ชื่อ บอระเพ็ด
ชื่อวิทยาศาสตร์  Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook.f. & Thoms. (Tinospora  umphii Boerlr., Tinospora tuberculata Beaumee)
ชื่ออื่นๆ หัวด้วน (สระบุรี), เจ็ตหมุนปลูก (ภาคใต้)
วงศ์  Menispermaceae

ลักษณะทั่วไป 
บอระเพ็ด เป็นพันธุ์ไม้เถาเลื้อยเนื้ออ่อน แต่ถ้าอายุมากเนื้อของลำต้นอาจแข็งได้ เถาอ่อนผิวเรียบสีเขียว เถาแก่สีน้ำตาลอมเขียว ผิวขรุขระ เป็นปุ่มๆ เถากลมโตขนาดนิ้วมือ ประมาณ 1-1.5 ซม. ยางมีรสขมจัด ขึ้นเกาะต้นไม้อื่นมักจะมีรากอากาศคล้ายเชือกเส้นเล็กๆ ห้อยลงมาเป็นสาย ใบเดี่ยวเป็นแบบสลับใบเป็นรูปไข่ป้อม โคนใบหยักเว้าลึกเป็นรูปหัวใจ โดยปกติปลายใบจะแหลม (แบบ Acuminate) มีเส้น Nerve 5-7 เส้นที่เกิดจากฐานใบขอบทั้งหมด ขอบใบเรียบขนาดกว้าง 3.5-10 ซม. ยาว 6-13 ซม. แยกต้นต้วผู้เมียออกดอกเป็นช่อตามกิ่งแก่ตรงบริเวณซอกใบหรือปลายกิ่ง ดอกขนาดเล็กสีเหลืองอมเขียว, แดงอมชมพู, เขียวอ่อน, เหลืองอ่อน ช่อดอกแบบ Raceme หรือ Fasicle เดี่ยว ยาว 5-20 ประกอบด้วยกลีบดอก กลีบเลี้ยงอย่างละ 6 Stamen 6 ผล มีลักษณะเป็น Drug รูปใบสีเหลืองถึงแดง ขนาด 2-3 ซม.บอระเพ็ดมีลักษณะคล้ายชิงช้าชาลีมาก ต่างกันที่เถามีขนาดใหญ่กว่า มีปุ่มมากกว่ามีรสขมกว่าและไม่มีปุ่มใกล้ฐานใบ

ช่วงเวลาที่เก็บเป็นยา : เก็บเถาแก่

ประโยชน์ทางยา
ส่วนที่ใช้ :   ลำต้น (เถา), ใบ, ดอก และผล

สรรพคุณ :
         ส่วนของลำต้น (stem) (เถาหรือลำต้นสด) ในตำราไทยใช้ส่วนของลำต้นซึ่งมีรสขมจัด แก้ไข้ เจริญอาหาร แก้เบาหวาน แก้กระหายน้ำ ขับเหงื่อ แก้ร้อนใน ใบพอกฝีแก้ฟกบวม แก้ปวดแสบปวดร้อน
         เถา มีรสขม นำมาปรุงเป็นยารับประทาน แก้ไข ขับเหงื่อ ทำให้เลือดลมเย็น ลดความอ้วนในร่างกาย แก้กระหายน้ำ แก้ร้อนในได้ดีมาก ช่วยให้เจริญอาหาร ผสมกับน้ำมันมะพร้าวรักษา รูมาติซึม บำรุงสุขภาพและช่วยให้อายุยืน
         ใบ นำมาโขลกให้ละเอียด ใช้พอกปิดฝี และใช้แก้ฟกบวม แก้ปวดแสบปวดร้อน เป็นยารักษาพยาธิในฟันและในท้อง ทำให้อายุยืน มีเสียงหวาน ลดอาการปวดและอาการบวมจากฝี รักษาโรคผิวหนัง แก้อาการคันจากผื่น ขับพยาธิ ช่วยให้ลดไข้ รักษาไข้มาลาเรีย
         รากและเถา นำมาตำผสมกับมะขามเปียกและเกลือ หรือใส่ในยาดองเหล้า โดยจะกินครั้งละ 1 ช้อนชา ซึ่งจะช่วยลดไข้ ช่วยให้เจริญอาหาร รักษาไข้มาลาเรียขึ้นสมองปัจจุบันองค์การเภสัชกรรม ได้ผลิตทิงเจอร์บอระเพ็ด เพื่อใช้แทนทิงเจอร์ เจนเซียล
ซึ่งเป็นส่วนผสมของยาธาตุที่ต้องนำเข้าจากต่างประเทศ และจากการทดลองในสัตว์พบว่าน้ำที่กสัดจากเถาใช้ลดไข้ได้ (ภูมิพิชญ์
สุชาวรรณ, 2535)
          ดอก รักษาโรคในปากและช่องหู ขับพยาธิ
          ผลและลูก ใช้เป็นยารักษาโรคไข้พิษอย่างแรงและเสมหะเป็นพิษ รักษาโรคอุจจาระเป็นเลือด รวมทั้งโรคติดเชื้อในกระแสเลือด
          ต้นและเถา รักษาโรคพิษฝีดาษ โรคไข้เหนือ โรคไข้พิษทุกชนิด เป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงไฟธาตุ รักษาอาการร้อนใน ทำให้เจริญอาหาร ขับน้ำย่อยในทางเดินอาหาร ระงับความร้อน รักษาโลหิตพิการ และระงับอาการสะอึก (เสงี่ยม พงษ์บุญรอด, 2522)

รส (รสทางยา) : รสขมจัด เย็น มีสรรพคุณระงับความร้อน

ภูมิปัญญาหมอพื้นบ้าน :
     1 ใช้เถาบอระเพ็ดหั่นตากแห้ง แล้วบดเป็นผงผสมกับน้ำผึ้ง ปั้นเป็นลูกกกลอน กินก่อนนอน วันละ 2-4 เม็ด ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ
     2 ใช้ส่วนเถาสดดองเหล้า ความแรง 1 ใน 10 รับประทานครั้งละ 1 ช้อนชาของยาที่เตรียมแล้ว
     3 กินบอระเพ็ดสดวันละ 2 องคุลีทุกวัน เป็นยาขมช่วยให้เจริญอาหาร และป้องกัน ไข้มาลาเรีย
     4 นำเถาบอระเพ็ดมาตากแห้ง บดเป็นผง ปั้นเป็นลูกกลอน กินวันละ 3 เวลาก่อนอาหาร ถ้าบรรจุแคปซูล กินวันละ 2-3 เวลา เป็นยาขมแก้ไข้
     5 ใช้เถาสดยาว 2-3 คืบ (30-40 กรัม) ใส่น้ำท่วมยา นำไปต้มแล้วดื่ม หรือต้มเคี่ยวกับน้ำ 3 ส่วน ต้มจนเหลือ 1 ส่วน ดื่มก่อนอาหาร วันละ 2-3 ครั้งเมื่อมีไข้ (ยุวดี จอมพิทักษ์, 2532)
     6 ใช้เถาหรือต้นสด ครั้งละ 2 คืบครึ่ง (30-40 กรัม) ตำแล้วคั้นเอาน้ำดื่ม หรือต้มกับน้ำโดยใช้น้ำ 3 ส่วน ต้มเคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน ดื่มก่อนเวลา ช่วยลดไข้
     7 ใช้เถาที่โตเต็มที่มาตากแห้ง แล้วบดให้เป็นผง ใช้ผงครั้งละ 1 ช้อนชา ชงน้ำร้อนดื่ม วันละ 2 เวลา เช้า-เย็น หรือใส่ในแคปซูลเพื่อให้สะดวกในการใช้ โดยใช้ในการรักษาโรคเบาหวาน (ปราโมทย์ ศรีภิรมย์, 2540)
     8 ใช้ใบตำ พอก ฝี ฟกช้ำ บวม
     9 ใช้รากและเถา ตำผสมมะขามเปียกและเกลือ หรือดองเหล้า รับประทานครั้งละ 1 ช้อนชา แก้ไขลดความร้อน (ยุวดี จอมพิทักษ์, 2532)

ที่่มา : //herbal.pharmacy.psu.ac.th

ขอบคุณที่แวะมาเยี่ยมครับ

Create Date : 09 กันยายน 2555
Last Update : 9 กันยายน 2555 8:09:19 น.		0 comments
Counter : 3038 Pageviews.
Share Tweet