อาบอยี.. ถ้อยกวีในสายลม @ 2

ลายปัก สื่อรัก สื่อวัฒนธรรม
...




ลายปักที่งดงามผืนนี้ เป็นฝีมือของพ่อเฒ่าชรา.. อาบอยี ล้วนๆ
ดิฉันเคยตั้งคำถามเรื่องความสามารถในการปักผ้าของอาบอยีกับพี่สยาม
ก็ได้รับคำตอบ ความงดงามบนผืนผ้าที่ได้เห็นนั้น ไม่อาจเรียกได้เลยว่าบังเอิญ
แต่มันเป็นญาณทัศนะที่พ่อเฒ่าได้เข้าถึงเรื่องงานศิลปะ
โดยที่ไม่ต้องผ่านการร่ำเรียนต่างหาก

ลวดลายบนผืนผ้าที่เราเห็น ไม่เคยมีใครสอนให้อาบอยีปัก
เพื่อนวัยชราของอาบอยี เชื่อว่านั่นพรสวรรค์ที่ถูกฟ้าประทานมาให้ทำได้อย่างเพศแม่
เหมือนเบ๊ยหม่อ หรือนิผ่า ที่จุติลงมาเกิด
...

“ที่เขาเห็นดอกไม้อยู่ริมทาง อยู่บนดอยเวลาเขาเดินไปไร่เนี่ย
มันเข้าไปอยู่ในจิตในใจเขาตั้งแต่เมื่อไร แล้วเขาเปลี่ยนออกมาเป็นลายผ้าสวยๆ เนี่ย
มันถูกกลั่น... กลั่น!!”

พี่สยาม กล่าวเสียงหนัก เปี่ยมด้วยความเชื่อมั่นอย่างแรงกล้า



โดยธรรมเนียมปฏิบัติของชาวอ่าข่าแล้ว..
การปักผ้าจะเป็นหน้าที่ของผู้หญิงในครอบครัวเท่านั้น
แม่ปักและเย็บเสื้อให้ลูกชาย พี่สาวทำให้น้อง ลูกสาวทำให้พ่อ
แทบหาไม่ได้เลยที่ผู้ชายจะลุกขึ้นมาปักผ้าและเย็บผ้าด้วยตัวเอง…



“ผมต้องปักผ้าเอง ต้องพึ่งตัวเอง เพราะเป็นเด็กกำพร้า
ต้องทำทุกอย่างเอง ไม่อย่างนั้นใครจะมาทำให้ล่ะ
เด็กกำพร้าทุกคนก็ต้องอยู่ และต้องทำอย่างนี้แหละ
ไม่เคยใส่ผ้าที่คนอื่นปักเลยสักครั้ง มีแต่ปักเองเย็บเองเท่านั้น”

อาบอยีเล่าให้ฟัง พลางหัวเราะเบาๆ เมื่อถามถึงเรื่องการปักผ้าของแก

…

งานที่ออกมาจากใจของอาบอยี มันเข้าถึงความงามอย่างแท้จริง
เมื่อมันเข้าถึงความงาม จึงไม่อาจบอกได้ว่างานนั้นเป็นงานของผู้ชาย หรือของผู้หญิง
เพราะความงามที่ว่า มันเลยสภาพความเป็นเพศไปแล้ว
อาบอยีข้ามพรมแดนทุกอย่างทั้งความเป็นหญิง..เป็นชาย..ความเป็นพ่อ..เป็นแม่..เป็นลูก

นอกจากอาบอยีปักผ้าและเย็บผ้าสำหรับตัวเองมาตั้งแต่เด็กๆ แล้ว
อาบอยียังปักผ้าให้ลูกสาว และลูกชายทั้ง 8 คน
ลูกๆ ทั้ง 8 คน นั้นเกิดจากภรรยา 3 คนแรก แต่ภรรยาคนที่ 4 ไม่มีลูกด้วยกัน
...



เสื้อที่งดงามผืนนี้ อาบอยีใช้เวลาปักนานมาก
ผ้าที่นำมาปักและเย็บ..แม่ของอาบอยีฝากเอาไว้ให้ก่อนที่นางจะตายจากไปตั้งแต่อาบอยียังเด็กๆ

อาบอยีจึงปักผ้าชิ้นนี้ด้วยความประณีตบรรจง ประหนึ่งรู้ว่ามันคือตัวแทนความรักจากแม่

และเสื้อนี้ อาบอยีตั้งใจจะมอบให้กับอาปา..ลูกสาวคนโต
ด้วยหวังจะให้อาปาไว้ดูต่างหน้า ยามเมื่ออาบอยีตายจากไป

แต่ช่างน่าเสียดายนัก ที่อาปา ชิงตายจากพ่อของเธอไปเสียก่อน
จึงไม่มีโอกาสได้ชื่นชม สัญลักษณ์ที่เปี่ยมคุณค่าความรักนี้
...

ลวดลายต่างๆ ที่เต็มไปด้วยเรื่องเล่าบนผืนผ้านั้น
มีที่มา และความหมายในตัวเอง.. ตัวอย่างเช่น

ลาย “อะโวล้ามาด่องด่องฉีเอ๊อ”
อาบอยีอธิบายความหมายของลายว่า แมงมุมได้เอาก้นมาชักใยทิ้งไว้ให้ดู
ดิฉันจึงเรียกง่ายๆ ว่าลายแมงมุมชักใย

ลาย “ผะเด๊อโจ้วเอ่อ”
อาบอยีบอกว่า เป็นการนำเอาดอกไม้สวยๆ ต่างสี มาใส่ไว้ที่นี่

ดิฉันพยายามจดบันทึก วาดภาพประกอบ เกี่ยวกับลายต่างๆ เก็บไว้ได้ประมาณ 15 ลาย
ในวันสุดท้ายที่ได้ถ่ายทำเรื่องราวของท่าน เมื่อเดือนมีนาคม ปี 48

อาบอยีหัวเราะไปสอนไปตลอดเวลา ท่านคงคิดในใจว่าดิฉันนี่ช่างไม่รู้อะไรเอาเสียเลย
เพราะถามซ้ำแล้วซ้ำเล่า พูดก็ไม่จำ แถมรูปก็วาดไม่สวยอีกต่างหาก

ก็… ที่ดิฉันถามซ้ำแล้วซ้ำเล่านั้น
เพราะเห็นอาบอยีมีสีหน้าที่บอกถึงความสุขอย่างเหลือเกิน
ที่ได้อธิบายถึงลวดลายอันเป็นจิตวิญญาณของท่านต่างหาก



ลวดลายเหล่านี้ ได้กลายเป็นสื่อวัฒนธรรม
แบ่งปันความงาม ความรักและสุนทรียะ ให้กับคนต่างชาติพันธุ์อย่างดิฉัน

ในวันนั้น อาบอยีบอกว่าถ้าอยากจะปักผ้า ท่านจะสอนให้ก็ได้นะ
โธ่.. คนหัวช้า แถมความอดทนต่ำอย่างดิฉัน
จะกล้าบังอาจเสนอตัวเป็นศิษย์ของท่านได้อย่างไรกัน
จึงเพียงแต่บันทึกลวดลายต่างๆ ด้วยภาพวาด และภาพถ่ายเก็บไว้เท่านั้น
...



--------------------------------------------------------------
งานเขียนชิ้นนี้ นำเนื้อหาส่วนหนึ่ง
มาจากบทภาพยนตร์สารคดีเรื่อง "อาบอยี ถ้อยกวีในสายลม"
ของ พรศักดิ์ สุคงคารัตนกุล

Create Date : 22 กุมภาพันธ์ 2549		6 comments
Last Update : 25 กุมภาพันธ์ 2549 0:08:38 น.
Counter : 2110 Pageviews.
Share Tweet