การครอบฟัน
หลายท่านคงรู้จักครอบฟัน (crown) หรือเคยทำครอบฟันมาแล้ว ในการทำครอบฟันนั้นมีวัสดุหลายชนิดที่สามารถเลือกใช้ได้ตามความประสงค์ที่แตกต่างกันไป อาจจะเป็นการลำบากที่จะจดจำได้ทั้งหมดสำหรับคนไข้อย่างเราๆท่านๆ บางครั้งบางท่านอาจปล่อยให้เป็นไปตามวิจารณญาณของทันตแพทย์ผู้ให้การรักษาโดยฝ่ายเดียว พูดง่ายๆว่า ตัดปัญหายุ่งยากที่จะต้องขบคิดเอง หรือบางท่านอาจเกรงใจหมอ ไม่อยากซักไซ้ให้เป็นที่จุกจิกกวนใจ เสียเวลา แม้หมอเองอยากจะอธิบาย อยากแนะนำอย่างเต็มที่เต็มใจก็ตาม โบรารณท่านว่า รู้ไว้ใช่ว่า ใส่บ่าแบกหาม ไอ้ความรู้นั้นยิ่งรู้มากยิ่งเบาสมองนะเออจะบอกให้ เอ้า! ก็รู้ย่อมดีกว่าไม่รู้ จะได้ไม่ต้องเสียรู้ยังไงล่ะ เพราะเวลาเสียรู้น่ะมันเบาสมองหรือเปล่าล่ะ นอกจากหนักสมองแล้วบางทียังพาลเจ็บอกเจ็บใจอีกด้วยมิใช่หรือ เพราะฉะนั้นมาเรียนรู้กันสักหน่อยดีกว่านะ ก่อนอื่นขอทบทวนวิธีการทำครอบฟันโดยย่อ เพื่อประกันความงงงันสำหรับบางท่านที่อาจไม่เคยได้ยินได้ฟังมาก่อน หรือบ้างก็ส่งกลับคืน(ลืม)ไปหมดแล้วการทำครอบฟันนั้นจะต้องเริ่มจากการเตรียมรูปร่างฟันที่จะทำการครอบให้ได้รูปโฉม และขนาดที่พอ เหมาะพอตัวก่อน ในที่นี้ขอยกตัวอย่างฟันหน้าสักซี่หนึ่งดังภาพที่ 1
จะเห็นว่าเนื้อฟันที่ถูกกรอออกโดยรอบ(บริเวณที่เป็นจุดประ) นั้นทำให้ฟันที่เหลืออยู่เล็กลงไปไม่น้อย ทั้งนี้เพื่อวัตถุประสงค์ดังต่อไปนี้คือ 1. ให้ได้รูปร่างและขนาดของฟันที่ถูกครอบพอเหมาะ 2. ให้ได้เนื้อที่โดยรอบมากพอที่จะทำครอบฟันมาสวมแล้วมีคุณสมบัติดังนี้ ก. มีความแข็งแรงมากพอ ข. มีความสวยงามทั้งรูปทรงและสีสัน(โดยเฉพาะฟันหน้า) ที่แลดูเป็นธรรมชาติ ค. มีขนาดพอดี ไม่ป่องหรือแฟบไป เพื่อจะได้ไม่ก่อปัญหาให้กับเหงือกและอวัยวะข้างเคียง ถ้าฟันที่เตรียมไว้มีขนาดไม่เหมาะสม ซึ่งเป็นไปได้ทั้งสองทางคือ ขนาดเล็กไป หรือขนาดใหญ่ไป ถ้าขนาดเล็กไปจะทำให้ฟันซี่นั้นไม่แข็งแรงพอ และอาจขาดความมั่นคงในการรองรับครอบฟันให้ติดแน่นอยู่ได้นานๆ เพราะครอบฟันจะยึดติดอยู่ได้นานเพียงใดนั้น อาศัยความฝืดจากพื้นผิวที่สัมผัสแนบสนิทกันของผิวด้านในของครอบฟันกับเนื้อฟัน ดังนั้น ฟันยิ่งเล็กพื้นผิวสัมผัสก็ยิ่งน้อย โอกาสที่ครอบฟันจะหลุดออกก็ย่อมมีมาก ส่วนฟันที่มีขนาดโตเกินไป (หลังจากกรอเสร็จแล้ว) ก็มีข้อเสียคือ เนื้อของครอบฟันโดยรอบจะบางเกินไป อาจแตกหักง่ายเมื่อถูกบดเคี้ยว หรือหากจะทำให้มีเนื้อของครอบฟันหนา ก็จะทำให้ครอบฟันนั้นโตเกินไป ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อเหงือกและอวัยวะโดยรอบ ดังภาพที่ 2
การที่จะกรอฟันมากน้อยเพียงใด ขึ้นอยู่กับขนาดของฟันที่จะกรอเป็นสำคัญ ซึ่งมีผลสืบเนื่องไปถึงการเลือกใช้วัสดุที่จะทำครอบฟันด้วย ถ้าฟันมีขนาดเล็กและสั้นมากเกินไป ก็ไม่ควรที่จะทำครอบฟัน เช่น ฟันที่มีความสูงจากขอบเหงือกเพียง 4-5 มิลลิเมตร เป็นต้น
ตำแหน่งของฟันก็มีส่วนสำคัญในการพิจารณาเลือกใช้วัสดุเพื่อทำครอบฟันด้วยเช่นกัน สำหรับฟันหน้าซึ่งในที่นี้หมายถึงฟันทุกซี่ที่เห็นได้ชัดเจนโดยง่ายขณะยิ้มเต็มที่ ดังนั้นจึงอาจหมายถึงฟันกรามน้อยซี่ที่ 2 ด้วยในบางคนที่มีรอยยิ้มกว้าง มิใช่เพียงหมายครอบคลุมแต่ฟันตัดด้านหน้ากับฟันเขี้ยวเท่านั้น ซึ่งแน่นอนว่าความสวยงามแลดูเป็นธรรมชาติย่อมเป็นองค์ประกอบที่สำคัญไม่น้อยไปกว่าความแข็งแรง ทนทาน แต่สำหรับฟันที่อยู่ด้านใน ประเด็นเรื่องความสวยงามจะเป็นรอง ทันตแพทย์ส่วนใหญ่มักจะเน้นเรื่องความแข็งแรงคงทนมากกว่า ดังนั้นวัสดุที่จะเข้ามาเกี่ยวข้องกับการเลือกใช้ทำครอบฟันใน 2 กรณีดังกล่าวย่อมแตกต่างกันไปบ้าง
การทำครอบฟันฟันหน้าเราต้องทำการพิจารณาเลือกใช้วัสดุที่มีสีเหมือนธรรมชาติเป็นอันดับแรก เพื่อความสวยงาม ซึ่งมีให้เลือกดังนี้
1. พลาสติกหรืออะคริลิก วัสดุชนิดนี้มีความสวยงามดี ทั้งสีสัน และความแวววาว สดใสคล้ายฟันธรรมชาติ แต่มีข้อเสียคือ มีความคงทนน้อย อายุการใช้งานประมาณ 5 ปี ปัจจุบันจัดเป็นวัสดุสำหรับทำเป็นครอบฟันชั่วคราว
2.พอร์ซเลน (porcelain) ล้วนๆ ซึ่งมีศัพท์เทคนิค เรียกว่า porcelain full baked เป็นวัสดุที่มีความสวยงามดีและคงทนพอใช้ แต่มีความเปราะ แตกหักง่ายถ้าถูกกระทบแรงๆ จึงมักจะไม่เป็นที่นิยมมากนักอาจพิจารณาใช้ได้บ้างในรายที่มีการสบฟันแบบมีแรงกระทบน้อยๆ ความทนทานมีมากกว่าอะคริลิก
3. โลหะ แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม
ก. โลหะผสมชนิดที่ไม่มีทองเป็นส่วนผสม (Non-precious allay) ซึ่งมีส่วนผสมคือโครเมียม Chromium) เบริลเลียม(beryllium) และโคบอลต์(cobalt) ผสมกันเป็นโลหะผสมที่มีคุณสมบัติแข็งแกร่ง ทนแรงบดเคี้ยวได้ดี แต่สีไม่สวยเหมือนฟันธรรมชาติ คือเป็นสีเงินวาว เหมือนสเตนเลส จึงนิยมใช้ในฟันกรามใหญ่ซึ่งมองไม่ให้เวลาพูดหรือยิ้ม นอกจากนี้ยังสามารถใช้เป็นโครงของพอร์ซเลน เพื่อเสริมความแข็งแรงให้กับพอร์ซเลน ดังจะกล่าวต่อไปในหัวข้อ 4
ข. โลหะผสมชนิดที่มีทองเป็นส่วนผสม(Gold allay) ซึ่งแบ่งเป็นหลายชนิดตามสัดส่วนของทองที่ผสมเข้าไป ได้แก่ (1) Palladium base allay (แพลเลเดียม) ซึ่งมีทองผสมอยู่ร้อยละ 2 โดยมีแพลเลเดียมเป็นส่วนประกอบหลัก (2) Semi-precious allay มีทองผสมอยู่ประมาณร้อยละ 50 โดยผสมกับโลหะเงิน และแพลทินัม (3) Precious allay มีทองผสมอยู่ร้อยละ 85 ดังภาพที่ 1 ด้านล่าง 4. พอร์ซเลนที่ยึดอยู่บนฐานโลหะผสม(หรือกล่าวอีกอย่างหนึ่งว่ามีโครงเป็นโลหะผสม)ดังภาพที่ 2 ตรงลูกศรชี้ ครอบฟันยังแบ่งออกได้เป็น 2 พวกใหญ่ๆ ตามชนิดของโลหะผสมที่ใช้ทำเป็นโครงของมัน เช่น ในข้อ 3ก. และ 3ข. ทั้งนี้เพื่อแก้จุดอ่อนที่เปราะและแตกง่ายของพอร์ซเลน ดังได้กล่าวแล้วในข้อ 2 การที่มีโลหะหลายชนิดเป็นโครงซึ่งบางอย่างก็มีทองเป็นส่วนผสม บางอย่างก็ไม่มีทองเป็นส่วนผสม ทำให้คุณสมบัติของครอบฟันชนิดนี้แตกต่างกันออกไปตามคุณสมบัติของโลหะนั้นๆ ทั้งในด้านสีสันและความแข็งแรง ซึ่งจะขออธิบายกว้างๆเป็น 2 กรณี คือ
ครอบฟันที่มีโครงเป็นโลหะผสมที่ไม่มีทองปนอยู่เลย จะมีสีสันด้อยกว่าและโอกาสเกิดการกะเทาะร่อนออกมาของพอร์ซเลนจากโครงโลหะก็มีมากกว่า ส่วนครอบฟันที่มีโครงเป็นโลหะผสมที่มีทองปนอยู่ จะมีสีสันดีมากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับปริมาณทองคำที่ผสมเข้าไป ยิ่งมีทองมากสีก็ยิ่งดีคือคล้ายฟันธรรมชาติมาก รวมทั้งการยึดเกาะระหว่างพอร์ซเลนกับโครงโลหะก็ยิ่งดีเมื่อมีเนื้อทองอยู่มาก
5. อินเซอแรม(Inceram) เป็นครอบฟันชนิดใหม่สุดในตลาดบ้านเรา นิยมทำในฟันหน้า เพราะเป็นพอร์ซเลนชนิดพิเศษที่มีความแข็งแกร่งกว่าพอร์ซเลนล้วนๆ (Porcelain full baked) สีสันดีมาก ใกล้เคียงกับฟันธรรมชาติมากกว่าครอบฟันชนิดอื่นๆ เนื่องจากไม่ใช้โครงเป็นโลหะซึ่งทึบแสง แต่เป็นโครงที่ทำด้วยอะลูมิเนียมออกไซด์ ซึ่งมีความทึบแสงน้อยกว่าโลหะค่อนข้างมาก แต่ความแข็งแกร่งสู้โลหะไม่ได้ จึงไม่นิยมทำในฟันซี่ในที่ต้องการความคงทนต่อแรงบดเคี้ยว ทั้งหมดนั้นก็คือ ครอบฟันชนิดต่างๆ จำแนกตามชนิดของวัสดุที่ใช้ทำครอบฟัน ซึ่งคงจะพอให้ประโยชน์แก่ท่านในการประกอบการตัดสินใจเลือก เมื่อมีความจำเป็นต้องทำครอบฟันของท่านเองหรือผู้ใกล้ชิด ถ้าท่านไม่มั่นใจ ขออย่าได้ลังเลที่จะสอบถามเพิ่มเติมจากทันตแพทย์ของท่าน หรือขอดูตัวอย่างก่อนตัดสินใจ เนื่องจากการทำครอบฟันแต่ละครั้งต้องใช้เวลาและรายจ่ายค่อนข้างสูง อีกทั้งเมื่อทำเสร็จแล้วจะแก้ไขไม่ง่ายเลย
บางทีท่านอาจขอให้ทันตแพทย์ของท่านช่วยยึดครอบฟันที่ทำเสร็จแล้วเป็นการชั่วคราวก่อน เพื่อทดลองใช้สักระยะหนึ่งจนมั่นใจ แล้วจึงค่อยกลับไปให้ทันตแพทย์ทำการยึดถาวรต่อไป ซึ่งจะเป็นประโยชน์มากเมื่อเกิดความผิดพลาดในระหว่างช่วงทดลองใช้อยู่ เพราะสามารถแก้ไขได้โดยง่าย ทันตแพทย์จะมีซีเมนต์ 2 ชนิดสำหรับยึดครอบฟันให้ติดกับตัวฟัน คือซีเมนต์แบบชั่วคราวและแบบถาวร
ดังนั้นจึงไม่ใช่เรื่องยุ่งยากที่จะทำให้ท่านได้มั่นใจในครอบฟันที่ทำเสร็จนั้น
ขอบคุณข้อมูลจาก //www.doctor.or.th/node/3634
Create Date : 27 พฤษภาคม 2554 |
Last Update : 27 พฤษภาคม 2554 11:01:53 น. |
|
6 comments
|
Counter : 9564 Pageviews. |
|
|