พระมหาธาตุเจดีย์เมืองตาก ไม่ใช่เจดีย์ยุทธหัตถีพ่อขุนรามคำแหง
วันนี้ขอมาไวไปไว ด้วยบทความประวัติศาสตร์สั้นๆเกี่ยวกับเจดีย์ยุทธหัตถีที่เมืองตากครับ
นอกจากยุทธหัตถีที่โด่งดังของพระนเรศวร (แต่ก็ยังไม่รู้จนบัดนี้ว่าดอนเจดีย์มันอยู่ที่กาญจนบุรีหรือสุพรรณกันแน่?) ก่อนหน้านั้นยังมียุตถหัตถีครั้งสำคัญของบูรพกษัตริย์อีกพระองค์หนึ่ง นั่นคือพญารามหรือพ่อขุนรามคำแหง ที่ช่วยพ่อขุนศรีอินทราทิตย์กษัตริย์สุโขทัยในสมัยนั้น ชนช้างชนะขุนสามชนเจ้าเมืองฉอด
...บล็อกหนนี้ว่าด้วยประวัติศาสตร์สายหลัก อ่านแล้วเริ่มนึกตัวละครออกบ้างแล้วใช่ไหมครับ?
ก่อนสร้างเมืองสุโขทัยนั้น เมืองตากมีชาวไทยมาปักหลักอยู่นานแล้ว หลังพ่อขุนบางกลางหาวและพ่อขุนผาเมืองร่วมกันกำจัดบอส "ขอมสบาดโขลญลำพง" (อ่านตำแหน่งเจ้าหมอนี่ทีไรผมเหนื่อยทุกที) และปลดปล่อยสุโขทัยจากการปกครองของขอมได้แล้ว เมืองที่ปกครองโดยชนชาติไทยโดยรอบก็ได้เข้าสวามิภักดิ์ต่ออาณาจักรสุโขทัยแต่โดยดี ซึ่งเมืองตากเองก็เป็นหนึ่งในนั้น
แต่หลังพ่อขุนบางกลางหาวขึ้นครองราชย์เป็นพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ได้ไม่นาน ในปี พ.ศ. 1805 ขุนสามชนเจ้าเมืองฉอด (ปัจจุบันอยู่ในอำเภอแม่สอด) ได้ยกทัพมาประชิดเมืองตาก พ่อขุนศรีฯจึงจัดทัพไปพร้อมกับพระรามราชบุตรองค์เล็ก ซึ่งพระรามราชได้เข้าชนช้างเอาชนะขุนสามชน ปกป้องเมืองตากไว้ได้ จากวีรกรรมความเก่งกล้าสามารถครั้งนี้ทำให้พระองค์ถูกขนานนามว่า "รามคำแหง" และได้ขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์ของสุโขทัยที่ยิ่งใหญ่ในเวลาต่อมา
กรมพระยาดำรงราชานุภาพได้ตั้งข้อสังเกตถึงเจดีย์ที่พบบนเนินเขาแห่งหนึ่งในอำเภอบ้านตาก จังหวัดตาก มีลักษณะศิลปะแบบสุโขทัย จึงสัญนิษฐานว่าเป็นอนุสรณ์ที่สร้างขึ้นเพื่อฉลองชัยชนะจากการชนช้างครั้งนั้น แล้วเจดีย์นี้ก็ถูกเรียกว่า "เจดีย์ยุทธหัตถีพ่อขุนรามคำแหงมหาราช" เรื่อยมา
นักวิชาการหลายคนตั้งข้อสังเกตว่าเจดีย์นี้ไม่น่าจะเป็นอนุสรณ์ยุทธหัตถี แต่น่าจะเป็นส่วนหนึ่งของวัดมากกว่า เพราะบริเวณเจดีย์มีฐานอาคารอยู่ใกล้ๆ ไม่ได้เป็นเจดีย์โดดๆ ที่สำคัญบริเวณโดยรอบนี้เป็นบึงขนาดใหญ่และเนินเขาชัน ไม่มีใครถ่อมาชนช้างกันบนนี้หรอกครับ ตกน้ำตายห่ะ
บึงขนาดใหญ่ล้อมรอบเนินเจดีย์
เจดีย์นี้ตั้งอยู่ยอดเนินตามลักษณะเจดีย์ของภาคเหนือที่นิยมสร้างบนภูเขาหรือเนิน (ช่วงกลางยุคสุโขทัยเมืองตากตกเป็นส่วนหนึ่งของล้านนา) บริเวณนี้มีคูน้ำคันดินล้อมอยู่ ในขณะที่พื้นราบด้านล่างเป็นเมืองตากเก่าที่ผู้คนอยู่อาศัย จึงสัญนิษฐานกันว่าที่นี่เป็นเวียงพระธาตุที่มีวัดสำคัญของตากอยู่ใจกลาง เช่นเดียวกับเวียงสวนดอกที่เชียงใหม่หรือเวียงพระธาตุที่ลำปาง และเป็นเจดีย์ประธานของวัดสำคัญใจกลางเมืองที่ว่านี่แหละ โดยเจดีย์ที่เห็นนี้น่าจะเป็นพระมหาธาตุประจำเมือง
สรุปได้ว่าเจดีย์นี้ไม่น่าจะเป็นเจดีย์ยุทธหัตถีพ่อขุนรามคำแหง แต่เป็น "พระมหาธาตุเจดีย์ของเมืองตาก" มากกว่า
แต่ด้วยความที่คนส่วนใหญ่ฝังใจไปแล้วว่านี่คือเจดีย์ชนช้าง พวกเขาได้จดจำเจดีย์นี้ในฐานะสัญลักษณ์ของการต่อสู้ มีการนำตุ๊กตาช้าง ม้า ดาบ ปืน หรือกระทั่งตุ๊กตาทหารมาถวายสักการะเจดีย์นี้อยู่เนืองๆ ทุกวันขึ้น 14-15 ค่ำเดือน 9 จะมีประเพณีขึ้นธาตุเดือนเก้า มีการแสดงการสู้รบอย่างครื้นเครงหน้าเจดีย์~ ...เจดีย์ที่จริงๆแล้วเป็นศาสนสถานแห่งนี้คงแอบน้ำตาปริ่ม
ผมแวะมาที่นี่รอบที่ขึ้นเชียงใหม่กลางปีที่แล้วครับ คนที่มาชมเจดีย์นี้ไม่ควรพลาดเข้าไหว้พระวัดพระบรมธาตุบ้านตาก ที่อยู่ตรงข้ามกับเจดีย์พอดี
พระบรมธาตุบ้านตากได้รับการนับถือเป็นพระธาตุสำคัญที่สุดของเมืองตาก โดยจำลองมาจากเจดีย์ชเวดากองที่พม่า ซึ่งเป็นพระธาตุประจำปีมะเมีย หากคนเกิดปีมะเมียท่านใดไม่สามารถไปไหว้ชเวดากองที่พม่าได้ ก็สามารถรับลดหย่อน มาไหว้พระบรมธาตุบ้านตากแทนได้
พระประธานของวัดนี้คือหลวงพ่อทันใจที่ว่ากันว่าขอพรแล้วสมปรารถนารวดเร็วยิ่งนัก
แต่อันที่จริงวัดนี้เดิมทีไม่ได้มีความสำคัญโดดเด่นอะไรเลยครับ เจดีย์ประธานก็เล็กกว่าเจดีย์บนเนินมาก แต่หลังพระครูทองอยู่บูรณะเจดีย์เมื่อประมาณร้อยปีก่อนให้ใหญ่โตสวยงาม มีเจดีย์บริวาร แล้วก็แต่งประวัติให้เก่าแก่และมีพระบรมสารีริกธาตุบรรจุอยู่เพื่อเพิ่มพลังศรัทธา วัดนี้ก็มีผู้คนเข้ามากราบไหว้กันอย่างคึกคัก ในขณะที่พระมหาธาตุเจดีย์ของจริงที่อยู่ใกล้ๆกันกลับถูกปล่อยร้าง และต่อมาก็ถูกกราบไหว้ในฐานะอนุสรณ์สงคราม (เศร้าจัย...)
**เนื้อหาส่วนใหญ่เรียบเรียงจากบทความของคุณธีระวัฒน์ แสนคำ, หนังสือศิลปะวัฒนธรรม ฉบับวันที่ 8 มิ.ย. 54
Create Date : 07 กุมภาพันธ์ 2557 |
|
61 comments |
Last Update : 7 กุมภาพันธ์ 2557 1:37:09 น. |
Counter : 7369 Pageviews. |
|
|
|