เรื่อง : มนตรี ประทุม
ที่มา : เว็บไซต์หนังสือพิมพ์เดลินิวส์ (คลิกเพื่อชมภาพเพิ่มเติม)

เป็นอีกครั้งที่ประชาชนชาวไทย ต้องสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รักยิ่ง เมื่อสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ หรือสมเด็จพระโสทรเชษฐภคินี ได้เสด็จสู่สวรรคาลัย และเมื่อพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นสูงศักดิ์ได้สิ้นพระชนม์ลง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานจัดพระราชพิธีพระบรมศพ หรือพระศพ ตามอิสริยยศที่ได้รับ ซึ่งถือเป็นพระราชประเพณีโบราณที่มีความยิ่งใหญ่อลังการ โดยเฉพาะพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระบรมศพ หรือพระศพ

เมื่อกล่าวถึงพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระบรมศพ หรือพระศพ นั้น จะต้องเอ่ยถึง ราชรถ ที่ใช้เคลื่อนพระบรมศพ หรือพระศพ ซึ่งราชรถจะสร้างขึ้นตามหลักศาสนาพราหมณ์ เชื่อกันว่า พระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศานุวงศ์ เปรียบเหมือนสมมุติเทพ สถิตอยู่บนสรวงสรรค์ชั้นดาวดึงส์บนยอดเขาพระสุเมรุ ซึ่งถือว่าเป็นศูนย์กลางของจักรวาล รายล้อมด้วยเขาสัตตบริภัณฑ์ 7 ชั้น ดังนั้น การจัดสร้างราชรถของช่างฝีมือไทยจึงมีลักษณะสูงใหญ่ เปรียบเสมือนเขาพระสุเมรุ มีพระวิมาน คือ บุษบก ที่ตั้งอยู่ตรงกลางราชรถ ถัดจากบุษบก จะเป็นรูปเทพนม ครุฑ และนาค ลดหลั่นตามที่อยู่ ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของท้องฟ้า พื้นดิน และน้ำ ส่วนด้านหน้าของราชรถจะเป็นรูปนาคสามเศียร มีความงดงามอ่อนช้อยตามศิลปะไทย

ราชรถ มีการกล่าวถึงมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา จนกระทั่งถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 แห่งราชวงศ์จักรี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการจัดสร้างราชรถขึ้นใหม่ เพื่อใช้ในการประกอบพระราชพิธีพระบรมศพ หรือพระศพ ประกอบด้วย พระมหาพิชัยราชรถ พระเวชยันตราชรถ ราชรถน้อย 3 ราชรถ รถโลง และ รถโถง หลังคาเป็นวอช่อฟ้า รวมทั้งยังมีการจัดสร้าง เกริน เคลื่อนพระโกศขึ้นราชรถ พระยานมาศสามลำคาน พระที่นั่งราเชนทรยาน พระวอสีวิกากาญจน์ พระวอประเวศน์วัง ซึ่งปัจจุบันราชรถทั้งหมดถูกเก็บรักษาอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร

ภายในโรงราชรถ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ราชรถแต่ละองค์จอดสงบนิ่ง เมื่อผ่านประตูทางเข้าด้านข้างจะพบกับ พระเวชยันตราชรถ ซึ่งราชรถองค์นี้มีความสูง 11.70 เมตร ยาว 17.50 เมตร สร้างในรัชกาลที่ 1 ราว ปี 2342 แกะสลักไม้เป็นรูปนาค ครุฑ เทพนม ปิดทองประดับกระจก มีน้ำหนัก 40 ตัน ต้องใช้กำลังคนในการลากจูงและดึงถึง 206 คน แบ่งเป็นด้านหน้า 160 คน และด้านหลัง 46 คน ใช้สำหรับทรงพระศพพระบรมวงศานุวงศ์ ชั้น “เจ้าฟ้า” ซึ่งในรัชกาลที่ 1 ได้ใช้ทรงพระโกศสมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ ออกพระเมรุท้องสนามหลวง เมื่อปี 2342 ต่อมาได้ใช้แทนพระมหาพิชัยราชรถ ทรงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 และพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล รัชกาลที่ 8 จากนั้นในปี 2528 กรมศิลปากร ได้ซ่อมแซมให้งดงามและใช้ในการอัญเชิญพระบรมศพของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7

เมื่อเดินเข้ามาด้านในสุด จะเห็น พระมหาพิชัยราชรถ มีความกว้าง 5 เมตร ยาว 15.30 เมตร สูง 11.20 เมตร สร้างขึ้นในรัชกาลที่ 1 ปี 2338 ใช้สำหรับทรงพระบรมศพพระมหากษัตริย์ พระบรมราชินี และพระบรมวงศานุวงศ์ ชั้นสมเด็จเจ้าฟ้า มีรูปแบบคล้ายกับพระเวชยันตราชรถ เคยใช้ทรงพระบรมศพรัชกาลที่ 1 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว และกรมพระราชวังบวรมหาเสนานุรักษ์ ในสมัยรัชกาลที่ 2





จากนั้น ในสมัยรัชกาลที่ 6 ราชรถทั้ง 2 องค์ ได้มีการเสริมล้อเหล็กด้านใต้ อีก 6 ล้อ เพื่อรับน้ำหนักที่มีจำนวนมาก ส่วนล้อด้านนอกทั้ง 4 ล้อนั้น กลายเป็นล้อประดับเพื่อความสวยงาม ซึ่งในปี 2539 กรมศิลปากรได้ร่วมกับกรมสรรพาวุธทหารบก ดำเนินการซ่อมบูรณะพระมหาพิชัยราชรถ เพื่อใช้ในการถวายพระเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ในวันที่ 10 มีนาคม 2539

อุปกรณ์ที่สำคัญอีกชิ้นและต้องอยู่คู่กับราชรถ ก็คือ เกรินบันไดนาค เป็นอุปกรณ์ที่ใช้อัญเชิญพระโกศขึ้นหรือลงราชรถ มีลักษณะเป็นรางเลื่อนขึ้น-ลงด้วยกว้านหมุน มีแท่นที่วางพระโกศ ลักษณะเป็นแท่นสี่เหลี่ยม ขอบฐานแกะสลักลายปิดทองประดับกระจก ท้ายเกรินมีลักษณะคล้ายท้ายสำเภา มีพื้นที่ให้เจ้าพนักงานขึ้นนั่งประคองพระโกศ ด้านข้างบุผ้าคาดทอง มีราวสองข้างเป็นรูปพญานาค

นอกจากนี้ในโรงราชรถยังมี ราชรถน้อย ทั้ง 3 องค์ ใช้เป็นราชรถสมเด็จพระสังฆราช หรือพระราชาคณะ ชักโยงพระศพ และพระบรมวงศานุวงศ์ประทับโปรยข้าวตอกดอกไม้ รูปแบบคล้ายกับพระมหาพิชัยราชรถ และพระเวชยันตราชรถ แต่มีขนาดเล็กกว่า มีเศียรนาคเพียงเศียรเดียว พระยานมาศสามลำคาน มีลักษณะเป็นคานหามใหญ่ มี 3 คานหาม ทำด้วยไม้ลงรักปิดทอง ใช้สำหรับอัญเชิญพระโกศ พระบรมศพ หรือพระศพ จากพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง ไปประดิษฐานบนราชรถที่จอดเทียบรออยู่ใกล้พลับพลายกตรงสี่แยกมุมวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม เมื่อราชรถอัญเชิญพระโกศถึงพระเมรุแล้ว ก็จะใช้พระยานมาศสามลำคานนี้ อัญเชิญพระโกศเวียนรอบพระเมรุอีกครั้ง

พระราชยานอีกองค์หนึ่งที่มีความสำคัญหลังพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระบรมศพ หรือพระศพ ซึ่งประชาชนไม่ค่อยจะได้เห็น ก็คือ พระที่นั่งราเชนทรยาน เป็นพระที่นั่งบุษบกสี่ลำคาน ใช้คนหาม 56 คน เป็นพระราชยานในการอัญเชิญพระโกศ พระบรมอัฐิจากพระเมรุ ไปยังพระบรมมหาราชวัง และยังมี พระวอสีวิกากาญจน์ และ พระวอประเวศน์วัง เป็นพระราชยานสองลำคาน ใช้คนหาม 8 คน มีลักษณะเป็นหลังคา 2 ชั้น ประดับช่อฟ้าใบระกา นาคสะดุ้ง และหางหงส์รูปนาค 3 เศียร ใช้สำหรับอัญเชิญพระผอบบรรจุพระราชสรีรางคารจากพระเมรุ ท้องสนามหลวง ไปยังพระบรมมหาราชวังเช่นกัน

อย่างไรก็ตาม ทั้งหมดนี้เป็นข้อมูลเพียงบางส่วนที่ได้นำมาเสนอเท่านั้น แต่พสกนิกรชาวไทยคงจะได้เห็นขบวนราชรถที่ยิ่งใหญ่อีกครั้ง ในพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ซึ่งจะเป็นงานพระราชพิธีครั้งประวัติศาสตร์ที่คนไทยจะต้องจดจำ.

Create Date : 14 มกราคม 2551
Last Update : 14 มกราคม 2551 15:14:38 น.		1 comments
Counter : 5750 Pageviews.
Share Tweet