Bloggang.com : สมภพ เจ้าเก่า : การสังเกตอุปราคาครั้งแรกสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

การสังเกตอุปราคาครั้งแรกสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

การสังเกตอุปราคาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชนั้น ถือได้ว่าเป็นจุดกำเนิดการศึกษาดาราศาสตร์สมัยใหม่ครั้งแรกในกรุงสยามเลยทีเดียว ซึ่งมีทั้งจันทรุปราคาและสุริยุปราคา แต่ทั้งนี้ ก็ด้วยความอนุเคราะห์จากนักดาราศาสตร์ต่างชาติ ก็คือคณะบาทหลวงเจชูอิตชาวฝรั่งเศส

ปรากฎการณ์แรกที่ทรงทอดพระเนตรนั้น ก็คือปรากฎการณ์จันทรุปราคาเต็มดวง เหตุเกิดตอนเช้ามืดในวันที่ 11 ธันวาคม 2228 โดยทรงทอดพระเนตร ณ พระที่นั่งเย็น ลพบุรี โดยบาทหลวงเป็นผู้ตั้งกล้องให้ทรงทอดพระเนตร

สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทรงถามบาทหลวงเจชูอิตที่ตั้งกล้องถวายว่า
"ขณะเกิดคราส ทำไมดวงจันทร์จึงมีสีแดง?"
ปรากฏว่าบาทหลวงก็ตอบไม่ได้ ซึ่งจริงๆแล้วเป็นเพราะดวงจันทร์ได้รับแสงสีแดงจากดวงอาทิตย์ซึ่งเป็นคลื่นยาวที่สุด แล้วเกิดการหักเหของแสง เมื่อส่องผ่านชั้นบรรยากาศของโลก ถ้าหากโลกไม่มีชั้นบรรยากาศหละก็ ดวงจันทร์จะหายไปจนมองไม่เห็นเชียว

ผลจากการเจาะเวลากลับไปชมจันทรุปราคาในครั้งนั้น พบว่ากินเต็มดวงนานมาก ประมาณ 1 ชั่วโมง 42 นาที

ต่อมาเป็นปรากฎการณ์สุริยุปราคา เกิดขึ้นในวันที่ 30 เมษายน 2231 ทรงสังเกต ณ พระที่นั่งเย็นเช่นเดิม (N 14° 48' 43.20" E 100° 38' 42.00")

แผนที่พระที่นั่งเย็น

การสังเกตุสุริยุปราคาที่ปลอดภัยที่สุด คือคณะบาทหลวงได้ตั้งกล้องแล้วฉายภาพพระอาทิตย์ลงมาบนฉากรับ

สังเกตุจากภาพวาด จะพบว่ากินไม่เต็มดวงครับ เพราะเป็นสุริยุปราคาบางส่วน และจะพาย้อนเวลากลับไปชมระดับการกินลึกที่ชัดเจนกัน

ตำแหน่งที่แนวคราสในครั้งนั้นโฟกัสพาดผ่าน เป็นคราสเต็มดวง โดยเริ่มเกิดขึ้นที่ประเทศอินเดีย และเคลื่อนที่เฉียงขึ้นไปประเทศจีน

จากการค้นพบโดย ดร.ขาว เหมือนวงษ์ พบว่าสุริยุปราคาในครั้งนั้น (30 เมษายน 2231) เป็นสายพันธุ์ (ซารอส) เดียวกันกับสุริยุปราคาเต็มดวงที่เกิดขึ้นในสมัย ร.4 (18 สิงหาคม 2411)
กล่าวคือ 1 ซารอสใช้เวลา 18 ปีเศษ หรือเกิดขึ้นห่างกันมา 10 รอบซารอส หรือ 180 ปีนั่นเอง

และปีที่ทั้งสองพระองค์ทรงทอดพระเนตรสุริยุปราคานั้น เป็นปีที่เสด็จสวรรคตเหมือนกันทั้งสองพระองค์ (ขนลุกจัง) โดยเรื่องนี้ผมเคยกล่าวเอาไว้แล้วในเรื่องความบังเอิญอันน่าประหลาดของพระนารายณ์มหาราช กับ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

นั่นไม่ใช่สุริยุปราคาครั้งเดียวในรัชสมัย
ตลอดเวลาครองราช 32 ปี พบสุริยุปราคาบางส่วนถึง 11 ครั้ง คือวันที่ 1 มิถุนายน 2201, 16 มกราคม 2208, 5 มกราคม 2209, 2 กรกฎาคม 2209, 30 เมษายน 2212, 11 มิถุนายน 2219, 5 ธันวาคม 2219, 30 มีนาคม 2223, 24 กรกฎาคม 2226, 5 พฤศจิกายน 2230 (สังเกตุว่าหลังเกิดจันทรุปราคาแล้วยังมีสุริยุปราคาที่ไม่ได้สังเกตุหนึ่งครั้ง), และสุดท้าย 30 เมษายน 2231

ในบรรดาที่กล่าวมานั้นยังมีอยู่ครั้งนึงที่น่าสนใจที่สุด นั่นคือครั้งที่เกิดวันที่ 30 เมษายน 2212 มันแปลกดังนี้
1. เกิดวันที่ 30 เมษายน เหมือนกัน (ก่อนกัน 19 ปี)
2. เป็นสุริยุปราคาเต็มดวงเหมือนกัน แต่เริ่มขึ้นด้วยแบบวงแหวน แล้วมาเป็นเต็มดวงในระหว่าง และจบลงด้วยแบบวงแหวนอีกครั้ง เรียกว่าแบบวงแหวน-เต็มดวง หรือแบบผสม สุริยุปราคาประเภทนี้โอกาสเกิดขึ้นได้ยากมาก และเส้นแนวคราสยังเล็กมากด้วย
3. แนวคราสพาดผ่านสยามประเทศด้วย โดยส่วนที่พาดผ่านนั้นเป็นแบบเต็มดวง
แต่น่าเสียดาย ไม่ผ่านลพบุรีหรืออยุธยา

แต่ก็ทำให้มืดมากมาย มืดยิ่งกว่า 30 เมษายน 2231 เสียอีก

ในตลอดรัชสมัยของพระองค์ แม้จะมีสุริยุปราคาเต็มดวงผ่านเข้ามาในสยามประเทศบ้าง แต่ก็ไม่ผ่านกรุงศรีอยุธยาเลย ไม่ทราบว่าตลอดทั้งสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี จะมีคราสเต็มดวงพาดผ่านบ้างหรือไม่?
นักดาราศาสตร์บอกว่า โอกาสที่คราสเต็มดวงจะกลับมาที่เดิมอีก ก็เฉลี่ยสามร้อยกว่าปี (จำตัวเลขละเอียดไม่ได้ ใครจำได้ช่วยบอกหน่อย) เข้าใจว่านักดาราศาสตร์จะคิดพื้นที่ๆคราสเต็มดวงพาดผ่าน ต้องใช้เวลานานกี่ปี พื้นที่คราสเต็มดวงนั้นจะรวมกันได้เท่ากับพื้นที่ทั้งโลก?

แต่มันก็เพียงค่าเฉลี่ยครับ เหมือนเอาด้ายมาพันรอบแกนให้เป็นระเบียบ ต้องหมดด้ายไปเท่าไรถึงจะปิดแกนหลอดมิดหมด แต่ถ้าพันแกนหลอดด้ายอย่างไม่เป็นระเบียบ แม้จะหมดด้ายไปจำนวนเท่ากันแล้ว ก็ย่อมมีส่วนที่ปิดแกนหลอดไม่มิด และส่วนที่พันทับถมกันจนหนาครับ

กรุงศรีอยุธยา มีอายุยาวนานถึง 417 ปี จึงน่าจะมีโอกาสเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงที่ไม่มีในบันทึกประวัติศาสตร์ อย่างน้อย 1 ครั้ง หรืออาจจะมากกว่า หรืออาจจะไม่มีเลยก็ได้ครับ

แล้วค่อยมาติดตามกันตอนต่อไปครับ

Create Date : 17 ธันวาคม 2553

Last Update : 11 กุมภาพันธ์ 2554 20:04:34 น.

0 comments

Counter : 2736 Pageviews.