เมื่อโรงพยาบาลไม่ต่างอะไรกับโรงเก็บยา

เวลาทำงานรักษาผุ้ป่วย จุดมุ่งหมายของการรักษาคือ ให้ผู้ป่วยหายจากโรคทั้งร่างกายและจิตใจ
การรักษานั้นมีตั้งแต่การใช้เครื่องไม้เครื่องมือ ใช้ยา และการพูดคุยแนะนำเพื่อให้ผู้ป่วยเข้าใจที่มาที่ไปของโรคและทำการแก้ไขเพื่อจะไม่เป็นซ้ำหรือเป็นมากขึ้นไปกว่าเดิม

แต่ปัญหาที่ประสบในปัจจุบันก็มี เพราะว่าผุ้ป่วยที่มาโรงพยาบาลในแต่ละวันมีจำนวนหลายร้อยคน สัดส่วนของผู้ป่วยต่อหมอก็ต่างกันประมาณ10เท่า การที่แพทย์โรงพยาบาลรัฐบาลจะมานั่งคุยแนะนำทุกสิ่งทุกอย่างเท่ากับที่เอกชนทำย่อมเป็นไปไม่ได้
ดังนั้นทางออกของแพทย์หลายๆท่านก็กลายเป็นต้องสั่งจ่ายยาไปหลายชนิด ต้องใช้คำพูดให้ถูกกับ"จริต"ของผู้ป่วย .... สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นมาหลายสิบปีแล้ว จนกระทั่งเกิดเป็นวัฒนธรรมแบบหนึ่งขึ้นในสังคมไทย

จริต ที่ว่านี้ต้องเสริมนิดนึงว่าเป็นอาการที่ผู้ป่วยกังวลหรือเข้าใจว่าเป็นโรค ทั้งที่จริงๆแล้วมันไม่ใช่โรค
อย่างเช่นผู้ป่วยรู้สึกว่าเพลียเหนื่อยเมื่อยเนื้อเมื่อยหน้าอก ก็ทึกทักว่าตัวเองเป็นโรคหัวใจ ถ้าไปเจอแพทย์ พยาบาล หมอตี๋ หมอพระ ฯลฯ บอกว่าเป็นโรคหัวใจอะไรก็ตามแม้แต่ครั้งเดียว ผู้ป่วยก็พร้อมจะเชื่อไปตลอดว่าตนเองเป็นโรคหัวใจ
บางคนพอได้รับการบอกว่าเป็น"โรค" ก็เข้าใจไปว่า"ต้อง"ได้รับยา
บางคนพอเห็นว่าการรักษาครั้งหนึ่งมีการได้ยา ก็ทึกทักว่าตนเองต้องเป็นโรคนั้นโรคนี้
บางคนพอได้ยาครั้งหนึ่ง ก็ทึกทักว่าตนเองต้องได้ยาไปตลอดชีวิต
และมีผู้ป่วยจำนวนไม่น้อย ได้รับยาไปแล้วก็คิดว่าแค่กินยาอย่างเดียวก็พอ ไม่ต้องไปทำอย่างอื่นอีก

ถ้าเป็นเมื่อสมัยก่อน สิ่งที่จะพบเห็นได้บ่อยๆคือ ผู้ป่วยมาโรงพยาบาล ได้รับการตรวจรักษาวินิจฉัยแล้วครั้งหนึ่งแล้วก็หายไป ที่หายไปก็คือเอายาจากโรงพยาบาลไปที่ร้านขายยาแล้วก็ซื้อยาตามนั้นกินเนื่องจากรู้สึกว่าสะดวกไม่ต้องรอคิว
จึงไม่ค่อยน่าแปลกใจที่แพทย์จะได้เจอกับผู้ป่วยที่มาด้วยโรคที่อาการลุกลามไปมากเนื่องจากไม่ได้มารับการรักษาต่อเนื่อง....
ผู้ป่วยบางรายตรวจช่วงแรกๆประวัติฟังดูน่าสงสารมาก เพราะเล่าว่ามาตรวจแล้วหมอบอกว่าไม่ได้เป็นอะไร ให้กินยามาเรื่อยๆ จนตอนหลังก็มาพบว่าเป็นโรคร้ายแรงเสียเวลาไปหลายปี... พอไปเปิดประวัติดูก็เจอว่าแพทย์ตรวจแค่ครั้งเดียวเบื้องต้นและนัดให้กลับมาดูอาการ แต่คนไข้เอายาที่หมอจ่ายไว้ไปซื้อจากร้านขายยาไม่ยอมกลับมาตรวจอีก
ผู้ป่วยบางรายเป็นโรคเรื้อรังต้องได้รับการประเมินเป็นช่วงๆ แต่พอมารับยาเพียงครั้งสองครั้ง ผู้ป่วยคิดว่าแพทย์คงไม่ได้ทำอะไรเพิ่มนอกจากตรวจๆแล้วสั่งยา ผู้ป่วยก็ไปซื้อยากินเอง อาการก็ทรุดลงไป มาอีกทีโรคก็รุนแรงเพิ่มขึ้นมากจนปรับการรักษาไม่ไหวแล้ว
กลุ่มนี้เป็นกลุ่มที่เข้าใจไปเองว่าการที่แพทย์สั่งให้ยานั้นสิ้นสุดการรักษาแล้ว ส่วนที่แพทย์นัดนั้นไม่ต้องมาก็ได้

พอปัจจุบัน กลับกันคือพอมีระบบสามสิบบาท แทนที่ประชาชนจะเข้ามามีส่วนร่วมในการดูแลสุขภาพของตน กลับกลายเป็นว่าประชาชนบางส่วนมองระบบนี้เป็นระบบ"รักษาฟรี"
ดังนั้นสมัยนี้ก็เลยมีความคิดลักษณะว่า อยากได้ยาก็ไปขอยาโดยไม่จำเป็นว่าจะต้องเจ็บป่วยหรือไม่
เรียกว่าอยากได้ยา ก็ต้องได้
ยกตัวอย่างเช่น เมื่อก่อนเจ็บคอ ก็ไปซื้อยาฆ่าเชื้อกินเอง(ทั้งที่ไม่มีความจำเป็น)
ปัจจุบันเจ็บคอก็มาโรงพยาบาล เพื่อให้หมอจ่ายยาฆ่าเชื้อให้.... ไม่ใช่เพื่อให้ตรวจ.... เมื่อหมอตรวจและบอกว่าไม่จำเป็นต้องใช้ยาฆ่าเชื้อแก้อักเสบ ก็มักจะไม่ยอมโดยเข้าใจไปว่า "เป็นสิทธิที่จะได้ยาตามต้องการ"
ผู้ป่วยเบาหวานควบคุมน้ำตาลได้ไม่ค่อยดีไม่ควบคุมอาหาร พอแนะนำเรื่องการปฏิบัติตัวและการควบคุมอาหารยังไม่ทันได้คุยอะไรมาก ผู้ป่วยก็บอกว่า"ไม่ต้องบอกหรอก เดี๋ยวเอายานอนหลับยาใจสั่นยาวิงเวียนยากระเพาะด้วยนะ" แล้วก็ลุกไปไม่ยอมฟัง
หรือแม้แต่ผู้ป่วยมาคนเดียว แต่มีเพื่อนบ้านฝากมารับยาต่อเนื่อง3-4คน โดยไม่ยอมมาตรวจที่รพ.ทั้งที่เป็นโรคเรื้อรังที่ต้องการการตรวจประเมิน

... ดูแล้วคนจำนวนมากยังไม่ตระหนักเลยว่าสุขภาพที่ดีนั้นต้องเริ่มที่ตัวเอง ตั้งการปฏิบัติตัวให้ถูกตามสุขลักษณะ ลดละสิ่งที่เป็นโทษต่อร่างกาย ใช้ชีวิตอย่างพอเพียง
... ชาวบ้านบางคนวิพากษ์วิจารณ์ภาคสาธารณสุขของรัฐว่าไม่เข้าไปให้ความรู้ ... ทั้งที่ออกหน่วยหลายๆครั้งไม่ต่างอะไรกับคาราวานแจกยาฟรี

ทุกวันนี้ผมเชื่อว่ามีแพทย์จำนวนไม่น้อยโดยเฉพาะแพทย์จบใหม่ รู้สึกขัดแย้งในตัวเองว่า
จะทำตามที่ร่ำเรียนมา คือ รักษาคนไข้แบบองค์รวม รักษาให้หายจากโรค และพร้อมที่จะแย้งกับคนไข้ถ้าคนไข้มีความเชื่อที่ผิดๆ หรือ
พร้อมที่จะสั่งจ่ายยาตามจริตของคนไข้ ไม่ว่าจะ"ปวดหัว ปวดท้อง เวียนหัว ไขมันอุดสมอง ปลวกขึ้นตับ เส้นเลือดพันหัวใจ ฯลฯ" หรือรักษาอาการไม่ได้รักษาโรค ... เพราะผู้ป่วยต้องการเพียงแค่นั้น

ทางเลือกสองทางนี้ตั้งอยู่บนจุดที่ว่า ถ้ายอมตามใจผู้ป่วย ก็จะได้รับคำชมเชยและถูกผู้ป่วยมองว่าเป็นแพทย์ที่มี"จริยธรรมและจรรยาบรรณ" ทั้งที่การตามใจบางครั้งมันหมิ่นเหม่กับจริยธรรม
ตรงกันข้าม การตั้งมั่นบนจริยธรรมและจรรยาแพทย์โดยมีเจตนามุ่งหวังที่ดีต่อผู้ป่วย บางครั้งได้รับผลสะท้อนว่าเป็น"แพทย์ที่ไม่มีจรรยาบรรณ" ... ด้วยเหตุว่า"ไม่ตามใจผู้ป่วย"

ช่วงนี้เป็นอีกช่วงหนึ่งที่ผมอารมณ์ไม่ค่อยดีนัก เพราะเถียงกับผู้ป่วยเรื่องการใช้ยาบ่อยๆจนเริ่มเอียน... แต่ยังพอทนไหว ไม่ระเบิดออกเพราะเคยเจอที่หนักกว่านี้มาแล้ว ...
คุณป้าคนนึงมารพ.อย่างมาดมั่น บอกว่าเวียนหัวใจไม่ดีบอกว่าจะเอายาตัวนั้นตัวนี้ซึ่งเคยรับไปทุกครั้ง
ผมพยายามแนะนำว่าเจ้ายาพวกนี้กินนานๆไม่ดี ทางที่ดีน่าจะไปตรวจกับแพทย์เฉพาะทางดีกว่า .... ป้าปฏิเสธและทุ่มเถียงกับผมในเรื่องเภสัชจลศาสตร์ของยาตามความคิดของแกที่ว่ายาตัวนี้มีฤทธิ์แบบนั้นแบบนี้
ในที่สุด ผมยอมแพ้ ... แม้ผมจะยกธงขาว ป้าแกยังหยอดขอยาปวดกล้ามเนื้อ ยาแก้แพ้ ยาPara ยาอมแก้เจ็บคอ.... จนในที่สุดผมก็เหลืออดพูดออกไปว่า
"รับขนมจีบซาลาเปาเพิ่มด้วยไหมครับ"
ป้าตอบกลับมาทันทีว่า "เอา.... แล้วก็เอายานวดแก้ปวดขา ยากระเพาะน้ำแดงน้ำขาว กับยาแก้ไอน้ำดำด้วย"

ยอมแพ้ครับ

Create Date : 25 มกราคม 2550 Last Update : 25 มกราคม 2550 19:55:52 น. Counter : 953 Pageviews.		19 comments
Share Tweet