ร้านอาหารที่อรรณพพาไปตั้งอยู่บนตลิ่งสูง ปลูกแบบง่ายๆในลักษณะคล้ายเพิงหลังคามุงแฝกเปิดโล่งหมดทุกด้าน ทำให้ได้รับลมเย็นๆจากแม่น้ำที่พัดกรูเกรียวกันเข้ามา ความจริงมีร้านอาหารหน้าตาเข้าท่าอีกหลายร้าน แต่อรรณพก็มีเหตุผลที่เลือกร้านนี้

“ร้านนี้หน้าตาอาจจะเทียบกับร้านทางโน้นไม่ได้” เขาหมายถึงร้านอาหารอีกสี่ห้าร้านตรงข้าม ที่ตั้งลึกเข้าไปทางด้านที่ติดกับถนน “แต่รับรองว่าอาหารสดและอร่อยกว่าร้านอื่น เป็นร้านแรกที่มาเปิดที่นี่หลายปีแล้ว ถ้าจะกินอาหารพื้นเมืองรสแซ่บก็ต้องที่นี่”

แล้วก็ตามที่อรรณพโฆษณาเอาไว้ อาหารพื้นเมืองซึ่งรวมถึงปลาเผาพร้อมน้ำจิ้มแจ่วรสแซ่บ อร่อยถูกปากจนหลายคนออกปากชมเปาะ หนุ่มสาวต่างชาติทั้งสี่คนรับประทานข้าวเหนียวกับไก่ย่างและปลาเผาจิ้มน้ำปลาธรรมดา ที่อรรณพสั่งมาให้เป็นพิเศษ หลังอาหารมีคนเดินลงบันไดที่เกิดจากการสับดินเป็นขั้นๆ ลงไปสัมผัสลำน้ำมูลที่เย็นฉ่ำชื่น บ้างก็เดินลุยน้ำตื้นๆออกไปที่แก่งหินที่โผล่ขึ้นมาเหนือน้ำ หลายคนคว้ากล้องลงไปถ่ายรูปแก่งหินและวิวทิวทัศน์ อ้อยอิ่งกันอยู่นานจนอรรณพต้องตะโกนเรียกให้กลับไปขึ้นรถ เพื่อออกเดินทางไปแวะชมแก่งตะนะและดอนตะนะในเขตอุทธยานแห่งชาติแก่งตะนะ ซึ่งอยู่ห่างจากอำเภอพิบูลมังสาหารที่แวะรับประทานอาหารเช้ากันประมาณ 75กิโลเมตร

ระหว่างที่อยู่ในรถอรรณพซึ่งคงกลัวว่าคนในรถจะเบื่อ คว้าไมโครโฟนที่มีประจำรถมาจ่อเข้าที่ปากตัวเอง ร้องเพลงลูกทุ่งบ้างลูกกรุงบ้างให้เพื่อนฝูงฟังแก้เบื่อแก้ง่วง สุ้มเสียงของเขาไม่เลวเลย ร้องอวดแขกได้สบาย แล้วอีกพักเดียวเขาก็เปลี่ยนมาร้องเพลงรำวงในจังหวะสนุก ๆซ้ำไปซ้ำมาหลายรอบ มีชลธิศช่วยปรบมือเข้าจังหวะให้

“ตามองตา สายตามาจ้องมองกันรู้สึกเสียวซ่านหัวใจ รักฉันก็ไม่รัก หลงฉันก็ไม่หลงฉันยังอดโค้งเธอไม่ได้ เธอช่างงามวิไล... เสื้อลายที่เธอใส่มา”

“อ้าว..เฮีย ไหงไปเปลี่ยนเนื้อเขาล่ะ ‘เธอช่างงามวิไล ดอกไม้ที่เธอถือมา’ ไม่ใช่เหรอ” ชลธิศท้วง

“เฮ้ย ก็ดูสิวะ มีใครถือดอกไม้มามั่งล่ะ มีแต่คนสวยใส่เสื้อลาย ก็เลยต้องดัดแปลงนิดหน่อยให้เข้ากับเหตุการณ์” อรรณพยักคิ้วแผล็บ “จริงไหมครับ คุณจันทน์”

หลายคนหัวเราะ รู้ว่าอรรณพเจตนาจะแซวนิคกับจันทนา ที่ตอนนี้เปลี่ยนที่มานั่งด้วยกันแล้ว โดยที่ชลธิศขอแลกที่ไปนั่งหลังอรรณพ เพื่อที่จะได้ช่วยร้องเพลงเป็นลูกคู่ สลับกับเล่าเรื่องโจ๊กให้คนในรถฟัง ทำให้จันทนาต้องมานั่งใกล้นิคแทนชลธิศ วันนี้สาวสวยคนนั้นเป็นคนเดียวในรถ ที่สวมเสื้อลายทางสีชมพูสลับม่วง

“แหม พี่ณพมาแซวจันทน์ทำไมก็ไม่รู้” จันทนาทำหน้ากระเง้ากระงอด

นิคเห็นท่าทางเขินๆของจันทนา รวมทั้งเห็นใครต่อใครหันมามองเขากับเธอเป็นตาเดียวกัน มองแล้วก็ยิ้มบ้างหัวเราะบ้าง ก็ชักสงสัย

“ณพเขาร้องเพลงอะไรหรือครับ”

จันทนาทำหน้าเอียงอาย “ไม่มีอะไรหรอกค่ะ อย่าสนใจเลย”

แต่ชลธิศหันมาอธิบายให้นิคฟังอย่างตั้งใจจะแซวหนุ่มสาวทั้งสองเต็มที่

“เฮียณพเขาแซวคุณกับคุณจันทน์น่ะสิ ก็เล่นคุยกันไม่ขาดปากเลยนี่ ตั้งแต่ในร้านอาหารโน่นมาแล้ว”

นิคทำหน้ายิ้มๆอย่างเห็นขัน “งั้นหรอกหรือ นึกว่าผมทำอะไรผิดเสียอีก”

“ไม่ผิดหรอก ทำถูกแล้วละ คุณจันทน์กำลังเหงาเชียวแหละ”

พราวพรายฟังที่เขาตอบโต้กันแล้วก็เริ่มนึกสนุกไปด้วย บอกตัวเองว่าเลิกสนใจเรื่องที่สุนิสาเล่าให้ฟังไปชั่วคราวก่อน ตอนนี้มาเที่ยวก็เที่ยวให้สนุกดีกว่า ขอเพียงไม่ต้องเสวนากับนายนิคก็พอใจแล้ว

“สงสัยว่าพี่ณพจะพยายามจัดคู่ให้พี่จันทน์อีกคนแล้วนะแอ๋ว” เธอกระซิบบอกสุนิสาอย่างนึกขันอรรณพ ที่ชอบหาคู่ให้ใครต่อใครเขาไปทั่ว โดยไม่คิดจะสอบถามเจ้าตัวเขาเสียก่อน

เพื่อนของเธออ้อมแอ้มตอบว่า “ไม่มีอะไรมั้ง คงแหย่เล่นสนุกๆเท่านั้นแหละ”

“แต่ความจริงสองคนเนี่ยเขาสมกันดีนะ” พราวพรายออกความเห็น “พี่จันทน์ก็ออกสวย”

“พี่จันทน์สวยจริงไม่เถียง “ สุนิสาว่า “แต่อาจจะขาวไปหน่อยสำหรับฝรั่ง เราว่าพวกฝรั่งเขาชอบผู้หญิงเอเซียผิวสองสีหรือคล้ำๆหน่อยนะ พราวไม่เห็นหรือว่าพวกเมียเช่าน่ะ ล้วนแต่คล้ำๆกันทั้งนั้น ไม่ก็ดำปิ๊ดปี๋ไปเลย”

“เออ นั่นสิเรายังนึกสงสัยอยู่เลย ว่าทำไมพวกเมียเช่าไม่ค่อยมีคนขาวๆเลย เราว่าผู้หญิงขาวๆน่ะสวยจะตาย” 

พราวพรายออกความเห็นอย่างอิจฉาความขาวผ่องของคนอื่น เพราะผิวของเธอออกสีน้ำผึ้งที่เธอไม่ชอบเลย รู้สึกว่ามันคล้ำๆ หมองๆ ชอบกล

“สงสัยฝรั่งพวกนี้จะตาถั่วนะแอ๋ว ถ้าเราเป็นผู้ชายเราจะจีบผู้หญิงขาวๆอย่างพี่จันทน์นี่แหละ ขาวผ่อง สวยเซ็กซี่ดีออก” พราวพรายยังชื่นชมสาวผิวขาวไม่เลิก

สุนิสาแย้งว่า “คงไม่ใช่ตาถั่วหรืออะไรหรอก เราเคยถามพี่ณพเรื่องนี้เหมือนกัน เขาบอกว่าเพราะผู้หญิงฝรั่งมีแต่ขาวๆ พวกเขาอาจจะเห็นจนชินแล้ว พอมาเจอผู้หญิงเอเซียผิวสองสีเข้าก็รู้สึกแปลกออกไป พราวไม่เห็นหรือว่าพวกฝรั่งชอบอาบแดด อยากให้ผิวออกสีแทน ในขณะที่พวกเรากลัวแดดกันจะตาย”

หลังจากร้องเพลงไปหลายเพลงสลับกับเดอร์ตี้โจ๊กของชลธิศ ที่เล่าเป็นภาษาอังกฤษ ที่ทำให้คนในรถหัวเราะเฮฮาไปตามๆกัน อรรณพซึ่งคงจะร้องเพลงจนเบื่อแล้วก็คิดจะเปลี่ยนกิจกรรม 

“ใครรู้บ้างว่าคำขวัญประจำจังหวัดอุบลฯมีอะไรบ้าง ใครตอบได้จะมีรางวัลให้”

อมรารีบยกมือขอตอบเป็นคนแรก “เมืองดอกบัวงาม.”

“อ้าว..เจ้าถิ่นมีสิทธิตอบด้วยหรือ ยังงี้ก็ไม่แฟร์สิ” ชลธิศท้วง

“อนุโลมให้ตอบได้ แต่ไม่มีรางวัลให้" อรรณพตัดสิน "ที่ยอมให้ตอบก็เพราะไม่ใช่ว่าจะตอบได้ทุกคนหรอก ต่อให้เป็นคนอุบลฯด้วย ของอย่างนี้มันเหมือนใกล้เกลือกินด่าง”

“คำนี้แปลว่ามีดอกบัวสวยๆเยอะแยะใช่ไหม แต่ผมยังไม่เห็นดอกไม้ที่ว่าเลยนะ อยู่ที่ไหนมั่งล่ะ จะได้ตามไปดูหน่อย” อีริคซึ่งมาทำงานในอุบลฯหลายเดือนแล้วเป็นคนถาม

“เอ้า เจ้าถิ่นช่วยตอบหน่อย ว่าไอ้ดงดอกบัวที่ว่าน่ะ จะไปหาดูได้ที่ไหน”ชลธิศหมายถึงอมรา

อมราทำท่าอึกอัก “แหมใครจะไปรู้ แพตตี้ก็ไม่เคยเห็นเหมือนกัน กลับไปคงต้องไปถามแม่ อาจจะเป็นตำนานอะไรก็ได้ จริงไหมคะ แต่ก่อนที่นี่อาจจะมีหนองบึงหรืออะไรสักแห่งที่มีดอกบัวขึ้นเยอะแยะ แพตตี้ไม่รู้หรอก รู้แค่ว่าท้าวคำผงพระวอ พระดา แล้วก็พระอะไรไม่รู้จำไม่ได้อีกสองสามพระ หนีภัยจากเจ้าผู้ครองนครเวียงจันทน์เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารของพระเจ้าตากสิน ได้รับอนุญาตให้สร้างเมืองตรงริมฝั่งแม่น้ำมูลนี่แหละ ต่อมาพระเจ้าตากสินก็พระราชทานชื่อเมืองว่า ‘อุบลราชธานี’ แล้วแต่งตั้งให้ท้าวคำผงเป็นเจ้าเมืองคนแรก มีบรรดาศักดิ์เป็น ‘พระปทุมวงศา ‘ ซึ่งก็หมายถึงดอกบัวอีกเหมือนกัน”

“โอ้โฮ แพตตี้ของเราเก่งจัง ไม่รู้เรื่องดอกบัว แต่กลับรู้พงศาวดารเมือง พวกเราตบมือให้แพตตี้คนเก่งหน่อย” อรรณพโหวกเหวกเรียกร้องเสียงปรบมือ”เอ้า เรื่องดอกบัวให้แพตตี้กลับไปถามคุณนายสังวาลย์แล้วมาเฉลยทีหลัง” อรรณพสรุป

จันทนาซึ่งนั่งฟังอย่างสนใจ ยกมือขอออกความเห็นบ้างในฐานะคนในพื้นที่

“พี่ณพคะ เรื่องดอกบัวที่ว่าเนี่ยจันทน์เคยอ่านพบในหนังสือที่ห้องสมุด ว่าสืบเนื่องมาจากตราประจำจังหวัดที่ทำเป็นรูปดอกบัวในหนองน้ำน่ะค่ะ หนองน้ำที่ว่านี้อาจจะเป็นหนองบัวลำภู ตรานี้ทำขึ้นมาเพื่อเป็นสัญลักษณ์ ระลึกถึงชาวเมืองหนองบางลำภูที่นำโดยท้าวคำผง พระวอ พระตา และบุตรหลาน อพยพหนีภัยสงครามจากเมืองเวียงจันทน์เข้ามาในเมืองไทย เหมือนที่แพตตี้บอกนั่นแหละค่ะ อาจจะไม่เกี่ยวกับดงดอกบัวอะไรในอุบลฯนี่ก็ได้”

“อืมม์ ก็เข้าเค้าทั้งสองเรื่องนะ ไม่เป็นไร ค่อยไปหาความรู้เพิ่มเติมทีหลังคำขวัญต่อไปของเมืองอุบลฯว่ายังไง ใครรู้ก็อย่านั่งเงียบ ช่วยตอบหน่อย” อรรณพถามต่อ

คราวนี้สุนิสาขอตอบบ้าง “ แม่น้ำสองสี ใช่หรือเปล่าคะ พี่ณพ?”

“ถูกต้องแล้วคร้าบบบ! แต่ต้องอธิบายด้วยสิ ว่าหมายถึงอะไร”

“ก็ตรงที่แม่น้ำมูลกับแม่น้ำโขงไหลมาปะทะกันไง”จันทนาช่วยอธิบาย แต่แล้วก็ชักไม่แน่ใจ “เอ๊ะ..เขาเรียกกันแบบนี้หรือเปล่า หรือเรียกว่าจุดที่แม่น้ำมูลไหลลงแม่น้ำโขง ไม่เป็นไร ความหมายคงเหมือนกันแหละนะ ทีนี้สีของน้ำในแม่น้ำสองสายนี้ต่างกันจนเห็นได้ชัด น้ำในแม่น้ำมูลเป็นสีฟ้าหรือสีคราม ส่วนน้ำในแม่น้ำโขงเป็นสีแสดคล้ำๆ คล้ายสีปูนกินหมากเลยเรียกว่าแม่น้ำสองสี เกิดเป็นคำคล้องจองว่า ‘โขงสีปูน มูลสีคราม’จันทน์ก็รู้แค่นี้แหละค่ะไม่แน่ใจว่าถูกหรือเปล่า”

“ถูกต้องแล้วคร้าบ” อรรณพตอบแล้วก็ขยายความต่อว่า “เราจะพาไปชมแม่น้ำสองสีที่ว่านี้ด้วย อยู่แถวๆอำเภอโขงเจียมที่เรากำลังจะไปนี่แหละ สวยงามแปลกตาน่าดูมากเลย”

“เอากล้องถ่ายรูปติดมาด้วยหรือเปล่าคะ แถวนี้มีอะไรสวยๆแปลกๆน่าสนใจมาก” จันทนาถามชายหนุ่มที่นั่งอยู่ข้างๆเธอ ด้วยเสียงอ่อนหวาน

“ไม่ได้เอามา”นิคตอบ “แต่เพื่อนผมคงเอามา”

“เอ้า..ต่อกันเสียให้จบจะได้ร้องเพลงกันต่อ มีอีกหลายข้อไม่ใช่หรือ เฮีย?” ชลธิศว่า

“อีกสองสามข้อมั้ง ต่อไปก็คำขวัญที่ว่า ‘ มีปลาแซ่บหลาย ‘ ข้อนี้คงไม่ต้องอธิบายมากนะ” อรรณพว่า “ ปกติจังหวัดที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำก็มักจะมีปลาอุดมสมบูรณ์อยู่แล้ว แต่ที่นี่ได้ปลาจากทั้งแม่น้ำมูลและแม่น้ำโขงปลาเผาที่นี่อร่อยขึ้นชื่อมาก ใครมาอุบลฯก็ต้องไม่ลืมกินปลาเผาจิ้มแจ่ว เราเองก็เพิ่งไปกินกันมาหยกๆเอ้า..ข้อนี้ผ่านนะ”

“แพตตี้ช่วยเฮียณพอธิบายหน่อยสิ ข้อต่อไปว่ายังไง คนอุบลฯแท้ๆนี่นา นั่งหลับหรือไง ปล่อยให้เฮียแกบรรเลงอยู่คนเดียวจนปากแห้งแล้วมั้ง”ชลธิศแหย่อมรา

อรรณพยักคิ้วแผล็บ “ไอ้ที่ปากแห้งน่ะ ไม่ใช่เพราะพูดมากหรอกว่ะ บ็อบ หิวเหล้ามากกว่า”

“แหม หิวเหล้าตั้งแต่ตอนนี้เลยหรือคะ” อมราค่อนด้วยหน้ายิ้มๆก่อนจะพูดต่อว่า “คำขวัญต่อไปก็คือ‘ หาดทรายแก่งหิน’ ค่ะ อุบลฯมีแก่งหินหลายแห่ง ที่เราเพิ่งแวะดูก็แก่งสะพือนั่นแหละ แล้วก็มีแก่งตะนะ แก่งลำดวนในเขตอำเภอน้ำยืนที่มีกุ้งเดินขบวน อีกเยอะแยะจำไม่ไหว เกาะก็มี หาดทรายก็แยะนะคะ ในเขตตัวเมืองก็มีหาดวัดใต้ เป็นเกาะและหาดทรายกลางแม่น้ำมูล หาดคูเดื่อ เอาแค่นี้พอนะคะ เดี๋ยวไม่จบ”

“เอ้า ใครรู้มั่งว่าคำขวัญต่อไปคืออะไร”

เมื่อทุกคนนั่งเงียบมองเขาเฉย อรรณพก็ตอบเองว่า “เงียบกันหมดเลยนะ บอกให้ก็ได้ว่าคำขวัญข้อต่อไปคือ ‘ถิ่นไทยนักปราชญ์‘ หมายถึงอะไรใครรู้บ้าง?”

หลายคนทำท่าคิดแต่ไม่มีใครตอบ อาจจะเพราะยังคิดไม่ออกหรือไม่ก็ขี้เกียจคิด มาเที่ยวต่างหากไม่ได้มาตอบปัญหาเสียหน่อย แล้วรางวี่รางวัลที่ว่าจะให้ก็ไม่เห็นพูดถึงอีกเลย ในที่สุดคนถามก็เลยต้องเป็นฝ่ายเฉลยเสียเอง

“เข้าใจว่าคงหมายถึงว่าอุบลฯเป็นแผ่นดินที่ผลิตบรรดาท่านผู้รู้ นักคิดนักปราชญ์ ผู้คงแก่เรียนมากมายละมัง ที่เห็นชัดๆก็บรรดาพระสงฆ์ระดับเกจิอาจารย์ทางพระพุทธศาสนา สายวิปัสสนากรรมฐาน หลายท่านเกิดที่อุบลฯ ที่แน่ๆคือท่านพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต ใช่ไหมแพตตี้”

“ค่ะ บ้านเกิดของท่านอยู่ที่อำเภอโขงเจียมที่เรากำลังจะไปนี่แหละ นอกจากท่านแล้วก็ยังมีอีกหลายรูป พระอาจารย์หลวงปู่ชา สุภัทโท ท่านเกิดที่อำเภอวารินชำราบ พระอาจารย์เสาร์ กันตสิโลและพระอาจารย์ทองรัตน์ กันตสิโล เกิดที่อำเภอเขื่องใน รู้สึกว่าจะมีอีกหลายรูป แต่แพตตี้จำชื่อไม่ได้”

“ คงหมายรวมถึงภูมิปัญญาชาวบ้านด้วยนะ”อรรณพว่า “พวกตำรายาพื้นบ้าน ยาผีบอก การประดิษฐคิดค้นเครื่องมืออุปกรณ์การจับปลาทำไร่ทำนา นี่ผมเดาเอาเองนะ ผิดหรือถูกก็ไม่รู้”

จันทนารีบพูดขึ้นมาก่อนที่อรรณพจะถามว่า “ต่อไปก็ ‘ ทวยราษฎร์ใฝ่ธรรม ‘ ค่ะ พี่ณพ”

“แล้วที่ว่า ‘ ทวยราษฏร์ใฝ่ธรรม ‘ หมายความว่าอย่างไรล่ะ อธิบายหน่อย พวกเพื่อนๆต่างชาติของเราจะได้เข้าใจ รู้สึกว่าเฟรดกับซูซานจะสนใจมากเป็นพิเศษ เห็นจดกันยิกเลย”

“คงหมายถึงว่าคนอุบลฯ ชอบเข้าวัดเข้าวา บำรุงพระพุทธศาสนาละมังคะอุบลฯมีวัดมากจนนับไม่ถ้วน มีวัดทุกถนน แต่ละถนนก็มีหลายวัด บางแห่งก็อยู่ติดกันสองสามวัดเลย” สุนิสาพูดขึ้นมาบ้าง “ดูแต่แถวบ้านเราซิยังมีตั้งหลายวัด จริงไหม พราว? วัดสารพัดนึกนี่อยู่ตรงข้ามบ้านเลย”

“เคยได้ยินมาว่าจังหวัดอุบลฯ มีวัดมากที่สุดในประเทศ” ชลธิศเสริม “แค่อำเภอเมืองแห่งเดียวก็ปาเข้าไปร้อยกว่าวัดแล้ว วัดที่อุบลฯ ส่วนมากเก่าแก่ด้วย ใครเคยไปเที่ยววัดหนองป่าพงที่อำเภอวารินชำราบบ้าง พระอาจารย์หลวงปู่ชาเป็นคนสร้างวัดนี้ มีรูปปั้นหุ่นขี้ผึ้งของท่านด้วย เป็นวัดที่สงบร่มเย็น บรรยากาศร่มรื่นมาก รอบๆวัดเป็นหนองน้ำ มีต้นพงขึ้นรอบ มีคนไปปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานกันมาก”

"คุณยายของแพตตี้ตอนนี้อายุแปดสิบกว่าแล้ว ท่านเคยเล่าว่าสมัยก่อน วัดที่นี่ส่วนใหญ่ชาวบ้านเป็นคนสร้าง คนที่มีจิตศรัทธาเลื่อมไสในศาสนามีมาก ช่วยกันอุทิศทั้งแรงกายแรงทรัพย์สร้างวัดถวายพระ ทำให้อุบลฯมีวัดอยู่เกือบทุกหัวระแหง" อมราช่วยเสริมเพิ่มเติมอีกแรงหนึ่ง

เฟรดซึ่งกำลังจดยิกๆและสนใจศึกษาเรื่องที่เกี่ยวกับพุทธศาสนาถามขึ้นมาบ้างว่า “ได้ข่าวว่าที่นี่มีวัดแห่งหนึ่งที่มีชาวต่างชาติมาบวชจำพรรษากันมาก วัดนี้อยู่ที่ไหน ผมอยากจะแวะไปดูสักครั้ง”

จันทนาร้องว่า “อ๋อ” แล้วหันไปอธิบายให้เฟรดฟังว่า “วัดป่านานาชาติไงคะ เป็นสาขาของวัดหนองป่าพง อยู่ห่างตัวเมืองอุบลๆไปตามเส้นทางไปจังหวัดศรีสะเกษ ประมาณ 14-15กิโลเมตรเท่านั้น มีชาวต่างชาติบวชจำพรรษากันมาก มาเล่าเรียนพระธรรมวินัย และปฏิบัติทางวิปัสสนากรรมฐาน พระภิกษุเกือบทุกรูปพูดภาษาไทยและสวดภาษาบาลีได้ เคร่งครัดในพระธรรมวินัยมาก”

เฟรดมีท่าทางสนใจเพิ่มขึ้น พูดอย่างกระตือรือร้นว่า “วันไหนว่างผมคงต้องหาทางแวะไปดูแล้วละ ใกล้แค่นี้เอง ผมสนใจเกี่ยวกับศาสนาพุทธมาก รู้สึกว่าพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้ามีหลักการทางวิทยาศาสตร์ที่มีเหตุมีผล สามารถพิสูจน์ได้”

ซูซานกับอีริคมีท่าทางสนใจในที่สุดก็ตกลงจะไปกับเฟรด หลังจากกลับจากการท่องเที่ยวครั้งนี้ ส่วนนิคนั้นปฏิเสธเมื่อถูกชวน โดยบอกว่าเขาจะต้องรีบเดินทางกลับเวียตนาม

“คุณพราว เป็นไง เงียบกริบเลย หลับไปแล้วหรือ หรือว่าไม่สนุก”อรรณพถามพราวพราย เพราะเห็นเธอนั่งเงียบ ไม่พูดไม่จา

“ไม่ได้หลับหรอกค่ะ กำลังฟังเพลิน พราวไม่ค่อยรู้เรื่องเมืองอุบลฯเท่าไรเลยได้แต่ฟังอย่างเดียว” หญิงสาวอ้อมแอ้มแก้ตัว “คำขวัญหมดแล้วหรือคะ?”

“เกือบแล้วละ เหลืออีกสองข้อ ‘งามล้ำเทียนพรรษา ‘ กับ ‘ ผาแต้มก่อนประวัติศาสตร์ ‘ อย่าเพิ่งเบื่อกันเสียก่อนล่ะ” อรรณพกวาดตามองสมาชิกในรถก่อนจะร่ายต่อ

“ เรื่องเทียนพรรษาเนี่ย คิดว่าทุกคนนอกจากซู คงเคยรู้เคยได้ยินมาบ้างนะ เมืองนี้เขาจัดพิธีแห่เทียนพรรษากันใหญ่โต จนกลายเป็นงานประเพณีประจำปีไปแล้ว แพตตี้ช่วยเล่าต่อหน่อยซิว่ามีอะไรบ้าง”

อมรานิ่งคิดอยู่อึดใจหนึ่งก่อนจะเล่าว่า“ ประเพณีแห่เทียนพรรษาของเราเริ่มทำกันมานานแล้ว คุณยายของแพตตี้เคยเล่าให้ฟังว่าทำติดต่อกันมาสัก 70-80 ปีแล้วละ ตอนแรกๆก็ไม่ได้มีอะไรมากมาย ก็แค่ชาวบ้านฝั้นเทียนยาวขนาดรอบหัวของตัวเองเอาไปถวายพร ะเพื่อใช้จุดบูชาจำพรรษา หาน้ำมันและเครื่องไทยทานกับผ้าอาบน้ำฝนไปถวายพระสงฆ์ ต่อมาก็เริ่มมีประเพณีแห่เทียนพรรษา ก็ยังไม่ได้ใหญ่โตอะไร ชาวบ้านร่วมกันบริจาคเทียน แล้วนำเทียนมาติดกับลำไม้ไผ่ หากระดาษสีเงินสีทองเป็นลายฟันปลามาปิดตามรอยต่อ เสร็จแล้วก็ช่วยกันแห่ไปถวายวัด แต่ต่อมาก็เริ่มพัฒนาขึ้นเรื่อยๆ มีการประดิษฐประดอยต้นเทียนให้สวยงามขึ้น ทางจังหวัดก็ช่วยด้วยการฟื้นฟูศิลปะการทำต้นเทียนและจัดเทศกาลแห่เทียนพรรษา มีการประกวดเทียนพรรษา มีขบวนแห่ มีนางฟ้าประจำต้นเทียน มีการฟ้อนรำเดินขบวนไปตามถนนต่างๆรอบเมือง พอจบพิธีก็เอาต้นเทียนที่แห่ไปถวายวัด”

“ประเพณีแห่เทียนของที่นี่จะมีเมื่อไรคะ ฉันสนใจมาก อยากจะถ่ายวิดีโอเอาไว้” ซูซานเป็นคนถามคำถามนี้อย่างกระตือร้น

อรรณพช่วยตอบว่า “วันเข้าพรรษาครับ วันเพ็ญขึ้นสิบห้าค่ำเดือนแปด ก็ประมาณเดือนสิงหาคมโน่น จัดว่าเป็นงานช้างของจังหวัดเลยละ”

“โอ น่าเสียดายจัง อีกตั้งหลายเดือน ฉันคงไม่มีโอกาสได้เห็นหรอก”สาวอเมริกันร้องอย่างผิดหวัง

ชลธิศหันไปยิ้มให้ซูซาน “ถ้าคุณสนใจผมจะช่วยหาวิดีโอให้ ผมจำได้ว่าเพื่อนผมคนหนึ่งเคยถ่ายเอาไว้เกือบทุกปี”

“โอ๊ะ วิเศษเลย ขอบคุณมากนะ บ็อบ ถ้าไงให้ฉันก่อนกลับได้ไหม”

“ตกลง กลับไปนี่ผมจะไปเอาที่เพื่อนให้”

คนในรถคุยกันเรื่องแห่เทียนพรรษาต่อไปอีกครู่ใหญ่ จนอรรณพต้องร้องขัดขึ้นว่า “เอ้า เงียบๆหน่อย เหลือคำขวัญข้อสุดท้ายแล้ว จะฟังกันหรือเปล่า” แล้วเขาก็พูดต่อไปโดยไม่รอคำตอบ “ข้อสุดท้ายนี่เกี่ยวกับที่ๆเราจะไปโดยตรงเลยละ ‘ผาแต้มก่อนประวัติศาสตร์ ‘ ไง ผาแต้มที่ว่านี้เป็นอุทธยานแห่งชาติที่สำคัญแห่งหนึ่ง มีสิ่งสวยงามของธรรมชาติให้ดูมากมาย ที่สำคัญคือมีภาพเขียนยุคโบราณก่อนประวัติศาสตร์ เขียนเอาไว้บนหน้าผาหลายร้อยภาพ นักโบราณคดีสันนิษฐานว่า ภาพเหล่านี้มีอายุไม่ต่ำกว่าสามหรือสี่พันปี เป็นที่มาของคำขวัญที่ว่านี้”

นิคถามว่า “พวกเราจะได้ไปชมภาพที่ว่านี้หรือเปล่า”

“แน่นอน เป็นจุดสำคัญของการมาเที่ยวครั้งนี้เลยละ ใครเอากล้องวิดีโอกล้องถ่ายรูปมา ก็เตรียมถ่ายได้เลย แต่ต้องเป็นพรุ่งนี้นะ วันนี้เราจะแวะอีกหลายแห่ง กว่าจะเข้าไปที่อุทธยานผาแต้มก็คงเย็นแล้ว เวลาจะไม่พอ”อธิบายจบอรรณพก็สรุปว่า “เป็นอันว่าจบเรื่องคำขวัญแล้วจะได้ร้องเพลงกันต่อ”

ซูซานขอร้องมาจากหลังรถว่า “ณพ ช่วยสรุปเป็นหัวข้อสั้นๆให้หน่อยได้ไหม ฉันไม่แน่ใจว่าจะจดทันทั้งหมด ฉันตั้งใจว่าจะถ่ายวีดีโอเกี่ยวกับเมืองนี้ จะได้เอาคำขวัญพวกนี้ไปใส่ไว้ด้วย อาจจะมีโอกาสได้นำไปออกอากาศในรายการแนะนำการท่องเที่ยว หรือสารคดีต่างแดนที่น่าสนใจ”

ทุกคนมารู้ในภายหลังว่าหญิงสาวผู้นี้ ทำงานด้านรายการสารคดีอยู่ที่สถานีโทรทัศน์ช่องหนึ่งในสหรัฐฯ

“ได้สิ” อรรณพรับคำอย่างเต็มอกเต็มใจ “คำขวัญทั้งหมดโดยสรุปสั้นๆคือ ‘ เมืองดอกบัวงาม แม่น้ำสองสี มีปลาแซ่บหลาย หาดทรายแก่งหิน ถิ่นไทยนักปราชญ์ ทวยราษฏร์ใฝ่ธรรม งามล้ำเทียนพรรษา ผาแต้มก่อนประวัติศาสตร์‘ ” แล้วเขาก็เสริมว่า “ถ้าสงสัยว่าผมจะใช้คำไม่ถูกหรือฟังแล้วไม่เข้าใจ ก็ลองคุยกับพวกผู้หญิงดูนะ ซู พวกนี้ศัพท์ภาษาอังกฤษของเขาแม่นกว่าผม”