ประทัด

หน้า 44
คือความเป็นจีน

พันหนีต๋า

ประทัด

การจุดประทัด ยิงพลุและดอกไม้ไฟ เป็นสิ่งคู่กับงานมงคล และการเฉลิมฉลองเทศกาลต่างๆ ของคนจีน

แต่ประทัดหรือ "เปียนเผ้า" ที่คนจีนประดิษฐ์ขึ้นเมื่อราว 2,000 ปีก่อนนั้น จุดประสงค์แรกเริ่มไม่ใช่เพื่อความเป็นสิริมงคลแต่อย่างใด หากจุดเพราะต้องการขับไล่ภูตผีปีศาจที่มารังควาญ

คนจีนแต่โบราณมีความเชื่อว่า คืนวันสุดท้ายของปีเก่าต่อกับเช้าวันแรกของปีใหม่ จะมีสัตว์ร้ายชนิดหนึ่งเรียกว่า "เหนียน" (แปลว่า "ปี") ออกมาอาละวาดทำลายทรัพย์สินและชีวิตผู้คนเป็นประจำ ดังนั้น พอเสียงไก่เริ่มขันในเช้าตรู่ของวันปีใหม่หรือเทศกาลตรุษจีน ชาวบ้านจะพากันจุดประทัดไล่ "เหนียน" ให้ตกใจแล้วหนีเข้าป่าไป

สมัยก่อนที่คนจีนยังไม่รู้จักวิธีผสมดินปืนเพื่อทำประทัด คนยุคนั้นใช้วิธีเผาปล้องไม้ไผ่แทน เสียงไม้ไผ่แตกดังติดต่อกันเป็นตับราวกับเสียงประทัด ไฟก็ลุกโชติช่วงเป็นสีแดงเพลิง ทำให้สิ่งชั่วร้ายทั้งหลายทนอยู่ไม่ได้ แล้วชาวบ้านก็จะอยู่เย็นเป็นสุขตลอดปีใหม่

ความเชื่อดังกล่าว เป็นที่มาของการจุดประทัด และการตกแต่งบ้านเรือนด้วยโคมไฟสีแดง เขียนกลอนคู่ (ตุ้ยเหลียน) และคำที่เป็นมงคลต่างๆ ลงบนกระดาษแดง นำไปติดทั่วบ้าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งติดที่ประตูทางเข้าบ้าน คนในยุคหลังแม้จะไม่เชื่อเรื่อง "เหนียน" แล้ว แต่ก็รับความเชื่อต่อๆ กันมาว่า สีแดงและการจุดประทัด เป็นสัญลักษณ์ของความสุขและความเป็นสิริมงคล

ประทัดได้พัฒนาต่อมาเป็นพลุและดอกไม้ไฟ โดยผสมสารเคมีสีต่างๆ ลงไปในดินปืน ใช้แรงอัดระเบิดอย่างแรง ทำให้เกิดเป็นแสงสีพวยพุ่งขึ้นไปในท้องฟ้า ในยุคหมิงและชิง การยิงพลุและดอกไม้ไฟในงาน จำกัดอยู่แต่ในหมู่ชนชั้นสูง เรียกว่า "หลี่ฮวา" หรือดอกไม้สำหรับคารวะผู้มีบุญหนักศักดิ์ใหญ่

จีนเป็นประเทศต้นกำเนิด และได้พัฒนาดอกไม้ไฟให้วิจิตรพิศดารยิ่งกว่าชาติใดๆ แต่เมื่อจีนเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นสังคมนิยม รัฐบาลได้สั่งห้ามประชาชนจุดทั้งประทัดและดอกไม้ไฟ อ้างว่าสิ้นเปลืองเงินทอง ไม่เหมาะกับสภาพสังคมในขณะนั้น จะยิงได้เฉพาะงานรัฐพิธีใหญ่ๆ ที่ทางการเป็นผู้จัดเท่านั้น

ครั้นสังคมมีความสงบสันติ ประชาชนมีฐานะดีขึ้นเรื่อยๆ ปี 2006 รัฐบาลจึงผ่อนปรนให้ประชาชนจุดประทัดและดอกไม้ไฟได้ โดยมีข้อจำกัดเรื่องวันเวลาและสถานที่

ผลปรากฏว่า คนจีนยุคใหม่ซึ่งเชื่อถือโชคลางยิ่งกว่าคนยุคก่อน พากันเผาเงินทองอย่างไม่เสียดาย โดยการซื้อประทัดและดอกไม้ไฟไปจุดเสียงดังสนั่นหวั่นไหวทั่วทั้งประเทศ

(มติชน สุดสัปดาห์)

Create Date : 29 เมษายน 2550		4 comments
Last Update : 29 เมษายน 2550 13:45:24 น.
Counter : 1367 Pageviews.
Share Tweet