เครื่องปั้นดินเผาเก่าแก่ยุคสัมฤทธิ์และยุคเหล็กแบบพิมายแดง---พิมายดำ วัฒนธรรมอีสานยุคต้นประวัติศาสตร์
เครื่องปั้นดินเผายุคแรกแบบปากแตร บ้านปราสาท -เมืองพิมาย
เมืองพิมายนั้นมีอดีตที่ย้อนไปไกล เป็นส่วนหนึ่งแห่งพัฒนาการของอีสานและที่ราบสูงโคราช ตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ นอกจากชุมชนในกลุ่มวัฒนธรรมบ้านเชียงซึ่งเป็นที่รู้จักแพร่หลายแล้ว ยังมีกลุ่มชนที่สร้างวัฒนธรรมตนเองอีกสองกลุ่มคือ
1.ชุมชนกลุ่มวัฒนธรรมทุ่งสัมฤทธิ์
2.ชุมชนกลุ่มวัฒนธรรมทุ่งกุลา หรือ กลุ่มร้อยเอ็ด
ชุมชนในวัฒนธรรมทุ่งสัมฤทธิ์ครอบคลุมตอนบนลุ่มแม่น้ำมูล ในเขตปัจจุบันคือ นครราชสีมา ชัยภูมิต่อบุรีรัมย์ กระจายตัวอยู่ค่อนข้างหนาแน่นบริเวณทุ่งสัมฤทธิ์ ในเขตอำเภอโนนสูง และอำเภอพิมาย แหล่งโบราณคดีสำคัญของเขตนี้คือ แหล่งโบราณคดีบ้านปราสาท ซึ่งมีร่องรอยการอยู่อาศัยของผู้คนมาตั้งแต่ระยะเริ่มแรก ประมาณตั้งแต่ 3000-2500ปี วัตถุทางวัฒนธรรมสำคัญของแหล่งโบราณนี้คือ เครื่องปั้นดินเผา บ้านธารปราสาท ที่มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบ 2 สมัย คือ สมัยแรก เก่าสุดสีน้ำตาล สีนวล ชุบน้ำโคลนสีแดง ตกแต่งด้วยลายเชือกทาบบ้าง เขียนลายสีบ้าง รูปลักษณะของเครื่องปั้นดินเผารุ่นนี้เป็นปากบานใหญ่เรียกปากแตร กล่าว่าเป็นชุมชนในระยะแรกเริ่มในเขตเมืองพิมาย อายุประมาณ3000ปีลงมา สมัยที่สอง เป็นภาชนะสีดำขัดผิวมีลายเส้นรอบๆเครื่องปั้นดินเผาแบบนี้เรียกกันว่าแบบพิมายดำ กำหนดอายุคร่าวๆประมาณ2500ปี แต่ปรากฏว่ามีการใช้เครื่องปั้นดินเผาแบบนี้สืบเนื่องในที่ต่างๆมาจนถึงสมัยทราวดีและลพบุรี (พุทธศตวรรษที่12-19) จากสภาพแวดล้อมดังกล่าวทำให้เห็นได้ว่าที่ตั้งของเมืองพิมายอยู่เป็นส่วนหนึ่งของความรุ่งเรืองทางวัฒนธรรมที่ชุมชนก่อนประวัติศาสตร์ในบริเวณใกล้เคียงได้สร้างขึ้น (ขอขอบคุณ คร.ธิดา สาระยา ชุดประวัติศาสตร์เมืองพิมาย 2540)
เครืองปั้นดินเผายุคหลังแบบพิมายดำ