ในเดือนพฤศจิกายน 2544 ได้มีการจัดจำหน่ายหุ้นบมจ. ปตท. หลังจากที่แปรสภาพมาจาก การปิโตรเลียมแห่งประเทศไทย จำนวน 920,000,000หุ้น ในราคาหุ้นละ 35 บาท รวมมูลค่า 32,200,000,000บาท ซึ่งมีประเด็นในกระบวนการจัดจำหน่ายหุ้น ปตท.ที่ถูกโจมตีมากมาตลอด มีอยู่ 3 ประเด็น ดังนี้

ราคาที่ขาย หุ้นละ 35 บาทนั้นเป็นราคาที่ถูกเกินไป
ในการจองซื้อ ในส่วนที่ขายให้ประชาชนทั่วไปนั้น ขายหมดใน 1 นาที 17 วินาทีมีประชาชนไปเข้าแถวแล้วจองไม่ได้เป็นจำนวนมากในรายชื่อผู้ได้รับการจัดสรรมีรายชื่อของผู้ที่เป็นนักการเมือง และผู้ที่เกี่ยวข้อง เป็นญาติเป็นพรรคพวกกับผู้มีอำนาจอยู่หลายคนสาเหตุที่ ปตท. เข้าระดมทุนจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ฯ

ในปี 2544ภาวะเศรษฐกิจของประเทศไทยยังไม่ฟื้นจากวิกฤตดี โดยเฉพาะตลาดทุนตลาดหุ้น ต้นปี 2544 ดัชนี SET Index ตกต่ำอย่างมากอยู่ที่ 304 โดยดัชนี SET เคยสูงสุดอยู่ที่1,700 ในปี 2536 ต่อมาปี2539 ดัชนีลงมาอยู่ที่ 832 และสิ้นปี2540 หลังวิกฤติเศรษฐกิจ ก็ตกลงมาอยู่ที่ 400 มาตลอดซึ่งปี 2544 ก่อนการขายหุ้นนั้น ปตท. มีวอลุ่มเฉลี่ยแค่วันละ 5,000 ล้านบาท ในขณะที่ Market Cap 1.5 ล้านๆบาท ปัจจุบัน SET Index อยู่ที่ 1,365 มีวอลลุ่มซื้อขายวันละ 30,000 ล้านบาท และ MarketCap 12 ล้านๆบาท

ในปี 2541KBANK SCB และ BBL ได้มีการเสนอขายหุ้น IPOเพิ่มทุน เพื่อแก้ปัญาวิกฤติในขณะนั้น รวม 110,000 ล้าน หลังจากนั้นหุ้นก็ตกลงผู้จองซึ่งส่วนใหญ่เป็นต่างประเทศต่างขาดทุนกันถ้วนหน้า ทำให้หุ้นเพิ่มทุนรวมทั้ง IPOของตัวอื่นๆ แทบจะขายไม่ได้เลย ซึ่งผู้จองซื้อหุ้นในช่วงเวลานั้นต่างขาดทุนจากการจองซื้อหุ้นกันตลอดมา โดยเฉพาะรัฐวิสาหกิจ

กลต.เคยบังคับให้แบ่งส่วนการจองซื้อหุ้นIPO 30%  แก่บุคคลทั่วไป ปรากฎว่าเคยเปิดการจองหุ้น IPO ที่ศูนย์สิริกิตทั้งวันมีคนมาจองไม่กี่สิบคน กลต.ต้องยกเลิกกฎดังกล่าวไป
ทำไมต้องจำหน่ายหุ้น ปตท.ในช่วงเวลานั้นด้วย

· ปตท. ต้องการเงินทุนเพื่อไปแก้ไขปรับสถานะการเงินบริษัทในเครือทั้งหลาย

· ปตท. มีโอกาสที่จะได้ลงทุนในอุตสาหกรรมการกลั่นและปิโตรเคมีที่บอบช้ำหนัก หลังวิกฤติ ทำให้ราคาถูกอีกทั้งรัฐบาลไม่สามารถจัดสรรงบประมาณมาให้ได้ กับทั้ง

· รัฐบาลหวังว่า การจำหน่ายหุ้น IPOปตท.ที่มีขนาดใหญ่ จะปลุกความสนใจในตลาดหุ้นไทยให้กลับมาได้

ช่วงเดือนสิงหาคม ปี 2544เริ่มมีการออกข่าวว่า ปตท.จะเข้าตลาดฯโดยมีผู้ร่วมจัดการจำหน่ายหุ้น ได้แก่ 3 บริษัทไทย คือบล.ภัทร บล.ไทยพาณิชย์ และ บล.ทิสโก้ และ อีก 3 Investment Bank ระดับโลก คือ CSFB. Lehman Brothers และ MerrillLynch เริ่มออก Research จนดัชนี SETIndex ปรับตัวกว่า 10% จาก 300 ในช่วงต้นเดือนสิงหา ปี 2544 มาที่ 340 ในช่วงต้นเดือนกันยายน ปี 2544

แต่วันที่ 11กันยา (9/11) ก็เกิดเหตุการณ์ตึกเวลเทรดถล่มตลาดหุ้นตกต่ำทั่วโลก ดัชนี SET Index ลงไปที่ 280 ในวันที่ 8 ตุลาคม ได้มีการทดสอบตลาดเพื่อประเมินความต้องการเบื้องต้น

วิธีการทดสอบตลาด

สถาบันไทยและนักลงทุนสถาบันต่างประเทศ (เป้าหมายใหญ่สุด)การทดสอบตลาดสำหรับนักลงทุนสถาบันนั้น เรียกว่า Pre-dealmarketing ซึ่งก็คือกระบวนการที่นักวิเคราะห์ออกไปให้ข้อมูลนักลงทุนสถาบัน ไปเชิญชวนให้สนใจศึกษา สนใจลงทุนพร้อมกับเก็บ feedback เลยว่า ราคาเท่าไหร่ถึงจะยอมลงทุนดังนั้น Research Analyst ของทั้ง 6 แห่ง(บล.ภัทร บล.ไทยพาณิชย์ บล.ทิสโก้  CSFB. Lehman Brothers และ Merrill Lynch) จะออกไปพบนักลงทุนสถาบันทั่วโลกเพื่อรวบรวมความสนใจ ตลอดไปจนถึงการหาช่วงราคาที่เหมาะสม

ลูกค้าบุคคลที่ซื้อขายหุ้นอยู่แล้ว จะให้ Underwriter ไทยทั้ง 3 แห่ง (บล.ภัทร บล.ไทยพาณิชย์ บล.ทิสโก้) ทำการสำรวจความเห็น

ประชาชนทั่วไปที่มีเงินออมซึ่งปกติไม่ได้เล่นหุ้นจะให้ธนาคารสองแห่ง (กรุงไทย กับ ไทยพาณิชย์)ทำการสำรวจความเห็นจากลูกค้าเงินฝากกว่า 5,000 ราย

หลักการ และเป้าประสงค์ในการจัดจำหน่ายหุ้นโดยเฉพาะ IPO

ต้องขายให้หมด

ต้องให้ได้ราคาที่เหมาะสมราคาไม่ควรจะต่ำไป หรือสูงไป

ต้องให้มีเสถียรภาพของราคาหลังจากเข้าซื้อขายหลังจากหุ้นเข้าตลาดแล้วจะมีจุดสมดุลราคาประมาณ 5-10%เหนือราคาจอง และมีเสถียรภาพ จนกว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยพื้นฐานหรือ สภาพตลาด

มีการกระจายที่เหมาะสมแก่นักลงทุนทั้ง 4 กลุ่ม

สาเหตุที่ทางปตท.และรัฐบาล ก็ตัดสินใจจำหน่ายหุ้น IPOในราคาหุ้นละ 35 บาทในวันที่ 8 ตุลาคม 2544

เรื่องแรก ช่วงราคาที่จะเสนอขายซึ่งได้มีการใช้ทุกวิธีที่จะวิเคราะห์เพื่อให้ได้ราคาดีที่สุด ที่ผู้ซื้อจะยอมรับได้ทั้การใช้ Discounted Cashflow Model และ CapitalAsset Pricing Model อื่นๆ รวมทั้ง การเปรียบเทียบ กับราคาหุ้นอื่นทั้งในตลาดไทย กับ อุตสาหกรรมเดียวกัน ใน ตลาดเกิดใหม่ (Emerging Market) อื่นๆ เช่น Sinopec, CNOOC, Petro China, Petronas

ช่วงราคาที่ตกลงกำหนดก็คือ 29-35บาทต่อหุ้น โดยปี 2543 ปตท.มีกำไร แค่หมื่นล้านบาทเศษๆ ยังมีปัญหาบริษัทในเครืออีกเยอะ หากพิจารณาเปรียบเทียบข้อมูล SETIndex ตอนที่จำหน่ายหุ้น IPO อยู่ที่ 280แต่ปัจจุบันดัชนี SET index อยู่ที่ 1,365สูงขึ้นเท่ากับ 14.1% ต่อปี ถ้าหุ้นซื้อปตท.ราคา 35 บาท ปัจจุบันราคาหุ้นละ 300 บาทได้ผลตอบแทนเท่ากับ 19.1% ต่อปี

วิธีการกำหนดราคาหุ้น IPOของปตท. ในขณะนั้นเป็นวิธีการที่ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้ตามมาตรฐานตลาดทุนโลกราคาขายสุดท้ายถูกกำหนดจากกระบวนการ Bookbuilding

เรื่องที่สองการแบ่งจำนวนตาม Tranches ต่างๆ และการกำหนดวิธีการจองหุ้น IPOของบุคคลไทย ที่ได้จากการสำรวจความเห็น มีดังนี้

1. สถาบันไทย…กำหนดว่าจะขาย 10%92 ล้านหุ้น เนื่องจากขนาดนักลงทุนสถาบันไทย ซึ่งได้แก่ กองทุนรวมกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ กบข. กองทุนประกันสังคม ประกันชีวิต โดยรวมในเวลานั้นยังมีขนาดเล็ก

2. นักลงทุนบุคคลแบ่งเป็น 2ประเภท ได้แก่

2.1 พวกที่เป็นนักลงทุนในตลาดอยู่แล้ว(นักเล่นหุ้น) กำหนดไว้ 170 ล้านหุ้น โดย 50 ล้านหุ้นเป็นส่วนที่ทางปตท. จะเป็นผู้จัดสรรให้กับผู้มีอุปการะคุณซึ่งได้แก่ คู่ค้า พวกเอเย่นต์ ปั๊มน้ำมัน ฯลฯ ซึ่งก็เป็นไปตามกฎที่กลต.กำหนดไว้ทุกประการ ส่วน 120 ล้านหุ้นเป็นส่วนที่บริษัทหลักทรัพย์กว่าสิบแห่งจะได้รับไปจัดสรรให้ลูกค้าของตนได้ซึ่งเป็นไปตามวิธีการจัดจำหน่ายทั่วไป

2.2 นักลงทุนบุคคลที่ให้จองผ่านสาขาธนาคาร5 ธนาคาร กำหนดไว้เริ่มต้นที่ 200 ล้านหุ้นโดยใช้วิธี First Come First Serve คือใครมาลงชื่อจ่ายเงินก่อนได้รับจัดสรรก่อน พอจองหมดก็จะหยุดรับจองแต่อาจจัดสรรให้เพิ่มอีก 130ล้านหุ้นได้ในกรณีที่มีการจำนวนการจองมาก และพิจารณาแล้วว่าการจองมีคุณภาพ จะรับจองไปจนถึง 350ล้านหุ้น

3. นักลงทุนสถาบันต่างประเทศ เป็นเป้าหมายใหญ่ที่สุดส่วนที่จะขายต่างประเทศ จะเป็นส่วนที่ใช้กำหนดราคา ที่เรียกว่าเป็นวิธี Book-buildingซึ่งก็คือ การรวบรวมอุปสงค์ในระดับราคาต่างๆกัน เป็น informalauction นั่นเอง (รวบรวมราคาที่นักลงทุนสถาบันอยากซื้อมาเป็นข้อมูล) ซึ่งการรวบรวมอุปสงค์นี้จะทำควบคู่กันไปกับการ Roadshow และเก็บอุปสงค์ของสถาบันไทย ส่วนลูกค้าบุคคลธรรมดาจะเป็น PriceTaker คือ จ่ายเงินมาที่ราคาสูงสุดก่อน (หุ้นละ 35 บาท) ถ้า Final Price ตำ่กว่านั้นจะคืนเงินให้บางส่วน

ส่วนต่างประเทศนี้กำหนดไว้ประมาณครึ่งหนึ่ง 450 ล้านหุ้น แต่ถ้าจำเป็น ก็สามารถเพิ่มได้ไปถึง600 ล้านหุ้น ในกรณีที่อุปสงค์ในประเทศมีไม่พอ โดยเฉพาะจาก Tranche2.2 ที่กลัวว่าจะไม่มีคนจองซื้อ // แต่ขณะเดียวกันก็สามารถลดลงไปได้ ถ้าอุปสงค์ในประเทศแข็งแรง ส่วนที่ย้ายไปมาได้ประมาณ 15%นี้ เรียกว่า Claw-back Portion

ในวันที่ 29ตุลา – 16 พย.2544 เป็นช่วงที่ออกRoadshow ทีมในประเทศนำโดยคุณประเสริฐ บุญสัมพันธ์เสนอการขายต่อลูกค้าเงินฝากธนาคาร ส่วนทีมใหญ่ ที่ประกอบด้วย ผู้ว่าวิเศษ จูภิบาล CFOพิชัย ชุณหวชิร และ ดร.ปิยสวัสดิ์ อัมระนันท์เลขาฯกรรมการนโยบายพลังงาน เดินทางทั่วโลก เริ่มที่ Singapore. Hong Kong.London. Edinburgh. Frankfurt. Paris. Boston. San Francisco. LA. แล้วมาจบกำหนดราคาที่NEW YORK ในวันที่16 พย. 2544

ในวันที่12พย. ก่อนถึงกำหนดการจองซื้อของลูกค้ากลุ่ม Tranche 2.2 ที่ผ่านสาขาของธนาคารทั้ง 5 ธนาคารได้มีขอลดจำนวนสูงสุดที่แต่ละคนจองได้ลง จากคนละสามแสนหุ้น ลงเหลือแสนเดียวเนื่องจากมีความต้องหุ้นเป็นจำนวนมาก และพอเปิดจอง ก็เป็นดังคาด สาขากว่า 10,000ของธนาคารทั้ง 5 ส่วนใหญ่ลูกค้าแต่ละคนจองเต็ม100,000 หุ้น ซึ่งพอเปิดจอง ได้ 1 นาที17 วินาที ก็ครบ 200,000,000 หุ้น(สองร้อยล้านหุ้น) จึงเปิดการจองหุ้นอีกรอบ พอครบ 350,000,000 หุ้น (สามร้อยห้าสิบล้านหุ้น) จึงหยุดการจอง

การที่มีนักการเมืองจองซื้อได้คนละเป็นจำนวนมากๆซึ่งอยู่ในลูกค้ากลุ่ม Tranche 2.1.เนื่องจากในเมืองไทยคนมีเงินมีกระจุกมือเดียว รายชื่อจึงซ้ำไปมาไม่กี่ตระกูล แต่ก็ไม่มีรายใดที่ถูกห้ามซื้อตามกฎหมาย

จากความสำเร็จในการ Roadshowทุก Tranche มีคนจองเป็นจำนวนมาก ส่วน ตปท.มีอุปสงค์ถึง 2,000,000,000 หุ้น (สองพันล้านหุ้น)ดังนั้นจึงกำหนดที่ราคาสูงสุดของ Price Range คือ 35 บาทต่อหุ้น ในที่สุดทางกท.อุตสาหกรรม ก็ให้ต่างชาติแค่ 330 ล้านหุ้นคิดเป็น 36% และให้ Tranche ธนาคาร 330 ล้านหุ้นเท่ากัน

ที่มา www.รู้จริงพลังงานไทย.com/การขายหุ้น- ipo-ปตท-2544-กับ-3-คำถา/

ขอบคุณบทความของ BanyongPongpanich
เครดิต ผู้เขียน : //samtahantoptt.blogspot.com

Create Date : 24 พฤษภาคม 2559
Last Update : 24 พฤษภาคม 2559 15:20:57 น.		1 comments
Counter : 492 Pageviews.
Share Tweet