026. ว่าด้วย นิวรณ์ ๕
คำว่า นิวรณ์
แปลว่า เครื่องห้าม หรือ เครื่องกั้น ในที่นี้หมายถึง เครื่องกั้นจิต มิให้บรรลุถึงธรรม ที่สูงขึ้นไป อธิบายว่า ตามปรกติ คนเรา มักมีความรู้สึกที่ เรียกว่า นิวรณ์ อยู่ด้วยกันทุกคน ไม่อย่างใด ก็อย่างหนึ่ง ตามวิสัยของ ปุถุชน เพราะฉะนั้น จึงเป็นอันว่า จิตของ ปุถุชน ถูกนิวรณ์ เหล่านี้ กีดกันไว้ จากการ บรรลุธรรมะ ที่สูงขึ้นไป อยู่ทุกครั้ง ที่ กิเลสชั้นละเอียด ถูกปรุง ฟุ้งป่วน ขึ้น เป็นความกลัดกลุ้ม วุ่นวาย ไม่สงบ รำงับ ในภายใน ผู้ที่สามารถทำจิตให้ว่าง จากนิวรณ์ ได้ตาม ความต้องการ ของตน นับว่า เป็นปุถุชนพิเศษ หรือ กัลยาณ ปุถุชน ได้แก่ ผู้มีปัญญา ในการที่จะเปลื้องนิวรณ์ เหล่านี้ ออกไป เสียจากจิต โดยการยกจิต ขึ้นมาสู่ สมาธิได้สำเร็จ ตามวิธีใด วิธีหนึ่ง เป็นต้น
กามฉันทะ แปลว่า ความพอใจในกาม แต่ความหมาย หมายถึง ความกลัดกลุ้ม อยู่ด้วยความกำหนัดในกาม จนมืดมัว ไม่แจ่มใส ไม่เห็นแจ้ง ในธรรมตามที่เป็น จริง ท่านเปรียบอุปมาเหมือนน้ำใส แต่มีสี ต่างๆ มาเจือปน จนหมดความใส
พยาบาท หมายถึง ความกลัดกลุ้ม อยู่ด้วยความไม่พอใจ โกรธแค้น เกลียดชัง เป็นต้น ซึ่งทำความมืดมัว ให้อีก ในลักษณะหนึ่ง ซึ่งท่าน เปรียบด้วยน้ำที่ใส แต่ถูกทำให้เดือด พลุ่งพล่าน อยู่ ก็ไม่อาจ ทำให้ผู้มอง มองเห็น สิ่งต่างๆ ที่มี อยู่ ภายใต้น้ำ นั้นได้
ถีนมิทธะ ความที่จิตหดหู่ เคลิบเคลิ้ม ไม่ร่าเริง แจ่มใส ทำให้ จิต ไม่มีสมรรถ ภาพ ในการที่จะเห็นแจ้ง ในธรรม ท่านเปรียบเหมือน น้ำใส แต่มีพืช เช่น ตะไคร่ หรือ สาหร่าย เกิด อยู่เต็ม ก็ไม่อาจจะ มองเห็น สิ่งต่างๆ ใต้น้ำ ได้ เช่นเดียวกัน
อุทธัจจกุกกุจจะ หมายถึง ความฟุ้งซ่าน รำคาญ กระสับกระส่าย ในลักษณะที่ ตรงกันข้าม จากถีนมิทธะ ท่านเปรียบอุปมา ไว้เหมือนน้ำใส แต่ถูก ทำให้เป็น ละลอกคลื่น หรือ กระเพื่อม อยู่เป็นนิจ ทำให้ไม่สามารถ จะมองเห็นสิ่งใต้น้ำ เช่น กรวด ปลา และ หอย ได้เช่นเดียวกัน
วิจิกิจฉา ข้อสุดท้ายนั้น หมายถึง ความสงสัย เพราะไม่รู้ หรือ มีอะไร มา รบกวน ความอยากรู้ ไม่มีความสงบลงได้ ทำให้ เกิดความมืดมัว แก่จิต ไม่ อาจจะเห็นแจ้ง ในสิ่งที่ควรเห็นแจ้ง ท่านเปรียบเหมือน น้ำใส อยู่ในที่มืด ย่อมไม่อำนวยให้มองเห็นสิ่งต่างๆ ในน้ำนั้นได้
กั้น vt.to bar (the way), to dam (water), to intercept (a plane); to put up (a partition), to screen ยิงปืนใหญ่กั้นกาง vi.to put up an artillery barrage กั้นรั้ว vi.to put up a fence
พยาบาท (พะยาบาด) vt.to be bent on revenge, to be vindictive, to think of revenge, of vengeance, of vindecation
หดหู่ vi. adj.shrunken in spirit, downhearted, depressed
ฟุ้ง vi. adj.(of an odor) to spread, to reek (with perfume), (S) to gas (about one's achievements) ฟุ้งเฟื่อง n. vi.(of a repute) to spread; all-pervading (intellect)ฟุ้งซ่าน adj. adv. ฟุ้งเฟ้อ adj. adv.extravagant (language), fanciful (idea), (to spend) lavishly, extravagantly, prodigally S. ตลบ,ซ่าน
ลังเล vi.to hasitate, to vacillate, to waver = ลังเลใจ S. ละล้าละลัง,อึกอัก
สงสัย vi. vt.to doubt, to suspect, to be skeptical ไม่ต้องสงสัย
Create Date : 11 กันยายน 2550 |
Last Update : 11 สิงหาคม 2552 21:21:03 น. |
|
2 comments
|
Counter : 1910 Pageviews. |
|
|
|
สิ่งที่กั้น บังจิตไม่ให้บรรลุ
เป็นอกุ- ศลธรรม กั้นจิตหนา
ทำให้จิตนี้ อ่อนเศร้า เขลาปัญญา
นี้เรียกว่า นิวรณ์ ต้องถอนมัน
มันนอนเนื่อง เขื่องอยู่ ในดวงจิต
มันสถิต เนาอยู่ใน นามขันธ์
ไม่รู้ว่า กี่ภพชาติ กี่กัปกัลป์
มันจะสรร กั้นกุศล ที่คนทำ
ตัวแรกคือ กามฉันทะ ความพอใจ
หมกมุ่นใน กามราคะ นะคมขำ
ติดในรูป กลิ่น เสียง รสที่ครอบงำ
กุศลธรรม มิได้เกิดเพราะมันครอง
ตัวที่สอง พยาบาท มาดร้ายนัก
มันฟูมฟัก จากโกรธา น่าสยอง
ขัดเคืองจิต แค้นครุ่นคิด สถิตครอง
ทับถมกอง นอนเนื่อง เฟื่องฟูนาน
ตัวที่สาม ความหดหู่ และเชื่องซึม
จิตวางขรึม ซึมเศร้า จะเล่าขาน
ถีนมิทธะ ละสนุก ทุกข์สราญ (ถี-นะ-มิด-ทะ)
เป็นตัวการ ให้เหี่ยวแห้ง หมดแรงใจ
ตัวที่สี่ จิตนี้ฟุ้ง จรุงเรื่อง
จิตฟูเฟื่อง ฟุ้งซ่านคลุม กลุ้มไฉน
เพ้อฝันเฟื่อง รวมทั้งกระวน กระวายใจ
อุทธัจจะฯ ท่านจัดไว้ ในนิวรณ์ (อุด-ทัด-จะ-กุก-กุด-จะ)
ตัวสุดท้าย เล่ห์ร้าย คอยสงสัย
ทำดีไฉน ไม่ได้ดี ดั่งที่สอน
คุณรัตนตรัย ดีจริงหรือ จิตแคลงคลอน
เป็นนิวรณ์ คลอนศรัทธา วิจิกิจฉา...เอย (วิ-จิ-กิด-ฉา)
เจริญในธรรมค่ะ
หิ่งห้อยน้อย [58.147.120.199] [ 21 พ.ค. 2549 เวลา 08:11 น. ] [ 18 ]
Resource:
//www.dhammathai.org/kaveedhamma/view.php?No=700