ความหมาย

(สํา) น. ความสุขที่เกิดจากการทำความดี หรือความทุกข์ที่เกิดจาก
การทำความชั่ว ย่อมอยู่ในใจของผู้ทำเอง.

หรืออีกนัยยะหนึ่งคือ
สวรรค์ในอก นรกในใจ" มีความหมายว่า ใจคนเรานั้นเป็นสำคัญ
จะดีจะชั่วจะทุกข์จะสุขก็ย่อมขึ้นอยู่ที่ตัวของเรา   จะเลือกที่จะคิด
หรือที่จะเป็น  ซึ่งคำพังเพยนี้ท่านขุนวิจิตรมาตราได้อธิบายไว้ใน
หนังสือสำนวนไทย ว่าเทียบได้กับพุทธสุภาษิตที่ว่า

"นรกไม่มีผู้ใดก่อสร้างขึ้น คือไฟโกรธในใจให้เกิดไฟนรกและเผา
ผลาญเจ้าของไฟที่ให้เกิดขึ้นนั้น เมื่อผู้ใดทำการชั่ว     ผู้นั้นจุดไฟ
นรกขึ้นและผู้นั้นย่อมไหม้ไปด้วยไฟของตนเอง"

ในโคลงโลกนิติสำนวนเก่า ได้มีโคลงกระทู้
"สวรรค์ในอกนรกในใจ" ดังนี้

สวรรค์ แสวงสุขได้.........เสียกรรม
ในอก อิ่มบุญธรรม.........เที่ยงได้
นรก รักบาปนำ.............ไปสู่ ทุกข์แฮ
ในใจ ให้สุขให้...............ทุกข์ด้วยใจเอง ฯ

อธิบายเพิ่มเติม ด้วยโคลงในหนังสือ
"ปัญหาขัดข้องในวชิรญาณ " ดังนี้

เราดีเขาว่าร้าย..............ช่างเขา
สวรรค์นรกอกใจเรา.......ย่อมแจ้ง
ใช่ควรจะถือเอา.............เป็นมั่น
ดีชั่วอาจกลั่นแกล้ง........กล่าวได้ดุจจริง ฯ

ขอบคุณภาพและบทความจาก //www.oknation.net/blog/print.php?id=622678