3 พย 55 มอสข้าวตอกฤาษี -Sphagnum moss
วันนี้มานำเที่ยวภูหลวงต่อค่ะ "มอสข้าวตอกฤาษี"ต้นไม้จิ๋วสารพัดประโยชน์ เคยลงภาพไปแล้วหนึ่งครั้งที่นี่ค่ะ ครั้งนี้เป็นช่วงหลังฤดูฝน ข้าวตอกฤาษีมีความสุข ออกสีเขียว เดินผ่านคิดว่าเป็นต้นหญ้าค่ะ เมื่อจนท.ป่าไม้ชี้ให้ดู เพ่งมองใกล้ๆ จึงเห็นว่าเป็น "ข้าวตอกฤาษี" จริงค่ะดูคล้ายพรมสีเขียว ไม่ได้ลองหยิบจับลูบดูว่าสัมผัสคล้ายพรมด้วยมั้ย กลัวจะไปกระทบกระเทือนทำให้ตายค่ะ ได้น้ำเยอะ อยู่ใกล้แหล่งน้ำ สวยสดแตกกิ่งก้านอวบเต่งน้ำ ที่อยู่ห่างชายน้ำสักหน่อย สีเขียวอ่อนตามลำดับ รอเวลาขาดน้ำโรยราค่ะ เมื่อหมดอายุขัย แห้งเหี่ยวไปตามลำดับค่ะ เก็บภาพถ่ายและความทรงจำอันงดงามไว้ในใจค่ะ มอสข้าวตอกฤาษี ต้นไม้ติดดินเล็กๆนี้มีประโยชน์อย่างมากมาย ที่หลายคนมองข้ามเห็นเป็นเพียงพืชไร้ค่าธรรมดา แต่ถ้าเราทราบที่มาที่ไปเราจะต้องทึ่งมอสเหล่านี้ ประโยชน์ด้านการเก็บกักน้ำ มอสข้าวตอกฤาษี หรือ Sphagnum moss ได้ชื่อว่าเป็นฟองน้ำมีชีวิต เนื่องจากมีโครงสร้างพิเศษที่ช่วยให้ข้าวตอกฤาษีสามารถเก็บน้ำไว้ได้จำนวนมาก นั่นคือ ช่องว่างที่เรียงกันอยู่จำนวนมากภายในเซลล์ แต่ละช่องว่างจะมีลักษณะคล้ายลูกโป่งที่มีช่องเปิด 1 ช่อง และสามารถขยายขนาดเพื่อรองรับน้ำได้ปริมาณมาก คุณสมบัติการกักเก็บน้ำของมอสข้าวตอกฤาษี ทำให้มีการนำข้าวตอกฤาษีไปใช้เป็นวัสดุคลุมดิน เพื่อป้องกันการสูญเสียน้ำ ในกระถางของไม้ดอกไม้ประดับสวยงามที่ต้องการความชุ่มชื้นสูง ประโยชน์ด้านสิ่งแวดล้อม และการดักจับฝุ่นละออง มอสหลายชนิดมีการสร้างแว็กซ์เคลือบบนผิวเซลล์ เพื่อป้องกันการสูญเสียน้ำออกจากเซลล์ และทำหน้าเป็นกาวคอยดักจับฝุ่นในอากาศที่ลงมาตกบนมอสด้วย ฝุ่นที่ติดอยู่กับแว็กซ์นี้จะไม่ฟุ้งกระจายกลับสู่สิ่งแวดล้อม แต่จะถูกย่อยสลายกลายเป็นปุ๋ยให้กับมอส ในต่างประเทศมีการนำคุณสมบัติการดักฝุ่นของมอสมาใช้ประโยชน์ โดยการปลูกมอสไว้ตามเกาะกลางถนน เพื่อให้มอสคอยดักจับฝุ่นที่ฟุ้งกระจายอยู่ตามถนน และยังคอยกักเก็บความชุ่มชื่นเอาไว้ ช่วยลดทั้งฝุ่นละอองและเพื่อความสดชื่นให้กับพื้นที่ที่มีมลพิษสูง ประโยชน์ด้านการแพทย์ จากอนุพันธ์ของสารต่างๆ ที่ซ่อนอยู่ในพืชจิ๋ว จากการสังเกตมอส ลิเวอร์เวิร์ต และฮอร์นเวิร์ตในธรรมชาติ มักพบว่าไม่มีแมลงหรือสัตว์อื่นๆ กินพืชกลุ่มนี้ และยังไม่พบเชื้อรา และโรคพืชต่างๆ ในพืชกลุ่มนี้ จึงเริ่มมีการศึกษาอนุพันธ์ของสารที่มีอยู่ในโครงสร้างของพืช จากการศึกษาในห้องปฏิบัติการในต่างประเทศพบสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพ สารต้านเชื้อรา แบคทีเรีย และเซลล์มะเร็ง อย่างไรก็ตาม ในประเทศจีน มีการใช้ประโยชน์จากมอส และลิเวอร์เวิร์ตในรูปแบบของสมุนไพร และภูมิปัญญาชาวบ้านมาแล้วเป็นเวลานาน เช่น การใช้ลิเวอร์เวิร์ตรักษาฝีหนอง ใช้เป็นยาลดไข้ ยาคลายกล้ามเนื้อ และยังนำมอสมาทำเป็นชา ชงดื่มแก้เมื่อย และเป็นยาขับนิ่วในไต ประโยชน์ด้านการเฝ้าระวังสิ่งแวดล้อม เนื่องจากพืชจิ๋วมีโครงสร้างไม่ซับซ้อน การดูดซับสารอาหารจะดูดซับเข้าสู่เซลล์โดยตรง มนุษย์จึงในคุณสมบัตินี้ในการตรวจสอบสารที่พืชดูดซับเข้าไป เพื่อเฝ้าระวังสารปนเปื้อนจำพวกโลหะหนัก ในบริเวณที่เป็นย่านอุตสาหกรรม นอกจากประโยชน์ที่กล่าวมาแล้ว พืชจิ๋วอย่างมอส ลิเวอร์เวิร์ต และฮอร์นเวิร์ต ยังมีประโยชน์ในด้านของสภาพจิตใจ เช่น โครงการปลูกมอสของนักโทษในเรือนจำต่างประเทศ เพื่อใช้ฟื้นฟูสภาพจิตใจ และประโยชน์ในแง่ของการศึกษาวิวัฒนาการ โดยเฉพาะในกลุ่มฮอร์นเวิร์ต ที่แม้จะไม่ค่อยมีการนำมาใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ ที่กล่าวมา แต่ฮอร์นเวิร์ตมีลักษณะที่เชื่อมโยงกันระหว่างพืชกลุ่มไม่มีท่อลำเลียง หรือพืชกลุ่มไบรโอไฟต์ กับพืชกลุ่มมีท่อลำเลียง ซึ่งมีวิวัฒนาการสูงกว่า อ้างอิง //www.biotec.or.th/brt/index.php/biodiversity/149-bryophyte-3 |