Bloggang.com : ช้อนชาสีน้ำเงิน : พระเจ้าหลานเธอ

พระเจ้าหลานเธอ

ในสมัยก่อนพระเจ้าแผ่นดินในแต่ละรัชกาลทรงมีพระราชนัดดา (หลานปู่) หลายพระองค์ แต่ที่ใช้คำนำพระนามว่าพระเจ้าหลานเธอนั้นต้องมีพระอิสริยยศเป็นพระองค์เจ้า เว้นแต่ในรัชกาลที่ ๑ ปรากฏในหมายรับสั่งเรื่องพระราชพิธีโสกันต์ พระเจ้าหลานเธอ ๔ พระองค์ เมื่อ พ.ศ.๒๓๔๕ เรียกหม่อมเจ้านิรมล หม่อมเจ้าป้อม หม่อมเจ้าจันทร์ หม่อมเจ้าเรณู ซึ่งเป็นพระโอรสพระธิดาในสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงอิสรสุนทรและสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนสนานุรักษ์ว่า “เจ้าหลานเธอ” บ้าง “พระเจ้าหลานเธอ” บ้าง

หม่อมเจ้าหลานเธอในพระราชโอรสรัชกาลที่ ๑ (ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดา) ในรัชกาลที่ ๑ ล้วนแต่เพิ่งประสูติ หรือมิฉะนั้นก็ยังทรงพระเยาว์อยู่มาก มาได้รับสถาปนาเป็นพระองค์เจ้าต่อ เมื่อรัชกาลที่ ๔ และรัชกาลที่ ๕ มีอยู่เพียง ๓ พระองค์ คือ

หม่อมเจ้าชายมหาหงส์ พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหมื่นสุรินทรรักษ์ ในรัชกาลที่ ๔ ทรงสถาปนาเป็น พระองค์เจ้ามหาหงสโสภา

พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหมื่นสุรินทรรักษ์ (พระองค์เจ้าฉัตร) เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ ๒๙ ในเจ้าจอมมารดาตานีประสูติ พ.ศ.๒๓๓๓ เมื่อสมเด็จพระบรมชนกนาถเสด็จปราบดาภิเษกแล้ว ๘ ปี ทรงเป็นต้นราชสกุล “ฉัตรกุล ณ อยุธยา”

พระเจ้าหลานเธอพระองค์ที่ ๒ คือ หม่อมเจ้าชายจันทร์พระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหมื่นศรีสุเทพ (พระองค์เจ้าชายดารากร) ในเจ้าจอมมารดาเพ็งใหญ่ ประสูติ พ.ศ.๒๓๓๕ ในรัชกาลที่ ๕ ทรงสถาปนาเป็น พระองค์เจ้าจันทรสุเทพ ฯ กรมหมื่นศรีสุเทพ ทรงเป็นต้นราชสกุล “ดารากร ณ อยุธยา”

พระเจ้าหลานเธอพระองค์ที่ ๓ คือ หม่อมเจ้าชายดิศพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหมื่นณรงคหริรักษ์ พระโอรสพระองค์ที่ ๓๕ ในเจ้าจอมมารดาปานประสูติ พ.ศ.๒๓๓๕ ในรัชกาลที่ ๕ ทรงสถาปนาเป็นพระองค์เจ้าประดิษฐ์วรการฯ กรมหมื่นณรงหริรักษ์ ทรงเป็นต้นราชสกุล “ดวงจักร ณ อยุธยา”

พระเจ้าหลานเธอพระองค์เจ้าในรัชกาลที่ ๑ มีเพียง ๓ พระองค์เท่านั้น

ในรัชกาลที่ ๒ มีพระเจ้าหลานเธอพระองค์เจ้าที่ทรงสถาปนาขึ้นจากหม่อมเจ้า ๑๕ พระองค์

พระเจ้าหลานเธอพระองค์เจ้า ๔ พระองค์ ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ามหามาลากรมพระยาบำราบปรปักษ์แม้จะเพิ่งโปรดให้เป็นพระองค์เจ้าในรัชกาลที่ ๔ แต่พระมารดาเป็นพระเจ้าราชวรวงศ์เธอพระราชธิดาในสมเด็จพระบวรราชเจ้ากรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ ซึ่งในพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเรื่องธรรมเนียมราชตระกูลทรงพระราชนิพนธ์ไว้ว่า “พระบุตร พระบุตรีของเจ้าฟ้าก้ดี เจ้าต่างกรมก็ดี พระองค์เจ้าก็ดี ถ้ามารดาเป็นพระองค์เจ้าลูกก็เป็นพระองค์เจ้า”

พระเจ้าหลานเธอพระองค์เจ้าในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ามหามาลากรมพระยาบำราบปรปักษ์และพระเจ้าราชวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าบันเทิงนั้น เรียกได้ว่าทรงเป็น “อุภโตสุชาต” คือพระบิดาเป็นเจ้าฟ้าและพระมารดาเป็นเจ้า หากใช้คำนำพระนามในปัจจุบันจึงทรงเป็นพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าชายกบ พระองค์เจ้าหญิงเต่า พระองค์เจ้าชายปรีชา พระองค์เจ้าหญิงสิริ แต่ทั้ง ๕ พระองค์ ๒ พระองค์แรกสิ้นพระชนม์เสียแต่ยังทรงพระเยาว์ ส่วนอีก ๒ พระองค์ก็สิ้นพระชนม์ตั้งแต่พระชันษายังน้อยไม่ถึง ๓๐ ชันษา

พระเจ้าหลานเธอในรัชกาลที่ ๒ พระโอรสในสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาบำราบปรปักษ์ที่ประสูติแต่หม่อมมารดาอีก ๒ พระองค์คือหม่อมเจ้าชายจร รัชกาลที่ ๕ ทรงสถาปนาเป็นพระองค์เจ้าขจรจรัสวงศ์ ต่อมาทรงกรมเป็นกรมหมื่นปราบปรปักษ์ และหม่อมเจ้าชายอลังการได้เลื่อนเป็นพระองค์เจ้าอลังการในรัชกาลที่ ๕ เช่นกัน

พระเจ้าหลานเธอในรัชกาลที่ ๒ อีก ๙ พระองค์มี

หม่อมเจ้าหญิงนฤมลในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาเดชาดิศร (พระองค์เจ้ามั่งต้นราชสกุล) “เดชาติวงศ์ ณ อยุธยา” สถาปนาในรัชกาลที่ ๔ เป็นพระองค์เจ้านฤมลมณีรัตน์

หม่อมเจ้าชายชิดในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระพิพิธโภคภูเบนทร์ (พระองค์เจ้าชายพนมวัน ต้นราชสกุล) “พนมวัน ณ อยุธยา” ทรงสถาปนาเป็นพระองค์เจ้าชิตเชื้อพงศ์ในรัชกาลที่ ๔

หม่อมเจ้าชายสิงหนาทในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระพิทักษเทเวศม์ (พระองค์เจ้าชายกุณชร) ต้นราชสกุล “กุญชร ณ อยุธยา” ทรงสถาปนาเป็นพระองค์เจ้าสิงหนาทราชดุรงคฤทธิในรัชกาลที่ ๕

หม่อมเจ้าชายขาวในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระเทเวศม์วัชรินทร์ (พระองค์เจ้าชายกลาง) ต้นราชสกุล “วัชรีวงศ์ ณ อยุธยา” ทรงสถาปนาเป็นพระองค์เจ้าวัชรีวงศ์ในรัชกาลที่ ๕

หม่อมเจ้าชายสาย หม่อมเจ้าชายพร้อม หม่อมเจ้าชายตุ้ม ทั้งสามพระองค์เป็นพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงวงศาธิราชสนิท (พระองค์เจ้าชายนวม) ต้นราชสกุล “สนิทวงศ์ ณ อยุธยา" ในรัชกาลที่ ๕ ทรงสถาปนาเป็นพระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ พระองค์เจ้าพร้อมพงศ์อธิราช และ พระองค์เจ้าสนิทพงศ์พัฒนเดช ตามลำดับ

พระเจ้าหลานเธอในรัชกาลที่ ๒ อีก ๒ พระองค์ เป็นพระโอรสในพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมขุนวรจักรธรานุภาพ (พระองค์เจ้าปราโมช) ต้นราชสกุล “ปราโมช ณ อยุธยา” คือหม่อมเจ้าชายปรีดา สถาปนาเป็นพระองค์เจ้าปรีดาในรัชกาลที่ ๕ และหม่อมเจ้าชายคำรบ สถาปนาเป็นพระองค์เจ้าคำรบในรัชกาลที่ ๖

พระเจ้าหลานเธอในรัชกาลที่ ๒ มี ๑๕ พระองค์ดังกล่าว

ข้อมูล จาก //www.sakulthai.com/

Create Date : 27 กรกฎาคม 2550

Last Update : 27 กรกฎาคม 2550 0:03:35 น.

3 comments

Counter : 1619 Pageviews.

แวะมาเยี่ยมค่ะ

โดย: Chollaphin

วันที่: 27 กรกฎาคม 2550 เวลา:2:56:47 น.

ชอบๆ ความรู้อย่างนี้

โดย: เจ้าพลาวัสถ์

วันที่: 30 กรกฎาคม 2550 เวลา:14:59:14 น.

น่าสนใจค่ะ..ขอบคุณสำหรับข้อมูลค่ะ

โดย: Tante-Marz

วันที่: 30 กรกฎาคม 2550 เวลา:20:54:56 น.