ทฤษฎีสังเขปว่าด้วยวิสุทธิ ๗ และ ญาณ ๑๖
(แปลและเรียบเรียง โดย ธนิต อยู่โพธิ์, 2520)
เมื่อโยคีปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานตามหลักการในพระสติปัฏฐานสูตร ด้วยการเดินจงกรมเป็นระยะ และนั่งกำหนดเป็นระยะ ด้วยตนเอง หรืออยู่ในความแนะนำควบคุมของท่านวิปัสสนาจารย์ก็ตาม และโยคีผู้นั้นจะได้เคยศึกษาเรียนรู้พระปริยัติธรรมมาก่อน หรือมิเคยได้ศึกษาเรียนรู้ก็ตาม แต่ถ้าปฏิบัติถูกต้องตามแนวทางแล้ว จิตใจของท่านก็จะเป็นสมาธิ ( ขณิกสมาธิ ) มีปีตี ปัสสัทธิ เป็นต้น เกิดขึ้น พร้อมทั้งรู้เห็นอารมณ์ นิมิตร และสัณฐาน เกิดสิ่งที่ท่านกำหนดเรียกว่า สภาวะ ติดตามมา และสภาวะนั้นๆ จะค่อยๆ ปรับปรุงทั้งร่างกายและจิตใจของโยคีโดยลำดับ ให้เกิดวิสุทธิและญาณเป็นขั้นเป็นตอน ตั้งแต่ ขั้นต่ำจนถึงขั้นสูงขึ้นในตัวของโยคี วิสุทธิและญาณดังกล่าวนี้ถือเป็นแนวทางสำคัญของการปฏิบัติธรรม เพื่อบรรลุมรรค ผล นิพพาน
วิสุทธิ ๗ และญาณ ๑๖ นี้ ท่านกล่าวว่า เป็นข้อปฏิบัติที่พระปัจเจกสัมพุทธเจ้าผู้สร้างอภินีหารบารมีมาตลอดเวลา ๒ อสังไขย กับ ๑๐๐,๐๐๐ กัปป์ก็ต้องปฏิบัติ เพื่อบรรลุปัจเจกสัมโพธิญาณด้วย โดยเฉพาะวิสุทธิ ๗ นั้น ท่านกล่าวเปรียบความไว้ในคัมภีร์สุทธิมัคค์ *** ว่าธรรมประเภทต่างๆ เช่น ขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ ธาตุ ๑๘ อินทรีย ๒๒ และปฏิจจสมุปบาท เป็นต้น เป็นภูมิซึ่งเปรียบด้วยพื้นแผ่นดิน (สำหรับเพาะปลูกปัญญา) วิสุทธิ ๒ คือ สีลวิสุทธิ และ จิตตวิสุทธิเป็นมูล คือรากเห้งา (ของปัญญา) ส่วน วิสุทธิอีก ๔ คือ ทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิตรณวิสุทธิ มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ และ ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ เป็นสรีระ คือ ลำต้น (ของปัญญา) และ ญาณทัสสนวิสุทธิ เป็นยอดหรือศรีษะของปัญญา ซึ่งปัญญา ในที่นี้ หมายถึง วิปัสสนาปัญญา หรือ วิปัสสนาญาณ พระพุทธเจ้า องค์พระมหาฤษี มิได้ตรัสว่า สัตว์ทั้งหลายจักเศร้าหมอง ด้วยรูปกายที่เศร้าหมอง และเมื่อรูปกายบริสุทธิ์ สะอาดแล้ว จะบริสุทธ์สะอาด แต่ตรัสไว้ว่า สัตว์ทั้งหลายจักเศร้าหมองด้วยจิตใจที่หมองเศร้า และจะบริสุทธิ์ เมื่อจิตใจบริสุทธิ์
ถ้าจิตใจไม่บริสุทธิ์สะอาด คือ ยังมีราคะ โทสะ โมหะ มัจฉริยะ อวิชชา เป็นต้น อยู่ในความคิด ในทางพระพุทธศาสนา ถือว่า เป็นผู้ไม่บริสุทธิ์
วิธีที่จะทำจิตใจของเราให้บริสุทธิ์สะอาด ปราศจากกิเลศมลทิน ตามหลักพระพุทธศาสนานั้น มีอยู่ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสบอกทางปฏิบัติไว้ในโอกาสต่างๆ หลายสำนวน ตามอัธยาศัยของผู้ฟัง แต่ที่ทรงหมายถึงทางคือหลักการ สำหรับปฏิบัติเพื่อดำเนินไปสู่ความบริสุทธิ์ คือ มรรค ผล นิพพาน มีอยู่ทางเดียว ซึ่งทรงตรัสไว้ในพระสติปัฏฐานสูตรว่า ดูก่อนพระภิกษุทั้งหลาย ทางนี่เป็นทางเดียว เพื่อความบริสุทธิ์ของสัตว์ทั้งหลายเพื่อระงับความโศกและความคร่ำครวญ เพื่อดับทุกข์และโทมนัส เพื่อบรรลุญายะ (คือ อริยมรรค) เพื่อเห็นแจ้งพระนิพพาน ทางเดียวนี้คือ สติปัฏฐาน ๔ ได้แก่ การปฏิบัติสติปัฏฐาน ด้วยการกำหนดการตามดูกาย เวทนา จิต ธรรม ตามหลักในการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐาน (มีต่อ)
ผู้ติดตามบล็อก : 50 คน [
