โมหะ หลง
"โมหะ" คือ "หลง" แปลว่า เข้าใจสิ่งที่ผิดในธรรม กลายให้เป็นถูกในธรรม
โมหะ ๕ ประเภท
๑. หลงในรูป อายตนะทั้ง ๖
๒. โมหะที่ถูกปรุงแต่ง เช่น ความดี ดีขนาดนี้ๆ และความชั่ว
๓. หลงความคิด เช่น ตรงนี้ไม่ถูก แต่คิดว่าถูก เห็นกงจักรเป็นดอกบัว วิปลาสผิดเพี้ยนไปจากธรรม
๔. หลงในบุคคล เช่น ภาพพจน์ ภาพแห่งอริยะ อาจารย์ของเราพูดต้องถูกอย่างนี้ใครจะมาพูดขัดไม่ได้
๕. หลงตัวเอง เช่น หลงในคติของตัวเอง หลงในภาพของตนเอง
๕ ข้อแห่งการทำลายล้าง
เหตุที่ทำให้เราหลง
๑. สำคัญตนเองผิด คือ ตรงนี้เราทำได้ ๑ หรือ ๒ แต่เราสำคัญว่าได้ตั้ง ๕ คือ ทำน้อยแต่บอกว่าได้เยอะ
๒. อหังการ คือ เราทำไม่ได้ แต่บอกว่าเราทำได้ คุยโม้ไปเลย มึงไม่แน่กูแน่กว่า
๓. เอาแต่ใจตนเอง คือ ตามใจตนเอง ว่าเราคิดถูก เราคิดดี เราทำถูกต้องแล้ว
๓ ข้อเล็กที่ทำให้เราหลง
๑. สิ่งแวดล้อม คือ เราอยู่ใกล้ปัจจัยเกื้อโมหะ เราก็จะโมหะ เช่น ถ้าอยู่ในสิ่งแวดล้อมปาฏิหาริย์ เราก็จะชอบในสิ่งปาฏิหาริย์
๒. บุคคล คือ เราอยู่กับบุคคลเช่นใดเราก็จะเคลิ้มไปกับเขา เขาพูดบ่อยๆ เราก็จะซึมไปเอง
๓. มีผลงาน หลงในผลงานของตนเอง
หลง ๕ ระดับ
ขั้นที่ ๑ หลงตาม คล้อยตามผู้อื่น เป็นเบื้องต้นแห่งการหลง
ขั้นที่ ๒ หลง เริ่มที่จะยึดความหลง
ขั้นที่ ๓ หลง ปลักใจเชื่อ จมปลัก ใครมาเถียงเขาจะเถียงแหลกลาน
ขั้นที่ ๔ หลงแบบจมปลักภักดี
ขั้นที่ ๕ หลงไม่รู้ว่าตัวเองหลง
วิธีแก้หลง
๑. เราต้องหาอริยสัจ ไปหาเหตุ
๒. ต้องมีกัลยาณมิตร มีครูบาอาจารย์ ผู้รู้ ผู้ชี้แนะ สำคัญมากที่สุดคือกัลยาณมิตร
๓. เราต้องมีการตรวจสอบพิสูจน์ ถ้าเขาดการตรวจสอบพิสูจน์ก็จะทำให้กระจ่างอ่อน ถ้าขาดตัวนี้จะเข้าสู่ที่ ๔ ไม่ได้
๔. ประจักษ์ถ่องแท้
๕. สรุปว่าตรงไหนเป็นประโยชน์ หรือให้โทษ
๖. เราต้องตั้งใจว่าจะทำอะไร แก้ไข ทำอะไรยังไง ขั้นตอนนี้สำคัญที่สุดคือกัลยาณมิตร
๗. มี จจด. ถ้าไม่เราจะถอนจากโมหะยาก