หลักฐานร่วมสมัยของตะวันตกจำนวนมาก ระบุว่าสมเด็จพระนารายณ์ประชวรสวรรคตในวันอาทิตย์ที่ ๑๑ กรกฎาคม พ.ศ.๒๒๓๑ ที่ลพบุรี หลังจากโดนออกพระเพทราชา ออกหลวงสุรศักดิ์สองพ่อลูกก่อรัฐประหารยึดอำนาจมาเป็นเวลาหลายเดือน 

สำหรับการสวรรคตของสมเด็จพระนารายณ์ส่วนใหญ่กล่าวว่าทรงประชวรเรื้องรังมาเป็นเวลานานตั้งแต่ก่อนถูกรัฐประหาร แต่ก็มีหลักฐานบางชิ้นที่ระบุว่าอาจจะถูกลอบปลงพระชนม์ด้วยการวางยาพิษ ซึ่งใีการกล่าวถึงในรูปข่าวลือที่หลากหลายรูปแบบ

แต่ในที่นี่จะขอเน้นถึงตัวขุนองค์เป็นหลัก

อธิบายเบื้องต้นว่าพระราชพงศาวดารไทยส่วนใหญ่ชำระต่อเป็นทอดๆ ฉบับที่ความสมัยอยุธยาเริ่มตั้งแต่ฉบับพันจันทนุมาศ(เจิม)ชำระสมัย ร.๑ ความสมัยสมเด็จพระนารายณ์ขาดไป ๒ เล่มสมุดไทย มีต่อก็ตอนพระองค์สวรรคตแล้วจนไปเขียนจบสมัยพระเจ้าเสือ จากนั้นเจ้าพระยาพิพิธพิชัย(น่าจะเป็นเจ้าพระยาเพชรพิชัย)ชำระใหม่ตั้งแต่สมเด็จพระนารายณ์ประชวรก่อนสวรรคต(แต่ส่วนก่อนหน้าที่ขาดไปได้เว้นไว้)จนถึงเสียกรุงศรีอยุทธยา ฉบับต่อๆมาคือ ฉบับบริติชมิวเซียมกรุงลอนดอน ฉบับพระพนรัตน์(ฉบับหมอบรัดเลย์) ฉบับพระราชหัตถเลขา ส่วนใหญ่ก็ลอกๆกันมาแต่ก็มีข้อความพิศดารก็เพิ่มขึ้นตามลำดับ
พระราชพงศาวดารฉบับพระจักรพรรดิพงศ์(จาด)ถูกค้นพบภายหลัง ข้อความเหตุการณ์สมัยสมเด็จพระนารายณ์ทั้งปีศักราชและการลำดับเหตุการณ์หลักตรงกับหลักฐานของยุโรป(ในขนาดที่พงศาวดารฉบับอื่นๆทั้งพิศดารและปีศักราชคลาดเคลื่อน) อย่างไรเสียพงศาวดารฉบับนี้ยังมีความน่ากังขาอยู่บ้าง เดิมผมคิดว่าพงศาวดารฉบับนี้น่าจะชำระสมัยปลายกรุงศรีอยุทธยา แต่ก็มีเหตุการณ์เช่นระบุปีเกิดกบฏธรรมเถียรผิด บอกว่าพระเจ้าเสือครองราชย์ ๗ ปี แต่ระบุศักราชผิดบ้าง แต่เหตุการณ์สมัยพระนารายณ์จะขอยึดว่าถูกต้องไว้ก่อน(แต่วันสวรรคตผิด)
ในพระราชพงศาวดารเกือบทุกฉบับ ในตอนที่ออกพระเพทราชาขึ้นครองราชสมบัติมีการกล่าวถึงการแต่งตั้งขุนนางผู้หนึ่งคือขุนองค์
บานแพนกเดิมของฉบับพันจันทนุมาศ(เจิม)กล่าวว่า “ขุนองค์ขุนสนิท มีความชอบ ตั้งเป็นพระยาสุรสงคราม” บานแพนกใหม่ของฉบับพันจันทนุมาศ(เจิม) ไม่กล่าวถึงขุนองค์ แต่กล่าวถึงเจ้าพระยาสุรสงครามมีส่วนช่วยลวงออกญาวิไชเยนทร์(ฟอลคอน)มาฆ่าได้ แต่ก็ถูกพระเพทราชาหาเหตุกำจัดทิ้งภายหลัง
ฉบับชำระหลังจากนั้นก็กล่าวเพิ่มไปว่าหลังจากพระเพทราชาประหารเจ้าพระยาสุรสงครามไปแล้ว “ทรงพระกรุณาตั้งขุนองค์มีความชอบให้เป็นพระยาสุรสงครามแทนที่”
ในบรรดาพงศาวดารที่กล่าวมาทั้งหมดไม่เคยมีการระบุว่าขุนองค์ทำอะไรมาก่อน ยกเว้นฉบับเดียวคือฉบับพระจักรพรรดิพงษ์(จาด) ซึ่งยกไว้ต้นกระทู้ ฉบับนี้ก็กล่าวเหมือนกันตอนที่พระเพทราชาครองราชย์ให้พระอภัยสุรินทร์(ฉบับชำระหลังๆเรียกเจ้าพระพิชัยสุรินทร์) “รับพระบัญชา เอาขุนองค์เป็นพญาสุระสงคราม พระราชทานเครื่องสูง”