เจ้าพระคุณสมเด็จฯ ทรงพระนิพนธ์ในบทพรส่งท้าย (หน้า ๓๖๑ - ๓๖๓) "ความคิดผูกเรื่องนี้ขึ้น ได้เกิดจากพระพุทธภาษิตในธรรมบทข้อหนึ่งว่า "พึงกั้นจิตอันมีอุปมาด้วยนคร" ...พึงกั้น คือทำเครื่องป้องกันนครจากข้าศึกฉันใด ก็พึงกั้นจิตจากข้าศึกคือกิเลสมารฉันนั้น แต่ก็ยังชวนให้คิดวางโครงเล่าเรื่องจิตตนครโดยอุปมา คือคิดขยายอุปมานั้นออกไปเป็นเรื่องจิตตนครขึ้น ทั้งได้อาศัยพระพุทธภาษิตในสฬายตนะวรรค สังยุตตนิกายอีกแห่งหนึ่งที่ผูกอุปมาถึงนครชายแดนแห่งหนึ่ง...เรื่องจิตตนครจึงได้ถูกผูกขึ้นตามโครงอุปมาดังกล่าว บรรจุธรรมทั้งปวงลงโดยบุคลาธิษฐาน และแสดงออกมาตามจังหวะของเรื่องตั้งแต่ต้นจนอวสาน มีความประสงค์เพื่อจะชักจูงใจผู้ประสงค์ธรรมในรูปและรสที่แปลก มาฟังมาอ่านแล้วไขความธรรมน้อมเข้ามาสู่ตน เพราะเรื่องจิตตนครทั้งหมดก็เป็นเรื่องกายและจิตนี้เอง และทุกคนจะต้องพบภูเขาแห่งชราและมรณะที่กลิ้งมาบดชีวิต ฉะนั้นไฉนจะไม่แสวงหาที่พึ่งดังเช่นนครสามีในเรื่อง และไฉนจึงจะยอมอยู่ใต้ให้ภูเขาแห่งชราและมรณะนั้นมาบดขยี้เอาข้างเดียว ไฉนจึงจะไม่ปีนขึ้นอยู่เหนือภูเขาแห่งชราและมรณะนั้นบ้าง พระพุทธสาสน์ ได้บอกวิธีปฏิบัติเพื่อขึ้นอยู่เหนือไว้แล้ว"...งานวัดลอยฟ้า ญาณสังวร ๑๐๑ จิตตนคร