BlogGang.com : : ผู้ชายในสายลมหนาว : สืบหาทวารวดี : พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระปฐมเจดีย์ (1)

สืบหาทวารวดี : พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระปฐมเจดีย์ (1)

ผมเชื่อว่าทุกคนที่เคยไปเที่ยวองค์พระปฐมเจดีย์คงมีโอกาส
ได้เดินไปตามระเบียงทางทิศตะวันตกที่มีอาคารขนาดเล็กตั้งอยู่
ภายในเป็นที่เก็บรักษาโบรารณวัตถุสมัยทวารวดีจำนวนหนึ่ง
แต่คงมีน้อยคนที่รู้ว่าบริเวณใกล้เคียงนั้นมีพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติด้วย

ไม่ได้ตั้งชื่อพิพิธภัณฑ์ตามชื่อจังหวัด แต่ตั้งตามชื่อโบราณสถาน
อันมีที่จากในสมัยรัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ
ให้ย้ายเมืองจากตำบลท่านา มายังบริเวณองค์พระปฐมเจดีย์

ต่อมาในปลายรัชกาลสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพมีพระดำริ
ให้เจ้าพระยาศรีวิไชยธนินทร์ สมุหเทศาภิบาลมณฑลนครชัยศรี
สั่งการให้ข้าราชการรวบรวมโบราณวัตถุที่กระจัดกระจายอยู่
นำมาเก็บไว้ที่บริเวณระเบียงรอบองค์พระปฐมเจดีย์

พ.ศ. 2424 ได้ทำการเคลื่อนย้ายของทั้งหมดไปอยู่ในวิหารตรงข้ามกับอุโบสถ
จัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์อยู่ในความดูแลของวัดว่า พระปฐมเจดีย์พิพิธภัณฑสถาน
พ.ศ. 2477 ได้ยกฐานะเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติในการดูแลของกรมศิลปากร
ต่อมาเมื่อโบราณวัตถุมีมากขึ้นจึงทำให้อาคารดังกล่าวเกิดความคับแคบ

พ.ศ. 2514 ได้มีการจัดสร้างอาคารที่เห็นในปัจจุบันขึ้น
และทำการเคลื่อนย้ายโบราณวัตถุจากออาคารหลังเดิมมาจัดแสดง
นับว่าเป็นศูนย์กลางของแหล่งการศึกษาศิลปะในสมัยทวารวดีที่สำคัญ

ศิลาจารึกสมัยสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ 18-19 ดังนั้นในสมัยสุโขทัยที่นี่เป็นเมืองร้างหรือ?

ธรรมจักรสมัยทวารวดี พุทธศตวรรษที่ 13
เป็นช่วงเวลารอยต่อที่สำคัญระหว่างการสร้างพระพุทธรูป
และการใช้สัญลักษณ์สังเวยชนียถานต่างๆ เพื่อการระลึกถึงพระพุทธเจ้า

แบบจำลององค์พระปฐมเจดีย์ ซึ่งถือได้ว่าเป็นงานวิจัยทางประวัติศาสตร์
ชิ้นแรกๆ ของเมืองไทย เมื่อรัชกาลที่ 4 มีพระกรุณาโปรดเกล้าให้สร้างเจดีย์ครอบ
แต่ก่อนการสร้างทรงโปรดเกล้าฯ ให้เจาะเจดีย์เพื่อดูรูปแบบของเก่าที่อยู่ภายใน
ทำให้เราสามารถเห็นพัฒนาการของศิลปะนำไปสู่การกำหนดอายุได้อย่างชัดเจน

พระปฐมเจดีย์ซึ่งน่าจะถ่ายจากเครื่องบิน เพราะไม่มีสิ่งก่อสร้างใด
จะสูงพอที่ให้ช่างภาพถ่ายมุมนี้ออกมาได้ อยากให้สังเกตคลองเจดีย์บูชา
ที่อยู่ด้านหน้าของภาพ ถูกขุดขึ้นด้วยวัตถุประสงค์หลักในการใช้เดินทาง
มานมัสการองค์พระปฐมเจดีย์ ปัจจุบันเราคงแทบจะลืมเลือนเรื่องนี้ไปแล้ว

คนอินเดียโบราณมีชีวิตอยู่ได้ด้วยความเมตตาของธรรมชาติ
ดังนั้นเรื่องความอุดมสมบูรณ์ของฤดูกาลจึงเป็นเรื่องสำคัญ
หม้อปูรณกลศเป็นหนึ่งสัญลักษณ์แสดงถึงความอุดมสมบูรณ์
ซึ่งเราจะพบสิ่งนี้ในงานศิลปะอีกหลายชิ้นในสมัยทวารวดี

ยอดสถูปที่มีจารึกคาถา เย ธมมา อันเป็นการเขียนที่สั้นที่สุด
เพื่อแสดงถึงหัวใจของพระพุทธศาสนาให้ทุกคนได้ตระหนัก
ซึ่งก็เป็นอีกหนึ่งในคติที่สำคัญที่เราพบมากในสมัยทวารวดี

ประติมากรรมบุคคลและเครื่องประดับ
ทำให้เราอาจจะจินตนาการถึงใบหน้าของผู้คนในสมัยทวารวดีได้
พวกเค้าจะเป็นคนมอญดังที่นักวิชาการเชื่อกันจริงไหมนะ

เศียรพระพุทธรูป พุทธศตวรรษที่ 12-16 พบที่วัดพระประโทน

พระพุทธรูปยืนไม่มีป้ายจัดแสดง
แต่แน่ๆ กลายเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำพิพิธภัณฑ์ไปแล้ว

ลวดลายพรรณพฤกษา น่าจะใช้ประดับพนักด้านหลังที่ประทับพระพุทธเจ้า
แต่ดูเหมือนพวกลายหน้าบันปราสาทเขมร ศิลปะก็เหมือนสายน้ำถ่ายแทจากที่หนึ่ง

สมัยทวารวดี มีพระพุทธรูปอยู่หนึ่งแบบที่เป็นเอกลักษณ์และก็สาบสูญไป
คือพระพุทธรูปประทับเหนือพนัสบดี ซึ่งเป็นสัตว์ที่ปากเหมือนครุฑ
มีหูและเขาเหมือนโค มีปีกอย่างหงส์ ทำให้นักประวัติศาสตร์สันนิษฐานว่า

เป็นความคิดที่แสดงว่าพระพุทธเจ้าทรงอยู่เหนือศาสนาฮินดู
โดยใช้สัตว์พาหนะต่างๆ ของเทพเจ้าทั้งสามมาเป็นตัวแทนของพนัสบดี
แต่ภาพนี้น่าสนใจที่ว่า ใช้เป็นพาหนะในการเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์
พระอินทร์ซ้ายและพระพรหมขวา ทำให้เรายังคงไม่มีทราบเหตุผลที่แท้จริง