หนังสือ ประถม ก กา แจกลูกอักษร และจินดามุนี กับประถมมาลา แลปทานุกรม
หนังสือ ประถม ก กา แจกลูกอักษร และจินดามุนี กับประถมมาลา แลปทานุกรม
จินดามณี หรือ จินดามุนี แปลว่าแก้ววิเศษ นับเป็นหนังสือแบบเรียนเก่าแก่มาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา พระโหราธิบดี กวีในรัชสมัยพระนารายณ์มหาราช ได้เรียบเรียงไว้เป็นตำราเรียนหนังสือไทย เนื้อหาของหนังสือว่าด้วยระเบียบของภาษา สอนอักขระวิธีเบื้องต้น พร้อมอธิบายวิธีแต่งกาพย์ กลอน โคลง ฉันท์ เน้นหนักไปทางฝึกฝนให้เป็นกวี จินดามณี ถูกใช้เป็นตำราเรียนจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ก่อนที่จะมีการปฏิรูปการศึกษาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ซึ่งทรงโปรดเกล้าฯ ให้พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) ครั้งยังเป็นหลวงสารประเสริฐ ดำรงตำแหน่งอาจารย์ใหญ่ รวมทั้งเป็นผู้เรียบเรียงหนังสือแบบเรียนหลวง ประกอบด้วย มูลบทบรรพกิจ วาหนิติ์นิกร อักษรประโยค สังโยคพิธาน ไวพจน์พิจารณ์และพิศาลการันต์ เนื้อหาทั้งหมดว่าด้วยวิธีใช้ตัวอักษร พยัญชนะเสียงสูงต่ำ การผัน การประสมอักษร และตัวสะกดการันต์
จินดามณี ฉบับหมอบรัดเล เป็นหนังสือแบบเรียนที่ ดอกเตอร์ แดน บีช บรัดเล มิชชันนารีโปรเตสแตนท์ชาวอเมริกัน ผู้มีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนแปลงเทคนิคการพิมพ์ของไทย จัดพิมพ์ขึ้นเมื่อปีพ.ศ. 2422 โดยคัดสรรมาจากตำราเรียนเก่าหลายเรื่องและสอดแทรกเนื้อหาสำคัญที่เกี่ยวกับการใช้ภาษาไทยมาไว้ในเล่มเดียกันเช่น
ประถม ก กา แจกลูกอักษร ไม่มีหลักฐานว่าผู้ใดแต่งและแต่งในสมัยใด ว่าด้วยการใช้ตัวสะกดตัวอักษร
จินดามุนี คัดมาจากฉบับ พระจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท (พระองค์เจ้านวม) เฉพาะการประพันธ์โคลง เช่น โคลงสุภาพ , โคลงตรีพิพิธพรรณ , โคลงจัตวาทัณฑี และโคลงวิวิธมาลี เป็นต้น
ประถมมาลา โดยพระเทพโมลี (ผึ้ง) วัดราชบูรณะ พระราชาคณะในรัชกาลที่ 3 เป็นกวีคนสำคัญคนหนึ่งในยุคนั้นมีความรู้ดีทั้งไทยและขอม แต่งประถมมาลาเพื่อเป็นตำราสั่งสอนวิชาหนังสือภาษาไทยให้ถูกต้องตามแบบจินดามณี
ปทานุกรม คัดจากหนังสือของพระศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) เฉพาะส่วนของราชาศัพท์ และได้เพิ่ม ศัพท์กัมพูชา ศัพท์ชวา คำที่นักปราชญ์ให้ใช้ด้วย
บางส่วนบางตอนจากหนังสือ
หนึ่งโสดคือไม้ม้วน แลไม้มลายอเนกา ประกอบเปนฉันทา ผู้พิเศศอย่าหลงไหล
ใผ่ใจแลให้ทาน ทั้งนอกในแลใหม่ใส ใครใคร่แลยองใย อันใดใช้ให้ใหลหลง
ใส่กลสใพ้ใบ้ ทั้งใต้เหนือแลใหญ่ยง ใกล้ใบแลใช่จง ยี่สิบม้วนคือวาจา
เรื่อง กข กกา
กข แล กกา ให้อุษ่าห์จำไว้ดี ทำ แต่ กกา นี้ มิได้ มี อไร คละ
ใคร ๆ ให้อุษ่าห์ เล่า กกา จำไว้นะ ให้ดี มี มานะ จำได้ จะ ให้ต่อไป
แม่ ไก่ อยู่ ใน กะกร้า ไข่ ๆ มา สี่ ห้า ใบ อิ แม่ กาก็ มาไล่ อิ แม่ ไก่ ไล่ ตีกา
หมา ใหญ่ ก็ ไล่ เห่า หมู ใน เล้า แล ดู หมา ปู แสม แล ปูนา กะ ปู ม้า ปู ทเล
เต่า นา แล เต่า ดำ อยู่ ใน น้ำ กะ จรเข้ ปลา ทู อยู่ ทเล ปลา ขี้เหร่ ไม่ สู้ ดี
ซื้อ เขา เบา ราคา ปลา ขี้ ค่า ใช่ ผู้ ดี กกา ว่า เท่า นี้ ดู ต่อ ไป มี ใน กก
แม่กก
ที นี้ จะ ว่า กก มี ชื่อ นก กรจอกเล็ก ว่า ให้ ถูก ลูก เด็กๆ อย่าโอยกเอยกอุษ่าห์นึก
นกแสกนกกระสา แกรกๆ มาเวลาดึก น้ำ มาก แล น้ำ ฤก แล น้ำ หมึก แล น้ำ หมาก
ปลา อุก ปลา ดุกดัก แล ปักหลักแล ครกสาก ชักเสา เอา เชือก ลาก จะผูกจากให้ จักตอก
ปลูกกี่ไว้ ธอหูก ลูกมดูกลูกมกอก ไม้ แตกให้ใส่ปลอก ไม้กระบอก แลดอกบุก
ขี้ครอกดอกโสกสัก มีโรคนักมักแดกจุก รักษาให้เบาทุกข์ ได้มีศุขสนุกนิ์นัก
นกมีปากแลมีปีก ผ่าไม้ซีกให้แตกหัก ไปปะพวกที่รัก ได้รู้จักทักเรียกแขก
เด็กๆ ดูกระจก อย่าให้ตกมักจะแตก ปลูกเผือกผักถากหญ้าแพรก หญ้าคาแฝกอย่าให้รก
เข้าเปลือกแลเข้าสุก เลือกปลาดุกทำห่อหมก ด่าธอต่อตีชก ถูกศอกอกหกถลา
ดูราลูกทารก นี่แลกกกะ กกา จำไว้ให้อุษ่าห์ ทีนี้หน่าจะว่ากง
ว่าด้วยกลอนโคลง
อนึ่งถ้ากุลบุตรเรียนรู้ในพิธีอักษรแลสามแลไม้ม้วนไม้มลาย แล้วก็ให้พึงพิริยพิจารณาให้รู้ในพิธีที่จะกระทำซึ่งบทแลกลอน คือร่ายสุภาพ ร่ายด้นน ร่ายกาพย โคลงสอง โคลงสาม โคลงสุภาพ แลโคลงจัตวาทัณฑี ตรีพิธพรรณ แลโคลงด้นนวิวิธมาลีบาทกุญชร แลพึงตกแต่งกระทำให้ถูกต้องตามโปราณคติอันท่านบังคับไว้ ให้ชอบด้วยวางบทแลกลอนฟัดสัมผัศถามขนบที่สุภาพ แลเอกโท จงถูกถ้วนทุกประการ พึงพิจารณาให้ปราศจากเอกโทษโทโทษ อย่าให้เข้ามารคนอยู่ได้ ดุจแบบขบวนที่กระทำไว้ให้เหนเปนอย่างนี้ ประการหนึ่งพึงให้พิจารณากลอนร่ายนั้น ถ้ากลอนสุภาพรับด้วยสุภาพ เอกรับตามเอก โทรับตามโท ทั้งร่ายสุภาพแลด้นนแปลกกันแต่ที่บทส่งอย่าพึงสงไสยเลย กุลบุตรผู้จะเพียรเรียนรู้ไปในเบื้องน่านั้น พึงให้พิจารณาร้อยกรอง บทกลอน ตามขบวนแบบบังคับไว้นี้เถิดฯะ
ร่ายสุภาพ
ศรีสิทธิสุนธรวโรวาท ประกาศกระวีวรวิเศศ บุเรศรัษฐอโยทธยา ล้วนปรีชาเชลงอรรถ แห่งชินวัจนวาย นาเนกพากยภาษา
ทุกประการะทั้งมวญ ควรสรรเสรอญเยอรยศ จรดเจรอญคุณท่ววด้าว ผดุงพระเกียรติ์ไทท้าว ธิราชผู้ผ่านมไหศวรรยนา
นิพนธ์กลกล่าวไว้....................เปนฉบับ บทพ่อ
พึงแต่งตามบงงคับ..................ถี่ถ้วน เอกโทท่านรำดับ.....................โดยที่ สถิตนา ถูกทั่วลักษณล้วน....................เล่ห์นี้คือโคลง ฯะ
โคลงสุภาพ ฯะ
สุภาพพจนสิบเก้า....................เกลากลอน ประกิจเอย สี่ศะศิระวิวร............................เจ็ดไว้ ต่อสร้อยเสศอักษร...................บทหนึ่ง สามนา ความ บ เตมเตอมได้................ดุจอ้างอย่างแสดง ฯะ
บทแรกที่เจ็ดคล้อง..................กลอนกระทบ บทที่สองสามประสบ................แห่งห้า กลอนโทที่เจ็ดผจบ..................โทที่ห้าแฮ หนบทสี่เบื้องหน้า....................แบบนี้พึงยล ฯะ
โทเอกเปลี่ยนผลัดได้...............โดยประสงค์ แห่งที่ห้าควรคง.......................บทต้น บทอื่น บ อาจปลง...................แปลงแบบนาพ่อ เฉพาะแต่บทหนึ่งพ้น...............กว่านั้นฤามี ฯะ
เอกเจ็ดหาแท้ยาก..................สุดแสนเข็ญเอย เอาอักษรตายแทน..................เทียบได้ โทสี่ประหยัดแหน...................หวงเปลี่ยน ห่อนจักหาอื่นใช้.....................ต่างนั้นไป่มี ฯะ
เอกโทผิดที่อ้าง.....................ออกนาม โทษนา จงอย่ายลอย่างตาม................แต่กี้ ผจงจิตรคิดพยายาม...............ถูกถ่องแท้แฮ ยลเยี่ยงปราชสับปลี้...............เปล่าสิ้นสรรเสริญ ฯะ
ใช้ได้แต่ปราชคร้าน...............การเพียร ปราชประเสริฐดำเนียร............หมิ่นข้า ถือเทิจท่านติเตียน.................คำตู่ คำนา มักง่ายอายอับหน้า................อาจท้อเถียงไฉน ฯะ
กลบท ดังนี้ ชื่อสลับล้วนสามส่วน
โอ้อกเอ๋ยเคยเคียงข้างนางหน่ายแหนง จำจนใจให้หิวโหยโรยเรียวแรง กลับกลายแกล้งแปลงเปลื้องเรื่องรักษเรา
เหลือล้ำฤกนึกนิ่มนวลหวรหายหอม ตรึกตรองตรอมยอมแย้มเยี่ยมเรียมง่วงเหงา ล้ำลักลอบชอบเชิงชวนยวลยั่วเย้า คลึงเคล้นเคล้าเจ้าจึ่งจางหมางมิตรเมิล
ภอผันภักตรยักเยื้องยิ้มพริ้มพรายพริ้ง จับใจจริงมิ่งมิตรมั่นขันข้างเขิน ใบบัวบำร่ำเรื่องรักษชักชวนเชิญ เหนฮึกเหินเกินเก่าก่อนค้อนคมคาย
โอ้อกเอ๋ยเลยลืมละปละเปลื้องปลิด เจ็บจริงจิตรคิดเคืองแค้นแหนหวงหาย ยังยิ้มเย้ยเลยเลี่ยงเลียบเปรียบเปรยปราย กลับเกลื่อนกลายหมายเหมือนไม่ใช่ชู้เชย
นี่แน่น้องล่องลอยลิ่วผิวผ่องผิด พี่เพ่งพิศคิดคืนคายอายอกเอ๋ย หลงลำลึกนึกหนาวนอนกรก่ายเกย ค่ำคืนเคยเวยวายวนรนร้อนแรง
แรกเรารักษจักจิตรใจไถ่ถ้วนถ้วง หลงลิ้นลวงดวงดอกดั้นฟั้นเฟ้นแฝง น้อยหนอนางจางจิตรจากปากปุแปง ดำด่างแดงแจ้งโจ่งเจอเก้อเกินการ
คนเคียงควรนวลนวลหน้าร่าเริงรื่น ขมคอขื่นขื่นขอบขังหวังว่าหวาน ลืมเลยเหลิงเชิงเชือนชักรักษร้าวราน พี่พบพานสารส่งซ้ำจำเจรจา
ตั้องตักเตือนเยือนเยียนหญิงกริ่งเกรงโกรธ ทำถือโทษโอฐโ้อ้อ่อนห่อนหันหา แกล้งกล่าวกลอนวอนว่าไว้ให้เฮฮา ได้สมยาสลับล้วนสามส่วนเอย
สาเหตุที่นำหนังสือเล่มนี้ขึ้นมารีวิวเพราะเห็นเด็กสมัยใหม่ น่าจะเรียกได้ว่าผสมคำไม่เป็นนะคะ เพราะแค่คำง่ายๆ ที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น คะ ค่ะ นะคะ น่ะค่ะ ก็ยังใช้ผิดให้เห็นเป็นประเด็นบ่อยๆในพันทิป และจากที่ทราบมา การศึกษาสมัยใหม่สอนให้เด็กเรียนรู้แบบการท่องจำเป็นคำๆ มากกว่าที่จะสอนให้ผสมคำ หนังสือเล่มนี้สามารถสอนให้เด็กผสมคำเป็น แต่คำบางคำก็เลิกใช้ไปแล้วนะคะ ดังเช่นตัวอย่างที่คัดลอกมาให้อ่าน ดังนั้นจึงจำเป็นต้องมีผู้ใหญ่ช่วยให้การชี้แนะ
นอกจากความรู้ด้านการผสมคำแล้ว หนังสือเล่มนี้ยังมีประโยชน์สำหรับผู้ที่รักในโคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน เพราะมีกลบทต่างๆ และปทานุกรม ในหนังสือเล่มนี้ด้วย ถึงแม้จะอ่านยากสักหน่อยเพราะคำศัพท์หลายคำเปลี่ยนแปลงรูปแบบการเขียนไปแล้ว บางคำก็เลิกใช้แต่โดยรวมก็ยังสามารถอ่านได้รู้เรื่องอยู่นะคะ อย่างเช่น สใพ้ ปัจจุบัน สะใภ้ แต่บางคำก็เล่นเอางงได้เหมือนกันค่ะ อย่างเช่น เยอรยศ,เทิจ หนึงสือเล่มนี้ควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้ให้ลูกหลานได้ศึกษาต่อไปจริงๆค่ะ
เอ็นทรี่นี้เพื่อนๆไม่ต้องโหวตนะคะ แค่แวะมาอ่านก็ดีใจแล้วค่ะ
| Create Date : 25 กันยายน 2559 |
| Last Update : 3 ตุลาคม 2559 19:55:09 น. |
|
0 comments
|
| Counter : 11001 Pageviews. |
 |
|
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 30 คน [
...ขอบคุณ ณ ที่นี้...
