ปรัชญาหลักของเซน คือการเข้าสมาธิและทำจิตให้ว่าง โดยถือว่าเซนเป็นแนวทางหรือวิถีนำไปสู่ความรู้แจ้งหรือความหลุดพ้นตรงกับคำว่า 'ซะโทริ' (satori) ในภาษาญี่ปุ่น ซึ่งในทัศนะของเซน มนุษย์สามารถเข้าสู่ซะโทริได้ในวิถีชีวิตประจำวันโดยการเรียนรู้หรือแสวงหาความรู้แจ้งจากการกินอยู่ การดื่ม หรือการใช้ชีวิต โดยเฉพาะการแสวงหาความหลุดพ้นจากสมาธิในกิจการงานต่างๆ จากปรัชญาดังกล่าวนี้เองการสร้างสรรค์งานศิลปะจึงกลายเป็นหนึ่งในการแสวงหาความหลุดพ้นตามแนวคิดของเซน และเซนได้เข้ามามีอิทธิพลต่อการสร้างสรรค์ศิลปะแขนงต่างๆ ของญี่ปุ่น

คนทั่วไปมักเข้าใจว่าสวนเซน คือสวนหิน หรือสวนกรวด-หิน แต่อันที่จริงสวนหินเป็นเพียงหนึ่งในรูปแบบของสวนเซนเท่านั้น สวนเซนเกิดจากการสังเคราะห์ธรรมชาติตามปรัชญาคำสอนทางศาสนาเพื่อจุดมุ่งหมายในกระบวนการสร้างคุณค่าให้กับมโนทัศน์เบื้องลึกทางจิตวิญญาณ จึงมิใช่สวนที่มีแบบแผนตายตัว แต่มีคุณค่าที่เลื่อนไหลหรือไหลเวียนไปตามสภาวะจิตของผู้สัมผัส

ตัวอย่างสวนเซนที่มีชื่อเสียงอีกแห่งหนึ่งคือ สวนเซนที่ตำหนักทองในเมืองเกียวโต โชกุนอะชิกางะ โยชิมิตสุ (Ashikaga Yoshimitsu) สร้างขึ้นเป็นที่สำหรับสำราญอิริยาบถหลังเกษียณตนเองจากตำแหน่งโชกุน

บุคคลท่านนี้มีเรื่องเล่ากล่าวถึงอยู่ในการ์ตูนเรื่อง 'อิคิวซัง' นั่นเอง โชกุนโยชิมิตซุได้สร้างตำหนักทอง หรือคินคะคูจิ (Kinkaku-ji) ล้อมรอบด้วยสระน้ำและสวนญี่ปุ่น ต่อมาในสมัยของ โชกุนอะชิกางะ โยชิมะสะ (Ashikaga Yoshimasa) หลานชายของโชกุนโยชิมิตสุ ก็ได้สร้างตำหนักเงิน หรือฌินคะคูจิ (Ginkaku-ji) ขึ้นเช่นเดียวกัน

ด้านนอกของตำหนักเงินมีสวนหินแบบเซนทำเป็นเนินทรายสีขาวจำลองภาพภูเขาไฟฟูจิ ล้อมรอบด้วยพื้นราบทรายสีขาว พื้นทรายซึ่งคราดทำเป็นระลอกคลื่นคือตัวแทนของน้ำในทางปรัชญา เสมือนกระแสธารแห่งสังสารวัฏที่พัดผ่านถาโถมเข้ามา ขณะที่ก้อนศิลาคือตัวแทนของภูเขา เกาะแก่งก็เปรียบได้กับความมั่นคงสงบนิ่งของจิตที่ไม่เคลื่อนไหวหรือโอนเอียงไปจากสมาธิอันแน่วแน่

นอกจากลานสวนหินอันเลื่องชื่อแล้ว ภายในวัดเรียวอันจิยังมีบ่อน้ำ ซึ่งตั้งไว้สำหรับให้ผู้เข้ามาเยี่ยมชมวัดล้างมือบ้วนปาก เพื่อชำระล้างร่างกายและจิตใจให้สะอาดก่อนเข้าไปในห้องชงชา (a tea - ceremony room / 茶室) สิ่งที่สะดุดตาก็คือ รอบบ่อน้ำรูปวงกลมซึ่งตรงกลางถูกเจาะเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมนั้น มีตัวอักษรจีน (อักษรคันจิ) ว่า 五・隹・疋・矢 สลักอยู่

แม้แต่คนญี่ปุ่นเอง เห็นตัวอักษรเหล่านี้ยังมีงง แต่หากตั้งใจสังเกตดีๆจะเข้าใจว่านี่เป็นการเล่นตัวอักษรแบบหนึ่ง เพราะส่วนที่ขาดหายไปในตัวอักษรทั้งสี่นั้นก็คือ 「口」ซึ่งไปซ่อนอยู่ตรงกลางของบ่อน้ำ (ส่วนที่เป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมตรงกลาง) นั่นเอง เมื่อลองนำตัวอักษรทั้งหมดมาประกอบกับ「口」และอ่านจากด้านบนสุดวนตามเข็มนาฬิกา ก็จะได้ออกมาเป็น 「吾・唯・足・知」 (ware tada taru (wo) shiru) ซึ่งมีความหมายว่า “ขอเพียงแค่เรารู้จักพอ”

 อ่านเพิ่มเติม //www.japan-guide.com/e/e3908.html