Bloggang.com : jenifaae : "คนธรรพวาทีศรีรัตนโกสินทร์" รวมกวีเอกกรุงรัตนโกสินทร์ ห้องสมุดอิเล็กทรอนิกส์ ทีเค ปาร์ค

"คนธรรพวาทีศรีรัตนโกสินทร์" รวมกวีเอกกรุงรัตนโกสินทร์ ห้องสมุดอิเล็กทรอนิกส์ ทีเค ปาร์ค

มติชนออนไลน์ - วันที่ 12 มิถุนายน พ.ศ. 2551 ปีที่ 31 ฉบับที่ 11051

โดย พชรกร อนุศิริ

"ตื่นเถิดชาวไทย อย่ามัวหลับใหลลุ่มหลง ชาติจะเรืองดำรง ก็เพราะเราทั้งหลาย..."

เสียงเพลงปลุกใจ "ตื่นเถิดชาวไทย" ของหลวงวิจิตรวาทการ ดังขึ้นทันทีที่คลิกเมาส์เข้าไปในช่วงสมัยรัชกาลที่ 7 บอกเล่าเรื่องราวของสังคมในยุคหลังการปฏิรูปการปกครอง ที่มีกระแสปลุกระดมความรักชาติ โดยเฉพาะในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม ให้ได้รับทราบเรื่องราวสมัยนั้นเป็นอย่างดี

     ฟังแล้วเกิดติดใจซาบซึ้งในความไพเราะจนอยากเล่นตามบ้าง ก็ลองเลื่อนเมาส์อีกที คลิกอีกครั้ง จะพบว่ามีโน้ตแบบไทยๆ ซึ่งใครๆ ก็อ่านได้ ให้เปิดเล่นตามกันได้ไม่ยาก

     นี่คือความพิเศษของหนังสือที่ชื่อว่า "คนธรรพวาทีศรีรัตนโกสินทร์" ในรูปแบบหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ของ ห้องสมุดคลังความรู้ดนตรี ที่อุทยานการเรียนรู้ทีเคปาร์ค สวนสนุกทางปัญญาแห่งแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

     หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ "คนธรรพวาทีศรีรัตนโกสินทร์" เป็นการรวบรวมและจัดทำฐานข้อมูลผลงานทางวัฒนธรรมด้านดนตรีไทยในแผ่นดินรัตนโกสินทร์เป็นครั้งแรก นำเสนอข้อมูลชีวประวัติของบุคคลสำคัญทางด้านดนตรีในช่วงรัชกาลที่ 1 ถึง รัชกาลที่ 9 ทั้งที่เป็นศิลปิน พระบรมวงศานุวงศ์ ขุนนาง ข้าราชสำนัก และบุคคลทั่วไป พร้อมรูปภาพ และผลงานการประพันธ์เพลง และบทวรรณกรรมที่สำคัญของบุคคลเหล่านั้น

     นำเสนอในรูปแบบของการวิเคราะห์ พร้อมสอดแทรกข้อมูลเชิงประวัติศาสตร์ เหตุการณ์บ้านเมืองและแนวดนตรีในช่วงรัชกาลที่ 1-9 เอาไว้อย่างละเอียด

     ณ ห้องสมุดแห่งนี้ เด็กๆ สามารถเพลิดเพลินกับการทำความรู้จักดนตรีไทย และเรียนรู้เรื่องราวในประวัติศาสตร์ ในรูปแบบ "หนังสือสามมิติ" ได้อย่างไม่รู้จักเบื่อ

     มีหนังสือให้อ่าน มีเพลงให้ฟัง มีโน้ตให้เล่น ที่สำคัญกว่านั้นความรู้อันเป็นมรดกทรงคุณค่านี้ได้จัดตีพิมพ์เป็นลายลักษณ์อักษร ในรูปแบบของหนังสือชุด "คนธรรพวาทีศรีรัตนโกสินทร์" ซึ่งมีทั้งหมด 4 เล่มด้วยกัน

     โดยนำเนื้อหามาจากฐานข้อมูลของห้องสมุดคลังความรู้ดนตรี ทั้งข้อมูลด้านชีวประวัติของศิลปิน เกร็ดความรู้ที่มาของบทเพลงต่างๆ บรรจุลงเป็นรูปเล่มหนังสือ พร้อมทั้งโน้ตเพลงแนบท้าย แตกต่างกันก็ตรงที่หนังสือชุดไม่สามารถส่งเสียงได้เท่านั้น

     "การเข้ามาของอารยธรรมตะวันตก การเกิดขึ้นของสงคราม มีผลกระทบต่อดนตรี ทำให้รูปแบบดนตรีเปลี่ยนไป เช่น มีเนื้อหาเกี่ยวกับเหตุการณ์เหล่านั้นสอดแทรกเข้ามา ดังนั้น ดนตรีจึงสามารถสะท้อนความเปลี่ยนไปของสภาพสังคมในแต่ละสมัยได้เป็นอย่างดี"

"คนธรรพวาทีศรีรัตนโกสินทร์" สะท้อนความมหัศจรรย์ของดนตรีที่อยู่คู่มากับสังคมไทย ไม่ว่าบ้านเมืองหรือยุคสมัยจะเปลี่ยนไปอย่างไร

     มีตัวอย่างให้เห็นกันเช่นในสมัยรัชกาลที่ 1 ซึ่งเป็นยุคของการสร้างบ้านแปลงเมือง และเต็มไปด้วยสงครามครั้งสำคัญกับประเทศพม่า อย่างสงครามเก้าทัพ และศึกท่าดินแดง แต่ก็เป็นช่วงสมัยที่มีเหล่าศิลปินที่เป็นตำนานถือกำเนิดขึ้นมากมาย

     ไม่ว่าจะเป็น สุนทรภู่ กวีเอกผู้เป็นตำนานโลก หรือ พระประดิษฐ์ไพเราะ ต้นตำรับในการแต่งบทเพลงประเภทลูกล้อลูกขัด หรือเพลงทยอย และต้นตระกูลดุริยางค์ ซึ่งทั้งสองท่านนี้ได้กลายเป็นศิลปินสำคัญในช่วงสมัยรัชกาลที่ 2 ต่อมาซึ่งจัดเป็นยุคทองของดนตรีไทยในแผ่นดินรัตนโกสินทร์

     นอกเหนือจากนี้ เหตุการณ์เสียดินแดนทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงให้แก่ฝรั่งเศส ก็ทำให้เกิดบทละครอันโด่งดังอย่าง "เงาะป่า" พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ซึ่งเรารู้จักบทละครนี้เป็นอย่างดี แต่ไม่เคยรู้เลยว่า กำเนิดของบทละครเรื่องนี้ แท้จริงแล้วเป็นผลมาจากเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ครั้งสำคัญของไทย

ในรัชสมัยของสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 เจ้าของโคลงกลอนอันเป็นอมตะ อย่าง "ชนใดไม่มีดนตรีกาล ในสันดานเป็นคนชอบกลนัก อีกใครฟังดนตรีไม่เห็นเพราะ เขานั้นเหมาะคิดขบถอัปลักษณ์" จุดเริ่มต้นของการต้อนรับดนตรีต่างชาติ ด้วยฝีมือของคีตกวีคนสำคัญ คือ หลวงประดิษฐ์ไพเราะ หรือ ศร ศิลปบรรเลง ผู้ให้กำเนิด "อังกะลุง" ของไทย และนำเครื่องดนตรีของต่างชาติเข้าร่วมบรรเลงกับดนตรีไทย อย่างเช่น ขิมของจีน และออร์แกนของฝรั่ง จนกลายเป็นวงเครื่องสายแบบใหม่ คือ "วงเครื่องสายผสม"

     สำหรับในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 ซึ่งเป็นยุคของการเปลี่ยนแปลงการปกครอง จากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นระบอบประชาธิปไตย และเป็นช่วงรอยต่อระหว่างดนตรีไทยกับดนตรีสมัยใหม่ที่ได้รับอิทธิพลจากตะวันตก ทำให้ดนตรีไทยได้รับผลกระทบจากนโยบาย "รัฐนิยม" ของจอมพล ป. พิบูลสงครามอย่างมาก

     เพราะเห็นว่าดนตรีไทยไม่สอดคล้องกับการพัฒนาประเทศให้ทัดเทียมกับนานาชาติ ดังนั้น จึงมีการห้ามบรรเลงดนตรีไทย ใครจะจัดบรรเลงดนตรีไทย ต้องได้รับอนุญาตจากทางราชการเสียก่อน จึงจัดเป็นช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของดนตรีไทย จนเกือบจะถึงจุดจบ

     อาจารย์มาณพ อิศรเดช ผู้ศึกษาและค้นคว้าวิจัยหนังสือเล่มนี้ เล่าว่า ข้อมูลสำหรับจัดทำหนังสือ "คนธรรพวาทีศรีรัตนโกสินทร์" มาจากการศึกษาเอกสารทางประวัติศาสตร์ นำมาวิเคราะห์ และรวบรวมเข้าไว้ด้วยกัน โดยพยายามรวบรวมข้อมูลทางด้านดนตรีให้ได้ครบถ้วนสมบูรณ์ที่สุด รวมทั้งใช้สำนวนภาษาที่ง่ายเพื่อการอ่านที่เข้าใจได้ง่ายๆ

     โน้ตเพลงทางหลัก โด เร มี ฟา ซอล ลา ที ถูกนำมาใช้อธิบายโครงสร้างของบทเพลง เพื่อให้เห็นว่าดนตรีไทยไม่ใช่เรื่องยาก ใครอยากเล่นตาม ก็มีโน้ตให้อ่านได้สบายๆ ไม่จำเป็นต้องมีความรู้ด้านดนตรีมากมายก็เล่นตามได้

     ส่วนการเลือกเพลงมาบรรจุไว้ในหนังสือนั้น อาจารย์ศักรินทร์ สู่บุญ ผู้อยู่เบื้องหลัง เล่าว่า การเลือกเพลงในหนังสือเล่มนี้ขึ้นอยู่กับบริบทแวดล้อมที่นักประพันธ์คนนั้นสร้างผลงานขึ้นมา ส่วนมากจะเป็นบทเพลงที่สำคัญและโดดเด่นของศิลปินคนนั้นๆ

     บทเพลงของคีตกวีแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ในหนังสือเล่มนี้ ได้บรรเลงขึ้นใหม่ด้วยวงดนตรีที่ก่อตั้งขึ้นเป็นพิเศษ เป็นวงดนตรีที่ได้รับพระราชทานชื่อจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ว่า "วงมวลมิตร"

     มาถึงตรงนี้ หากอยากฟังบทเพลงอันทรงคุณค่า และอยากรู้เรื่องราวของนักดนตรีทั้งหลายในสมัยรัตนโกสินทร์อย่างละเอียดและสนุกสนาน ไม่ต้องไปเสียเงินเสียทองที่ไหน ไปหาได้ที่ ห้องสมุดคลังความรู้ดนตรี ของอุทยานการเรียนรู้ ทีเคปาร์ค ตั้งอยู่ชั้น 8 เซ็นทรัลเวิลด์

     ดนตรีนั้นก็เหมือนกันกับศิลปกรรมทุกสาขา ความนิยมย่อมผันแปรไปตามกาลเวลาและตามสภาพของสังคม คนไทยสมัยก่อนเข้าใจและซาบซึ้งในดนตรีไทย ก็เพราะดนตรีไทยแสดงภาพหรือความรู้สึกของสังคมไทยในสมัยนั้น

     ส่วนคนไทยทุกวันนี้มักมองดนตรีไทยอย่างสงสัย เพราะสภาพของสังคมไทยปัจจุบันต่างกับในอดีตอย่างมาก โอกาสที่จะสัมผัสกับดนตรีไทยในชีวิตประจำวันมีน้อย และนับวันจะน้อยลงทุกที การเข้าไปสัมผัสดนตรีไทยที่ห้องสมุดดนตรีของทีเค ปาร์ค เป็นอีกทางที่จะรับรู้เรื่องราวในอดีตอันเป็นรากเหง้าของปัจจุบัน

หน้า 21

H O M E

Create Date : 22 มิถุนายน 2551

Last Update : 22 กรกฎาคม 2551 21:08:45 น.

0 comments

Counter : 1544 Pageviews.