Cơm úp - เกิม อุ๊บ ข้าวถ้วยสุดท้ายของชีวิต เมื่อคนเราเดินทางมาถึงวาระสุดท้ายของชีวิต จะรวยหรือจน สูงต่ำหรือดำขาว สุดท้ายก็ต้องทิ้งลมหายใจแล้วออกเดินทางไกล สู่ดินแดนแห่งบรรพบุรุษ สำหรับความเชื่อแบบเวียดนาม หลังจากที่คนเราสิ้นลมหายใจไปแล้ว วิญญาณจะยังคงอยู่ อาหารมื้อสุดท้ายของชีวิตเก่า และอาหารแรกของการมีชีวิตใหม่ ก็คือ เกิม อุ๊บ ทำไมถึงเรียก เกิม อุ๊บ ??? ในงานศพของคนเวียดนาม เกิม อุ๊บ เป็นสิ่งแรกๆ ที่จะถูกเตรียม หลังจากที่มีคนในครอบครัวเสียชีวิต คำว่า “Cơm - เกิม” ในภาษาเวียดนามหมายถึง ข้าว และ “Úp - อุ๊บ” ในภาษเวียดนามหมายถึง คว่ำ เหตุที่เรียกเช่นนั้นก็เพราะว่า เกิม อุ๊บ เกิดจากการนำข้าวสวยที่หุงสุกใหม่ๆ อัดเข้าไปในถ้วยข้าวสองใบจนแน่น แล้วเอามาประกบกัน หลังจากนั้นเอาถ้วยใบหนึ่งออก จะได้ขาวสวยที่พูนขึ้นมาเป็นรูปถ้วยข้าวคว่ำอยู่บนถ้วยอีกใบ เกิม อุ๊บแล้วมันจะยังไม่สมบูรณ์หากขาดไข่ไก่ต้มสุกที่ปลอกเปลือกเรียบร้อยแล้ว รวมถึงตะเกียบหนึ่งคู่ปักตั้งตรงอยู่ระหว่างไข่ไก่ มาถึงตรงนี้ ไข่ไก่ที่ต้มสุกหากจะวางบนถ้วยเกิม อุ๊บ อยู่โดดเดี่ยวก็จะต้องตกหล่นเป็นแน่ ดังนั้น คนโบราณจึงเอาตะเกียบหนึ่งคู่มาปักเพื่อยึดไข่ไก่ ไม่ให้กลิ้งไปกลิ้งมาได้ ในบางพื้นที่ตะเกียบที่ปักอยู่ระหว่างไข่ไก่นั้น จะถูกนำมาเหลาให้เป็นเส้นๆ อยู่ตรงปลาย ด้วยต้องการ ที่จะแยกความแตกต่างระหว่างตะเกียบของคนที่ยังมีชีวิตอยู่ กับคนที่จากโลกใบนี้ไปแล้วออกจากกัน ตะเกียบที่ถูกนำมาเหลาให้เป็นเส้นๆ ในภาษาเวียดนามเรียกว่า “Đũa bông - ดั๋ว บง” บางพื้นที่เรียก “Đũa ma - ดั๋ว มา” หากตะเกียบคู่นี้หากจะไม่เหลา ให้เป็นเส้นๆ ก็ใช่ว่าจะผิดธรรมเนียมแต่อย่างใด เ พราะในบางแห่งนิยมใช้ตะเกียบธรรมดามากกว่า “ดั๋ว บง” หรือ “ดั๋ว มา” เกิม อุ๊บ เต็มเปี่ยมไปด้วยความหมายอันลึกซึ้ง อันเป็นการผสมผสานกันระว่างความเชื่อกับความคิดของคนโบราณ ที่หมายถึงคนเรามีเกิดก็ต้องมีดับ ความหมายที่แท้จริงของเกิม อุ๊บ ก็คือการจากลาและการเกิดใหม่ ข้าวที่พูนขึ้นมาบนถ้วยข้าวอีกใบเปรียบเสมือนหลุมศพ ซึ่งแสดงถึงการสิ้นสุดลงของชีวิต ส่วนไข่ไก่ที่วางอยู่บนถ้วยข้าวนั้นแสดงถึงการเกิดใหม่ การกลับไปสู่จุดแรกเริ่มของการมีชิวิต เพราะฉะนั้น สองสิ่งนี้จึงเป็นสิ่งที่แสดงถึงความหมายการดับไปและการเกิดใหม่ นอกจากนี้ เกิม อุ๊บ ยังมีความหมายในแง่ของหลักหยิน-หยาง อีกด้วย โดยถ้วยข้าวหมายถึงหยิน และไข่ไก่หมายถึงหยางอย่างไรก็ตามเกิมอุ๊บแบบที่ปักไข่นิยมใช้ทำพิธีเฉพาะช่วงยังไว้ทุกข์ หากเป็นการใช้ในงานไหว้ครบรอบการเสียเสียชีวิตประจำปี (โหย๋) เกิมอุ๊บมักไม่มีไข่จะมีแต่เพียงตะเกียบปักเท่านั้น เพราะตามความเชื่อแล้วผู้คุมวิญญาณจะแยกพิธีกรรมการไหว้วิญญาณใหม่กับวิญญาณเก่าจากเกิมอุ๊บที่มีไข่ แต่ทั้งนี้ความหมายของเกิมอุ๊บในงานโหย๋นั้นจะมีความหมายไปอีกแบบหนึ่งกล่าวคือ จะคล้าย ๆ กับเค้กวันเกิดของคนเป็น ทั้งนี้ในงานโหย๋นั้นมักจะมีการเชิญวิญญานญาติมิตรหรือผู้ติดตามมาร่วมรับการเซ่นไหว้ในงานด้วยด้วย ดังนั้นจึงต้องให้เกียรติเจ้าของงานได้กินข้าวจากถ้วยเกิมอุ๊บซึ่งถือว่าจัดเตรียมให้กับเจ้าของโหย่เป็นพิเศษดังกล่าวแล้ว ข้าวถ้วยสุดท้ายของชีวิตเก่า และข้าวถ้วยแรกของการมีชีวิตใหม่ ได้กลายมาเป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่ถูกสืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น จากอดีตจนมาถึงปัจจุบัน น้อยคนนักที่จะเข้าใจความหมายของข้าวถ้วยสุดท้ายใบนี้ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ บทความนี้ผมได้รับความอนุเคราะห์จากน้องต้อมพัชรพงษ์ ภูเบศร์พีรวัส ผู้ซึ่งมีความสนใจในเรื่องธรรมเนียมชาวไทยเชื้อสายเวียตนามในจังหวัดนครพนม และบังเอิญมากที่เราก็เป็นคนนครพนมเหมือนกัน ดังนั้นก็ต้องกราบขอบคุณบล๊อกแก๊งค์ที่มีพื้นที่ดี ๆ ให้ผมได้เจอคนที่สนใจและพูดคุยเรื่องราวเดียวกันได้อย่างมีความสุข ในส่วนของบทความที่น้องต้อมเขียนนั้น ไม่ได้เผยแพร่ทั่วไปจำกัดเฉพาะกลุ่มผู้ใช้ facebook ของน้องเค้าเท่านั้น ผมรู้สึกเสียดายอยู่มากจึงขออนุญาตมาเผยแพร่ต่อในบล๊อกของผม เพื่อเป็นวิทยาทานแก่ผู้สนใจใฝ่รู้ และยังมีบทความชั้นเลิศอีกมากที่น้องต้อม ใช้เวลาเสาะแสวงหาความรู้อยู่นาน แฟนบล๊อกที่ได้อ่านงานเขียน ของผมจะเข้าใจอะไรต่ออะไรได้อีกมาก เมื่อได้อ่านงานเขียนของน้องต้อม ซึ่งผมได้ขออนุญาตน้องเค้าแล้วโดยจะทยอยนำมาลงได้อ่านกันในโอกาสต่อไป ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++   Create Date : 31 มกราคม 2555 7 comments Last Update : 13 มิถุนายน 2556 11:13:24 น. Counter : 3386 Pageviews. Share Tweet

คนแรกครับพี่ ที่ท่าบ่อเกิมอุ๊บ จะรุ้จักกันดีในชื่อเกิมกุ๋ง โดยที่ท่าบ่อปลายตะเกียบจะเหลาเปนฝอยเดียวชั้นเดียว เหมือนรูปแรกครับ   โดย: บอส IP: 223.206.236.22 9 กุมภาพันธ์ 2555 17:21:23 น.

การดำรงธรรมเนียมปฏิบัติเอาไว้ให้สืบทอดต่อไปจากรุ่นสู่รุ่นถือเป็นความงดงามอย่างยิ่ง เด็กยุคใหม่มักละเลยแบบธรรมเนียมดั้งเดิม หรือหากจะรับไว้ก็อาจจะแค่ทำตามๆกันไป แต่ไม่ลึกซึ้งถึงแนวคิดที่แฝงอยู่ในธรรมเนียมปฏิบัตินั้น บทความนี้จึงเป็นวิทยาทานที่ทรงคุณค่าสำหรับผู้สนใจใฝ่รู้อย่างยิ่งค่ะคุณพีร์   โดย: ร่มไม้เย็น 9 กุมภาพันธ์ 2555 21:11:05 น.

ได้เข้าใจความเป็นมาของอาหารทั้ง 2 ชุดครับ ได้ช่วยให้ผมเข้าใจความเป็นอยู่ของชาวเวียตนามมากขึ้นครับ ขอบคุณในความรู้ที่นำมาเผยแพร่ครับ   โดย: Insignia_Museum 9 กุมภาพันธ์ 2555 22:06:37 น.

อรุณสวัสดิ์ครับพี่พีร์ ทุกขั้นตอนในเกิมอุ๊บ ผมว่าแฝงคติธรรมในการพิจารณาความตาย และการเวียนว่ายตายเกิดได้ดีมากๆเลยครับ   โดย: กะว่าก๋า 10 กุมภาพันธ์ 2555 6:06:22 น.

อรุณสวัสดิ์ครับพี่พีร์   โดย: กะว่าก๋า 11 กุมภาพันธ์ 2555 5:53:32 น.

อรุณสวัสดิ์ครับพี่   โดย: กะว่าก๋า 12 กุมภาพันธ์ 2555 6:05:41 น.

อรุณสวัสดิ์ครับพี่   โดย: กะว่าก๋า 13 กุมภาพันธ์ 2555 6:20:21 น.