Bloggang.com : ณธีร์ : กาพย์ห่อโคลง

กาพย์ห่อโคลง

กาพย์ห่อโคลง เป็นลักษณะของคำประพันธ์ ที่แต่งกาพย์สลับกับโคลง โดยที่นิยมมากคือ กาพย์ยานี ๑๑ กับ โคลงสี่สุภาพ ทั้งกาพย์และโคลงต้องมีเนื้อความอย่างเดียวกัน มี ๓ ลักษณะคือ

๑. แต่งกาพย์ยานี ๑๑ บทนึง กับ โคลงสี่สุภาพ บทนึง สลับกันไป
๒. แต่งโคลงสี่สุภาพ บทนึง กับ กาพย์ยานี ๑๑ บทนึง สลับกันไป (เหมือนกันแหละ แล้วแต่จะเอาอะไรขึ้นก่อน)
๓. แต่งโคลงสี่สุภาพ บทนึง กับ กาพย์ยานี ๑๑ หลายบท พรรณาข้อความยาวยืดไปเรื่อยจนกว่าจะพอใจ

แบบที่ ๓ นี้ นิยมแต่งเป็นบทเห่เรือในพิธีกระบวนแห่ทางน้ำ เลยมีอีกชื่อว่า กาพย์ห่อโคลงเห่เรือ หรือ กาพย์เห่เรือ ผู้ประดิษฐ์ กาพย์เห่เรือ คือ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ หรือ เจ้าฟ้ากุ้ง กวีอีกท่านที่ตายเพราะรัก

กาพย์เห่เรือนี้ เป็นที่นิยมต่อมาแพร่หลาย มีสารพัดจะเห่ชม เช่น เห่ชมกระบวนเรือ เห่ชมปลา เห่ชมไม้ เห่ชมนก เห่เรื่องกากี เห่บทสังวาส เห่ครวญ เห่เฉลิมพระเกียรติ เห่สรรเสริญคุณพระรัตนตรัย เห่ชมเครื่องคาว เห่ชมเครื่องหวาน เห่ชมเครื่องว่าง เห่ชมผลไม้ เห่ชมสวน เห่ชมโฉม เห่ชมพระนคร เห่ชมชายทะเล เห่ชมดอกไม้ ฯลฯ สารพัดจะเห่จะชมกันเข้าไป

ส่วนของผม เห่ชมผีเสื้อที่ชมดอกไม้ ครับ!

ผีเสื้อชมดอกไม้
(กาพย์ห่อโคลง)

ผีเสื้อชมดอกไม้ สวยใส
สมดั่งหวังหฤทัย ติดต้อง
แดดแรงแผดแสงให้ ไหวหวั่น
โอบปีกกำบังป้อง ดอกไม้ได้เงา ฯ

ผีเสื้อ ชมดอกไม้ สดสวยใส ทั้งเธอสอง
ผีเสื้อ สมใจปอง ดอกไม้ ต้องตรึงตราใจ
แดดแรง แผดแสงกล้า ดอกไม้จ๋า อย่าหวั่นไหว
ผีเสื้อ กำบังไว้ ให้ดอกไม้ ได้ร่มเอย ฯ

พูดถึงกาพย์ห่อโคลงแล้วก็ต้องสอนโคลงประกอบ ที่จริงเรื่องของโคลงนั้น มีมากมาย โคลงมีด้วยกันทั้งหมด ๒๑ ชนิด แต่คนส่วนใหญ่จะนึกถึงแต่โคลงสี่สุภาพ เพราะเป็นที่นิยมมากที่สุด

จะแต่งโคลงสี่สุภาพธรรมดาให้ไวไว มาม่า ยำยำ ก็ให้นึกถึงโคลงพระลอบทนี้ไว้แล ฯ

เสียงลือเสียงเล่าอ้าง อันใด (พี่เอย)
เสียงย่อมยอยศใคร ทั่วหล้า
สองเขือพี่หลับไหล ลืมตื่น (ฤาพี่)
สองพี่คิดเองอ้า อย่าได้ถามเผือ ฯ

ลักษณะบังคับของโคลง

๑. บทละ ๔ บาท บาทละบรรทัด แบ่งเป็น ๒ วรรค
วรรคหน้า ๕ คำ วรรคหลัง ๒ คำ ยกเว้นบาทสุดท้ายวรรคหลังมี ๔ คำ (เขียนติดกัน) เฉพาะบาทแรกและบาทที่ ๓ มีคำสร้อยได้ ๒ คำ (เขียนแยกกัน)

๒. บังคับคำเอก ๗ แห่ง คำโท ๔ แห่ง
เฉพาะวรรคแรกบาทแรก (เท่านั้น) คำเอกคำโทสลับที่กันได้
อย่างไรก็ตาม คำเอกสามารถใช้คำตายแทนได้

๓. สัมผัส ๓ แห่ง คือ
คำท้ายวรรคหลังบาทแรก สัมผัสคำท้ายวรรคแรกบาท ๒ และสัมผัสคำท้ายวรรคแรกบาท ๓
คำท้ายวรรคหลังบาท ๓ สัมผัสคำท้ายวรรคแรกบาทสุดท้าย

o o o 1 2.........o o (o o)
o 1 o o o.........1 2
o o 1 o o.........o 1 (o o)
o 1 o o 2.........1 2 o o

ตรงที่เป็น 1 คือเสียงเอก คือมีรูปวรรณยุกต์ไม้เอก เช่นจากโคลงพระลอได้แก่... เล่า ย่อม ทั่ว พี่ ตื่น อย่า
เราสามารถใช้เสียงตายแทนเสียงเอกได้ เช่นจากโคลงผีเสื้อชมดอกไม้ได้แก่... ดอก แผด ปีก

ตรงที่เป็น 2 คือเสียงโท คือมีรูปวรรณยุกต์ไม้โท เช่นจากโคลงพระลอได้แก่... อ้าง หล้า อ้า ได้

ไหล่พี่
(กาพย์ห่อโคลง)

ไหล่พี่นี้เพื่อน้อง นานเนา
คราที่ใจเงียบเหงา ทอดท้อ
แอบอิงซบบรรเทา ไออุ่น อวลเอย
แม้นเมฆทั้งฟ้าก้อ บ่ได้เทียมใจ ฯ

ไหล่พี่ นี้เพื่อเจ้า คราเงียบเหงา ร้าวรานไหว
ท้อแท้ แพ้คราใด เอนอิงกาย ซบไออวล
ฝากฟ้า ฝนลมไป ว่าคนไกล คอยให้หวน
กอบเมฆ มาทั้งมวล มิเทียมกึ่ง คิดถึงเธอ ฯ

จดหมายถึงดวงดาว
(กาพย์ห่อโคลง)

จดหมายร่ายร้องทุกข์ ถึงดาว
ถึงห่างไกลกันราว สุดหล้า
ดวงจันทร์ไม่สุกสกาว พราวพร่าง เพ็ญโพยม
ดาวโปรดสาดแสงจ้า แจ่มให้ใจเจริญ ฯ

จดหมาย ถึงดวงดาว ที่พร่างพราว บนนภา
ดาวเอ๋ย รู้ไหมว่า ดาวของข้า อยู่หนใด
ดาวเกิด แล้วดาวดับ ดาวลาลับ ดาวไปไหน
ดาวตก ดาวแตกไป จะหาใคร มาแทนดาว
ดาวอื่น อีกหมื่นแสน ที่ลอยแขวน อยู่กลางหาว
ส่องสว่าง แพรวพร่างพราว ไม่เหมือนดาว เจ้าประจำ
ดาวดวง นั้นไปไหน ดาวที่ให้ ความชื่นฉ่ำ
ดาวที่ใจ ไม่เคยดำ ดาวที่ทำ แต่ความดี
ดาวเอ๋ย ดาวดวงน้อย ข้ายังคอย อยู่ที่นี่
จดหมาย จากใจนี้ มอบคนดี แด่น้องดาว ฯ

นกตะวัน
(กาพย์ห่อโคลง)

อัญมณีมีปีกได้ บินไป
ท่องทั่วทั้งแดนไพร ป่ากว้าง
คือนกตะวันใส เริงร่า
แสวงเสาะหามาสร้าง มอบให้แด่เธอ ฯ

อัญมณี มีปีกบิน ท่องทั่วถิ่น ทั้งแดนไพร
คือนก ตะวันใส ระเริงใจ ใต้ตะวัน
แดดแรง แสงสาดส่อง ไปทั่วท้อง ทุ่งสวรรค์
วิหค นกตะวัน ผู้มาดมั่น บากบั่นบิน ฯ

กระแทก
(กลอนดอกสร้อยห่อโคลง)

ลมปากกระแทกให้ เข้าหู
เกลียวคลื่นซัดสาดพรู เอ่ยถ้อย
เสียงดังนักฟังดู ครืนครั่น
รสสวาทหวานใช่น้อย กระแทกกระทั้นกระทบกระเทือน ฯ

กระเอ๋ย กระแทก
ลมปาก ชำแรก กระแทกหู
ลมทะเล เห่ดัง เธอฟังดู
คลื่นซัดสู่ ชายหาด ไม่คลาดคลาย
ริมทะเล แห่งนั้น เรามั่นรัก
เกินห้ามหัก หัวใจ ให้ห่างหาย
เกลียวสวาท วาดฝัน พรรณราย
ไม่เว้นวาย ย้ายแยก กระแทกเอย ฯ

มีกาพย์ห่อโคลงแล้วลองกลอนห่อโคลงดูบ้างนะครับ ^__^

Create Date : 14 เมษายน 2551

Last Update : 14 เมษายน 2551 22:49:55 น.

18 comments

Counter : 8854 Pageviews.

โอ๊ย คนอะไรเก่งจัง

โดย: iceblue IP: 202.149.25.241 วันที่: 14 เมษายน 2551 เวลา:23:08:09 น.

..Good morning

เทียวสงกรๅนต์เหนื่อย ยังไม่ตื่นช้าายมั้ย ไม่กวนละจ๊ะ บ๊ๅยยย

โดย: Opey

วันที่: 15 เมษายน 2551 เวลา:6:55:39 น.

Opey...ขโมยกลอนคุณ ๒ บท ให้ ฤ เปล่าม้าาายให้ ฤ เอาไปแปะแล้วตๅมป่ายดู .....

โดย: Opey

วันที่: 15 เมษายน 2551 เวลา:7:03:26 น.

สุขสันต์วันสงกรานต์ค่ะ

ขอให้มีแต่ความชุ่มฉ่ำ

และสุขกายสุขใจนะคะ

โดย: โสดในซอย

วันที่: 15 เมษายน 2551 เวลา:9:51:43 น.

กาพย์ห่อโคลงเป็นไงใครก็ได้ช่วยบอกที

โดย: joe IP: 222.123.158.127 วันที่: 21 ตุลาคม 2551 เวลา:15:41:52 น.

เธเธตเนเนเธเธฃเธฑเธ

เธเธกเธญเธขเธฒเธเนเธ”เนเธเธฒเธเธขเนเธซเนเธญเนเธเธฃเธ

เน€เธเธตเนเธขเธงเธเธฑเธเธเธฒเธฃเธฃเธฑเธเธเธฃเธฃเธกเธเธฒเธ•เธดเธเนเธฐเธเธฃเธฑเธ

เนเธเธฃเธเนเนเธ”เนเธเนเธงเธขเธเธกเธ—เธต เธเนเธงเธขเนเธ•เนเธเธเธฃเธฐเธกเธฒเธ“ 7 เธเธ—เธเธฃเธฑเธ

เธเธกเธเธญเธเธญเธเธเธธเธ“เธเธตเนเนเธ—เธธเธเธเธเธ—เธตเนเธเนเธงเธขเธเธกเธเธฐเธเธฃเธฑเธ

โดย: เน€เธ”เนเธเธกเธตเธเธฑเธเธซเธฒ IP: 222.123.8.189 วันที่: 7 พฤศจิกายน 2551 เวลา:10:54:51 น.

ไม่มีถอดคำประพันธ์บทเรียนภาษาไทยเหรอค่ะ

โดย: yui IP: 125.26.134.234 วันที่: 3 มิถุนายน 2552 เวลา:18:26:35 น.

สวัสดีคะ ^^ พอดีกำลัง หา กายพ์ห่อโคลง ไปเป็นแบบ พอดี ขอไป 2 บท ให้หรือเปล่า คะ ? ^^ ถ้าไม่ให้ขออ่านละกัน นะคะ ^^ ฮึๆ

โดย: ฮิรุโนะ IP: 58.10.137.210 วันที่: 3 พฤศจิกายน 2552 เวลา:19:47:29 น.

โอ๊ะโอ๋ ลืมบอกไป ขอให้ แต่ง กาพย์ โคลง กลอน เยอะๆ นะคะ ^^ สู้ ๆๆ นะคะ เป็น กำลังใจ ให่ อีก 1 แรง ค่ะ ^^ ฮึๆ ๆๆ

โดย: ฮิรุโนะ IP: 58.10.137.210 วันที่: 3 พฤศจิกายน 2552 เวลา:19:50:14 น.

เคยเหงาเหมือนเขาไหม ?

โดย: เนย IP: 118.174.40.12 วันที่: 15 พฤศจิกายน 2552 เวลา:12:04:35 น.

คิดถึงจังเลย. เหงาด้วย. แล้วก็ยังไม่มีแฟนนะ 0858417763 อย่าลืมโทรนะ

โดย: เเนต IP: 118.174.40.12 วันที่: 15 พฤศจิกายน 2552 เวลา:12:08:54 น.

อยากได้กาพย์วันพ่อมากเลยค่ะ ใครช่วยได้ช่วยที่ ต้องการด่วน

โดย: มิ้นท์ IP: 125.24.155.69 วันที่: 30 พฤศจิกายน 2552 เวลา:22:18:17 น.

เก่งครับแต่อยากรู้ว่าอันนี้กาพย์ห่อโคลงหรือ โคลงห่อกาพย์ครับ

โดย: bb IP: 125.27.94.60 วันที่: 7 มกราคม 2553 เวลา:11:31:53 น.

มีกลอนให้แก่คนอกหักบ้างไหม

โดย: นิสา IP: 180.180.206.64 วันที่: 23 สิงหาคม 2553 เวลา:20:23:51 น.

ววววววววววววววววววววววววววววซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซซวว

โดย: นิสา IP: 180.180.206.64 วันที่: 23 สิงหาคม 2553 เวลา:20:26:29 น.

รุ สึก ว่า จะ มั้ย เข้า จัย เลย อะ

โดย: อินเวนตี้ ^3^ IP: 125.26.53.176 วันที่: 20 กันยายน 2553 เวลา:8:19:23 น.

อยากได้กาพย์ยานี11 เกี่ยวกับวันพ่อ 3บทค่ะ

m_mashimaro_m@hotmail.com

โดย: mook IP: 223.205.152.90 วันที่: 21 พฤศจิกายน 2553 เวลา:12:01:21 น.

ขอบขุนนนนนนนนนน

โดย: ?????? IP: 110.171.1.193 วันที่: 6 กันยายน 2554 เวลา:18:01:13 น.