สามทศวรรษ ลักษณะไทย ตอนที่ ๓ มัธยมบท บ้านซอยสวนพลูของท่านอาจารย์คึกฤทธิ์ ปราโมช ผมอยากจะเรียกว่า อาศรม เพราะมันเหมือนมีมนต์ขลัง เมื่อแรกเข้าประตูหน้าบ้านไปก็คล้าย ๆ เข้าไปในสถานที่อันศักดิ์สิทธิ์ ยิ่งพอเข้าไปถึงห้องใต้ถุนเรือนไทย เห็นเจ้าสามสี เสือใบ เสือดำหมอบอยู่ด้านข้างด้านหลังท่านแล้ว ก็มีนักวิชาการที่เป็นลูกศิษย์ของท่านซึ่งล้วนเป็นผู้ทรงภูมิปัญญานั่งรายล้อมเก้าอี้ที่ท่านนั่งด้วยแล้ว ก็ดูเป็นเสน่ห์อีกแบบหนึ่งที่ผมไม่เคยเห็นที่ใดอื่นมาก่อน ท่านอาจารย์คึกฤทธิ์ ปราโมช นั้น นอกจากจะเป็นที่รู้จักกันในประเทศไทยว่าเป็นพหูสูตในเรื่องวัฒนธรรมไทยแล้ว ยังถือว่าท่านก็คือตัวแทนของวัฒนธรรมไทยเลยก็ว่าได้ยิ่งเมื่อท่านหันมาจับวัฒนธรรมไทยเรื่องใดเรื่องนั้นก็ดูมีชีวิตชีวาขึ้นมาทันที อย่างเช่นท่านก่อตั้งโขนธรรมศาสตร์ขึ้นและนำออกแสดงก็เป็นที่โจษขานกันไปทั่วไทย เป็นต้น ตัวท่านเองก็ดำเนินชีวิตตามแบบไทยด้วยรสนิยมอันสูงส่ง อาจารย์คึกฤทธิ์ ปราโมช เคยเป็นอาจารย์สอนวิชาเศรษฐศาสตร์ในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยและสอนวิชาการธนาคารอยู่ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่านได้รับแต่งตั้งให้เป็นศาสตราจารย์ในคณะศิลปศาสตร์ และเป็นผู้ก่อตั้งสถาบันไทยคดีศึกษาขึ้นในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ก่อนที่สถาบันอื่น ๆ จะได้นำไปจัดตั้งกันทั่วไป ท่านจัดให้มีการสอนวิชาอารยธรรมไทยขึ้นที่คณะศิลปศาสตร์ เพื่อให้นักศึกษาปีที่ ๑ ได้เรียนถึงภูมิหลังทางศิลปวัฒนธรรมไทยก่อนที่จะย้ายไปศึกษาวิชาอื่นตามถนัดต่อไป ดังได้กล่าวไว้แล้วว่า เมื่อธนาคารกรุงเทพ ดำริลงมือก่อสร้างอาคารสำนักงานใหญ่ที่ถนนสีลม เวลาก็ล่วงมาถึงปี ๒๕๒๐ ซึ่งก็คาดการณ์ในตอนนั้นไว้ว่าจะเสร็จสมบูรณ์เปิดดำเนินธุรกิจได้ในราวปี พุทธศักราช ๒๕๒๕ อันเป็นปีที่กรุงเทพมหานครจะมีอายุครบรอบ ๒๐๐ ปีพอดี และผลการประสานงานบรรลุจึงได้จัดประชุมขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อวันที่ ๑๖ กันยายน ๒๕๒๑ วันนั้น ที่บ้าน อาจารย์ คึกฤทธิ์ ปราโมช ท่านกล่าวกับนักวิชาการทั้งหลายว่า ธนาคารกรุงเทพ โดยคุณบุญชู โรจนเสถียร(กรรมการผู้จัดการใหญ่ในขณะนั้น)ประสงค์จะทำหนังสือแจกในวันเปิดอาคารสูงที่สุดในประเทศไทย(พ.ศ.๒๕๒๕) ธนาคารจะมีงานทางวิชาการอุทิศให้แก่การศึกษาของชาติสักชิ้นหนึ่งและจัดพิมพ์เป็นอนุสรณ์ในอภิลักขิตสมัยนั้นด้วย ซึ่งก็เห็นว่าเรื่องราวและความเป็นมาของชนชาติไทยที่แสดงออกในรูปของศิลปวัตถุธรรม ขนบประเพณี ศิลปะดนตรีตลอดจนศาสนพิธีกรรมต่าง ๆ อันเป็นมรดกต่อเนื่องทางวัฒนธรรมและอารยธรรมที่ก่อประโยชน์ทั้งในทางใช้สอย การสนองอารมณ์และการอำนวยความสะดวกสบายแก่ชีวิตของคนไทยตั้งแต่เกิดจนตายนั้น ประกอบกันเป็น "ลักษณะไทย" ที่ควรแก่การศึกษา น่ารู้ น่าติดตามเป็นอย่างยิ่ง สมควรจะรวบรวมประมวลไว้เป็นเอกสารทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญยิ่งของชาติได้อีกทางหนึ่ง คณาจารย์ที่นั่งกันอยู่ ณ ที่นั้นก็รับเป็นเสียงเดียวที่จะร่วมกันสานแนวคิดของอาจารย์ให้บรรลุผล และออกจะดีใจที่ธนาคารกรุงเทพ มีความคิดริเริ่มเช่นนั้น บรรดานักวิชาการที่ไปร่วมกันที่บ้านท่านอาจารย์คึกฤทธิ์ ปราโมชในวันนั้นเท่าที่จำได้ ประกอบด้วยอาจารย์ ดร.นิออน สนิทวงศ์ อาจารย์แสงอรุณ รัตกสิกร ดร.สุเมธ ชุมสาย อาจารย์ โชติ กัลยาณมิตร อาจารย์นิจ หิญชีระนันทน์ อาจารย์พิสิฐ เจริญวงศ์ และ อาจารย์ ดร.พิริยะ ไกรฤกษ์ เป็นต้นทางด้านธนาคารกรุงเทพ ก็มีคุณลาภ ณ นคร คุณพินิจ พงษ์สวัสดิ์ คุณนฤพนธ์ ดุริยพันธ์และผู้เขียน(ซึ่งต่อมามีคุณพงษ์พันธ์ หฤทัยถาวรเข้าร่วมงานอีกคนหนึ่ง) บรรยากาศในวันนั้นออกจะสบายๆ ทุกคนพูดคุยกันออกความคิดเห็นกันอย่างอิสระ เป็นเวลานานนับเป็นชั่วโมง ๆ คุยกันกระทั่งชื่อของหนังสือ ซึ่งในตอนนั้นมีผู้เสนอชื่อเป็นภาษาอังกฤษว่า Thailand Through Culture (มองประเทศไทยผ่านทางวัฒนธรรม) และในท่ามกลางที่ชุมนุมวันนั้นอาจารย์แสงอรุณ ยังได้เอ่ยถามขึ้นมาดัง ๆ ว่า ได้ข่าวว่าอาจารย์(คึกฤทธิ์)จะไปเป็นรัฐบาลไม่ใช่หรือ แล้วงานนี้จะทำอย่างไร ท่านอาจารย์คึกฤทธิ์ก็ตอบด้วยอารมณ์ดีว่า ก็ดีซิ ผมจะได้ให้พวกคุณใช้เฮลิคอบเตอร์ไปสำรวจโบราณสถานทั่วประเทศได้เลย เรื่องชื่อของหนังสือก็เหมือนกันเดิมทีคิดไว้เป็นภาษาอังกฤษ แต่ยังหาชื่อภาษาไทยเหมาะ ๆ ไม่ได้สักที คงเรียกเป็นภาษาอังกฤษเรื่อยมา ก็มีบางท่านเสนอให้เรียกว่า ประเทศไทยจากหลักฐานทางวัฒนธรรม ก็ไม่มีใครรับ วันหนึ่งที่บ้านอาจารย์คึกฤทธิ์ ปราโมช ก็มีผู้ถามเรื่องชื่อขึ้น ท่านก็ตอบแบบไม่ได้คิดไว้ล่วงหน้ามาก่อนเลยว่าก็ชื่อ "ลักษณะไทย" ก็ลงตัวนับแต่บัดนั้นเป็นต้นมา ในที่สุดก็นำไปสู่การสรุปให้ทุกท่านไปวางแผน กำหนดประเด็นหรือเนื้อหากำหนดระยะเวลาตลอดถึงค่าใช้จ่ายทุกอย่างไปเสนอท่านในเวลาต่อมา ทางด้านธนาคารกรุงเทพ ก็เตรียมตั้งรับและเตรียมค่าตอบแทนนักวิชาการการเบิกจ่ายและประสานงานกับคุณทำเนียบ(ทอม) เชื้อวิวัฒน์ ซึ่งเป็นช่างภาพอิสระ ที่เป็นที่ยอมรับในฝีมือของไทยในยุคนั้น เป็นผู้ถ่ายภาพทั้งหมดตามโครงการ (ขอบอกคร่าว ๆ ไว้ตรงนี้ว่า ค่าดำเนินการครั้งนี้เกือบ ๑๐ ล้านบาท ค่าถ่าย ค่าล้างอัดภาพ อีก ๑ ล้านบาทเศษ ) สุดท้ายก็เริ่มสร้างผลงานทางวิชาการต่อไป Create Date : 17 พฤษภาคม 2554 Last Update : 20 พฤษภาคม 2554 18:29:31 น. 0 comments Counter : 489 Pageviews.   Share Tweet ชื่อ : Comment :   *ใช้ code html ตกแต่งข้อความได้เฉพาะสมาชิกช้ code html ตกแต่งข้อความได้เฉพาะสมาชิก