ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล ได้ทรงแบ่งลำดับประวัติศาสตร์ศิลปะพม่า ได้ดังนี้คือ

1. ศิลปะปยุ หรือ พยู (Pyu) ราวพุทธศตวรรษที่ 12-14 (ตรงกับช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 7-9) เมืองสำคัญคือ เมืองไบก์ถาโน (Beikthano)ซึ่งตั้งอยู่ทางตอนกลาง เมืองฮาลิน (Halin)ตั้งอยู่ทางทิศเหนือ และเมืองศรีเกษตร หรือ ถเยขิตตะยะ (Thayekhittaya)ตั้งอยู่ใกล้กับเมืองแปร (Prome)ใต้เมืองไบก์ถาโน
2. ศิลปะมอญ ได้แก่ เมืองสุธัมมวดี หรือ สะเทิม หรือ ถะทน (Thaton) ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศใต้ใกล้กับปากแม่น้ำอิรวดี ส่วนเมืองหงสาวดี หรือ พะโค (Pegu) นั้น สร้างขึ้นในราวกลางพุทธศตวรรษที่ 14 (ตรงกับช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 9)
3. ศิลปะพม่าที่เมืองพุกาม (Pagan) พุทธศตวรรษที่ 16-18 (ตรงกับช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 11-13) อาจแบ่งได้เป็น 2 แบบต่อเนื่องกันคือ อิทธิพลของศิลปะมอญ และศิลปะพม่าอย่างแท้จริง
4. ศิลปะสมัยเมืองอังวะ หรือ รัตนปุระ พุทธศตวรรษที่ 22-24 (ตรงกับช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17-19)
5. ศิลปะสมัยหลัง คือสมัยเมืองอมรปุระ และมัณฑะเลย์ ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 24 จนถึงสมัยปัจจุบัน (ตรงกับช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 19-ปัจจุบัน) 

สถาปัตยกรรมแบบปยู (Pyu) ประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 5- 11

สถาปัตยกรรมปยู หรือ พยู เป็นยุคต้นของคติการสร้างเจดีย์ในลักษณะคล้ายลอมฟางหรือดอกบัวตูม บ้างมีรูปร่างขององค์เจดีย์คล้ายกับธรรมเมกขสถูป (สถูปสารนาถ) พบในแถบเมืองตะเยะคิดตะหย่า หรือ เมืองศรีเกษตร ดังเช่น เจดีย์เบเบจี เจดีย์บอบอจี เจดีย์ปะยาจี เจดีย์ปะยามา เจดีย์บูปยา  และเจดีย์ง๊ะจเวนะตาว

“เมืองโบราณอาณาจักรพยู (Pyu Ancient Cities) ”  ซึ่งเป็นเมืองมรดกโลกที่สร้างขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ 4 ครบคลุมพื้นที่คือเมือง ศรีเกษตร (Sri Ksetra) เปียทะโนมโย (Peikthanomyo) และหะลินยี (Halingyi) เป็นดินแดนที่มีความรุ่งเรืองมาอย่างยาวนานกว่า 1,000 ปี – 200 ปี ก่อนคริสต์ศักราช  โดยมีร่องรอยความเจริญที่เหลืออยู่ คือ ซากพระราชวัง เจดีย์ กำแพงอิฐ พระพุทธรูป สุสานโบราณ  และการจัดการชลประทาน จึงอยากพาทุกท่านไปทำความรู้จักกับอาณาจักรปยู และ สัมผัสความยิ่งใหญ่ของอาณาจักรแห่งนี้กัน 

ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของกรุงย่างกุ้ง เมียนมา ในปัจจุบันใกล้เมืองแปร ในอดีตเป็นที่ตั้งของเมืองศรีเกษตร เปียทะโนมโย และหะลินยี เป็นพื้นที่ชลประทานที่กว้างใหญ่แห่งลุ่มน้ำอิรวดี ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของเมืองพุกามประมาณ 100 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางโดยรถยนต์จากเมืองย่างกุ้งประมาณ 5 ชั่วโมง  

อาณาจักรพยูเกิดขึ้นราวยุคหินเก่าถือเป็นอารยธรรมแรกของเมียนมา ชาวพยูเป็นชนชาติดั้งเดิมที่มาตั้งถิ่นฐานอยู่ก่อนหน้านี้แล้ว แต่ก็มีหลักฐานอื่นๆกล่าวไว้ชาวพยู คือพม่าแท้ 100%  มีอาชีพหลักคือเกษตรกรรม  มีการผันน้ำจากแม่น้ำอิรวดี ในการทำเกษตรกรรม และยังมีการขุดคูคลองรอบ ๆ เมือง ไว้ใช้น้ำในยามหน้าแล้ง   ต่อมาชาวพยูได้รวมกลุ่มกันสร้างอาณาจักรที่มีขนาดใหญ่ขึ้นมาชื่อว่า อาณาจักรศรีเกษตร ซึ่งกินพื้นที่เกือบทั้งหมดของลุ่มน้ำอิรวดี    โดยศูนย์กลางหลักของอาณาจักรนี้ ตั้งอยู่ที่เมืองศรีเกษตร เมืองเปียทะโนมโย และเมืองหะลินยี ทั้ง 3 เมือง ได้ถูกผนึกรวมกัน  ชาวพยูมีนิสัยเมตตากรุณา  รักสงบไม่สนใจเรื่องสงคราม แต่จะมีความขัดแย้งในเรื่องการแข่งกันสร้างเจดีย์ ศาสนสถาน  ชาวพยู  ใส่เสื้อผ้าที่ ทำจากเส้นใยคล้ายกับไหมนับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาท     

งานศิลปะของชาวพยูได้รับอิทธิพลจากอินเดีย  ศิลปะของชาวพยู เป็นต้นแบบสำคัญในการวางรากฐานงานศิลปะให้กับผู้คนยุคหลังของพม่า โดยเฉพาะในด้านสถาปัตยกรรม เป็นต้นแบบให้งานสถาปัตยกรรมของพม่าในยุคต่อ ๆ มา  อาทิ  เจดีย์ชเวดากอง มิงกาลาเจดีย์  



พญาจี (Payagyi) เป็นสถูปขนาดใหญ่ สูง 42 เมตร มีอายุกว่าพันปี  สร้างในสมัยอาณาจักรศรีเกษตร เป็น 1 ใน 9 สถูปที่สร้างโดยพระเจ้าดัตตาบอง นักโบราณคดีเชื่อว่า พญาจีเป็นสถูปที่เก่าแก่ที่สุดในพม่า

ต้นลีลาวดี แต่ละต้น ใหญ่มาก อายุอานามน่าจะมากอยู่



เราเดินวนรอบเจดีย์















ใหญ่ขนาดไหน เทียบสเกลกับคนค่ะ - คุณตอง ลำไยทัวร์