (บ้าน) เคยไหว้พระจันทร์และกำลังคิดจะเลิก ท่านที่เคยรู้จักคลับคลากับการไหว้พระจันทร์ ท่านที่ไม่เคยรู้จัก ไม่เคยไหว้พระจันทร์มาก่อนเลย ด้วยเหตุปัจจัยต่างๆ

เทศกาลไหว้พระจันทร์อาจเป็นเพียงจิ๊กซอว์เล็กๆ อันหนึ่ง หากมันคือชิ้นส่วนของภาพใหญ่ที่ต่อมาเป็นตัวเราเอง "แล้วท่านจะทิ้งมันได้ลงคอหรือ?"

ปล. ข้อมูลนี้ไปลอกมาจากเว๊บกระปุกจ้า....คือตอนนี้สิ้นคิดไม่รู้จะอัพไรที่บล๊อคตัวเองดี....

Create Date : 03 ตุลาคม 2549

Last Update : 3 ตุลาคม 2549 0:27:43 น.

13 comments

Counter : 1194 Pageviews.

โอยยย ที่หนึ่ง อิอิ

ชอบนะขนมเนี๊ยะ กินกะกาแฟ อร่อยเป็นเลิศ

เอาสปาเกตตี้ ซอสเนื้อ โบโลเนส มาฝากด้วย

กำลังร้อนๆ ควันฉุยเลย อิอิ

โดย: NSY

วันที่: 3 ตุลาคม 2549 เวลา:2:05:23 น.

goodmorning.หมอท็อป...สุดหล่อ..
ที่บ้านชอบนะ...ใส่ทุเรียนได้เปล่า
เราไม่อ้วนหรอก555555555555555

พักผ่อนบ้างนะจ๊ะ...เดี๋ยวหายไป
คนไข้คิดถึงแย่

นำความสวยมามอบให้ในวันสดชื่นจ๊ะ