BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : ดูตึก : นิทรรศการ Picturing modernity

ดูตึก : นิทรรศการ Picturing modernity

เป็นเวลา 1 เดือน จากราวช่วงพฤษภาคมถึงมิถุนายน 2568

ที่ห้องสมุดคณะสถาปัตยกรรม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ได้มีการจัดแสดงผลงานของช่างภาพ 3 ท่าน
ในชื่อนิทรรศการว่า Picturing modernity

ระบิล บุนนาค ช่างภาพในอดีต เกิดในปี พ.ศ. 2445
ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่มีการถ่ายภาพขาวดำ
ในปี พ.ศ. 2523 ท่านได้มอบภาพที่ถ่ายไว้ในช่วงปี 2493-2509
จำนวนกว่า 23,000 ภาพให้แก่หอสมุดแห่งชาติ
นับว่าเป็น collection ที่ล้ำค่าของประวัติศาสตร์ภาพถ่ายเมืองไทย

Walter Koditek ช่างภาพชาวเยอรมัน
ที่เดินทางไปถ่ายภาพอาคารต่างๆ ที่น่าสนใจในทวีปเอเชีย
ในปี 2025 ได้พิมพ์หนังสือ ชื่อ
Bangkok Modern: Architecture of the 1950-1970s
โดยรวบรวมอาคารที่มี façade สวยงามไว้ในเล่มนี้

และคนสุดท้ายที่เป็นแรงบันดาลให้เราเดินทางมา คุณวีระพล สิงห์น้อย
เจ้าของ facebook page : Foto_momo ที่รวบรวมอาคารที่ส่วนมาก
เป็นรูปแบบ Brutalist ที่มีมนต์เสน่ห์ชวนหลงใหลไว้ในนิทรรศการครั้งนี้
ที่ทำให้เราอยากตามรอยไปทุกๆ อาคาร ในนิทรรศการนี้เลยทีเดียว

พ.ศ. 2568 ประเทศไทยมีหนังดีการันตีรางวัลเข้ามาฉายเรื่องหนึ่ง
The Brutalist กล่าวถึง สถาปนิกชาวฮังการีผู้มีความสามารถ
แต่ต้องเผชิญกับความยากลำบาก หลังสงครามโลกครั้งที่สอง
จึงตัดสินใจเดินทางมาเริ่มต้นชีวิตใหม่ ที่ประเทศสหรัฐอเมริกา

ต้องเผชิญความยากลำบาก ในการปรับตัวให้เข้ากับการเป็นกรรมกร
จนกระทั่งได้พบกับมหาเศรษฐี ที่จ้างให้ออกแบบอาคารในชุมชน
นี่เองเขาจะใช้ความสามารถในการออกแบบอาคารที่เขาถนัด
นั่นคือแบบ Brutalist Architecture มาใช้ เพื่อให้โลกนี้ได้จดจำ

นั่นคือเรื่องย่อของหนังที่เราเองก็ไม่ได้ดู
ด้วยเพราะว่าหนังดีนั้น มักไม่ค่อยสนุก
แต่สิ่งที่เราสนใจคือ ศิลปะแบบบรูทรัลลิซึ่ม

หลังสงครามโลกครั้งที่สอง สิ่งก่อสร้างในยุโรปจำนวนมาก
ล้วนพังทลายลงจากผลของสงคราม ท่ามกลางเศรษฐกิจที่ตกต่ำ
จึงมีความต้องการที่อยู่อาศัย หรืออาคารสาธารณะที่จุคนได้จำนวนมาก
ขอเพียงแค่ให้ใช้งานได้ดี ต้องมีความคงทน และที่สำคัญคือ
ไม่จำเป็นต้องมีค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมจากการก่อสร้างให้อาคารดูสวยงาม

โดยได้รับอิทธิพลจากสิ่งก่อสร้างขนาดใหญ่
ที่แสดงถึงความเข้มแข็งแบบโลกคอมมิวนิสต์
ที่กำลังสยายปีกผลิบานไปทั่วโลก

คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

พ.ศ. 2492 Le Corbusier ออกแบบอาคารปูนเปลือย ขึ้นที่เมืองมาร์เซย์
โครงสร้างอาคารหลังเดี่ยว ที่มีห้องพักอาศัยจำนวนมาก
และมีพื้นที่ส่วนกลาง รวมอยู่ในอาคารหลังเดียวกัน
ซึ่งเป็นต้นแบบของคอนโดมิเนียมในทุกวันนี้นี่เอง

พ.ศ. 2493 Hans Aspund สถาปนิกชาวสวีเดนใช้คำว่า brutalist
แบบติดตลกในการที่จะอธิบายรูปแบบของ Villa Goth
อาคารสองชั้นสร้างขึ้นจากอิฐสีเข้ม แผนผังอาคารที่มีความเรียบง่าย
ตรงไปตรงมา และห้องน้ำที่สร้างจากปูนเปลือย
โดยยืมคำว่า Beton brut หรือปูนเปลือยจากภาษาฝรั่งเศส
ที่ Le Corbuseir เคยกล่าวไว้ ในการสร้างอาคารของเขา

แต่โลกรู้จักคำว่า Brutalist อย่างแพร่หลาย
เมื่อนักวิจารณ์สถาปัตยกรรมชาวอังกฤษ ได้ใช้คำนี้
กับกลุ่มอาคารที่นิยมสร้างในช่วง 50-70s ในหนังสือชื่อ
The new Brutalism : Ethic or Aesthetic

ที่โด่งดัง เช่น the national theatre ลอนดอน ประเทศอังกฤษ
ที่ทำให้เจ้าฟ้าชายชาร์ล ถึงกับเข้าใจผิดว่า เป็นตึกของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์
หรือตึกที่เราชอบคือ รัฐสภาของประเทศบังกลาเทศ
ที่แม้จะเป็นประเทศยากจน แต่ก็ออกแบบอาคารของตนได้อย่างโดดเด่น

แล้วเราจะหาหมุดหมายเพื่อไปตามหาตึก brutalist เหล่านี้ได้อย่างไร
มีเว็บหนึ่งซึ่งฝรั่งมักใช้อ้างอิง คือ https://www.sosbrutalism.org/
ที่อาจจะมีความหมายว่า อาคารที่อาจตกอยู่ในอันตรายเพราะการถูกรื้อทำลาย
โดยมีแผนที่โลกให้เข้าไปค้นหา สำหรับประเทศไทยได้กล่าวว่ามีอยู่ 2 แห่ง

คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

หนึ่งคือ Vault Pyramid อยู่ที่วังสระปทุม สร้างในราวปี พ.ศ. 2512
และถูกรื้อในปี พ.ศ. 2558 ส่วนอีกที่นั้นคือ โรงเรียนสอนคนตาบอด
ตรงถนนราชวิถี ทั้งสองที่ออกแบบโดยสถาปนิกชื่อ คุณสุเมธ ชุมสาย
นอกจากสองแห่งนี้ ในประเทศไทยยังมี brutalist อยู่อีกหลายตึก

โดยเฉพาะอย่างยิ่งอาคารที่ออกแบบโดย คุณอมร ศรีวงศ์
ที่แม้ท่านจะไม่มีใบประกอบวิชาชีพ แต่ก็ได้ออกแบบตึกแบบ brutalist
ไว้ตามมหาวิทยาลัยในต่างจังหวัด ด้วยเหตุผลว่าในราว พ.ศ. 2510
มีความต้องการที่จะขยายการเรียนในระดับอุดมศึกษาไปยังต่างจังหวัด

แต่ด้วยข้อจำกัดทั้งด้านงบประมาณ ระยะเวลา และความรู้ของช่างในพื้นที่
ทำให้ต้องมีความคิดนอกกรอบ ในการออกแบบโครงสร้างให้ทุกอย่างทำได้ง่าย
นั่นเอง ตึกแบบ brutalist จึงหาชมได้ทั้งที่ มช. มข. และ มอ.
รวมถึงตึกกลม คณะวิทยาศาสตร์ ม. มหิดล ที่เป็นต้นความคิดนี้ด้วย

เมื่อยุคตึกแบบ brutalist ที่เรียบเกลี้ยงไร้ชีวิต ผุดขึ้นมาทั่วโลก
ผู้คนก็หวนคิดถึงสิ่งเก่า การประดับประดาลวดลายเพิ่มเส้นสายให้ตัวอาคาร
แต่ก็ยังเป็นแบบที่เข้ากับอาคารเรียบง่ายได้ เช่น เสาโรมัน หรือ pediment
หรือการใช้เส้นตรงและเส้นโค้งต่างๆ เกิดเป็นศิลปะที่เรียกว่า post-modern

ตัวอย่างเช่น ตึกหุ่นยนตร์ของธนาคาร UOB โดยคุณสุเมธ ชุมสาย
หรือตึกช้างและอาคารเกษรพลาซ่า โดยคุณรังสรรค์ ต่อสุวรรณ เป็นต้น

คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ถึงตรงนี้เราก็อยากจะ recap ทุกสิ่งที่เขียนไป เกี่ยวกับการก่อสร้างอาคาร
แบบตะวันตกในบ้านเรา ที่เริ่มต้นจากการนำเข้าสถาปนิกชาวต่างชาติ
จากต่างประเทศมาทำงานในราชสำนัก เช่น พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท
และสร้างสถานที่ราชการ รวมถึงวังเจ้านายต่างๆ ในกรุงเทพ

ต่อมาคนไทยได้ไปศึกษาต่างประเทศ และกลับมาตั้งคณะสถาปัตยกรรม
ทำให้เราพึ่งพาตนเองได้ เกิดเป็นศิลปะร่วมสมัย เช่น อาคารยุคต่างๆ

ที่เราเคยเล่าไปในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในบล็อกทัสนา/สถาปัตยกัม
ที่รวมถึงตึกแบบคณะราษฏร เช่น สนามกีฬาศุภชลาศัย ก็ตั้งอยู่ในพื้นที่นี้
จากนั้นก็เข้าสู่ยุค brutalist เช่น ตึกคณะสัตวแพทยศาสตร์
ต่อด้วยยุค post-modern เช่น อาคารสมาคมนิสิตศิษย์เก่าจุฬา เป็นต้น

แล้วปัจจุบันหากจะมีการก่อสร้างตึกใหญ่สักหลังหนึ่งขึ้นในประเทศไทย
จะอยู่จัดในศิลปะแบบไหน ก็คงเหมือนคำขึ้นต้นในนิยายสามก๊กที่ว่า
แผ่นดินเมืองจีนนั้นเป็นสุขมาช้านานแล้วก็เป็นศึก
ครั้นศึกสงบแล้วก็เป็นสุข นั่นคือการวนกลับไปหาจุดตั้งต้นนั่นเอง

ก็ลองดูตึกรัฐสภาหลังปัจจุบัน เป็นตัวอย่างได้เป็นอย่างดี

Create Date : 26 สิงหาคม 2568

Last Update : 1 กันยายน 2568 15:51:54 น.

4 comments

Counter : 407 Pageviews.