หัวใจใหม่ ชีวิตใหม่ โดย นพ.วิธาน ฐานะวุฑฒ์
เคยอ่านหนังสือเรื่อง หยดน้ำแห่งจินตนาการ ของนพ.วิธาน ฐานะวุฑฒ์ แล้วชอบมาก ตั้งใจว่าถ้าเจอหนังสือของคุณหมออีกจะลองหามาอ่านดู แต่เมื่อเจอหนังสือเรื่อง หัวใจใหม่ ชีวิตใหม่ พร้อมคำต่อท้ายชื่อว่า Instant Happiness และคำโปรยหน้าปกว่า พยาธิกำเนิด การแพทย์แนวใหม่ที่เน้นถึงสุขภาวะกำเนิด (Salutogenesis) สร้างสุขโดยตัวท่านเอง ทำให้ลังเลอยู่พอสมควรกว่าจะตัดสินใจซื้อติดมือกลับบ้าน เพราะแม้คำโปรยดูเป็นวิชาการเหมาะเป็นยานอนหลับก่อนเข้านอน แต่ก็นะ
หนังสือหนาตั้ง 500 กว่าหน้า หนักเกินกว่าจะถือแล้วนอนอ่านได้สบาย
โชคดีที่หนังสือเล่มนี้ไม่ใช่ยากล่อมประสาท เพราะเปิดอ่านแล้วตาสว่างจนต้องเปลี่ยนสถานะจากหนังสือก่อนนอนเป็นหนังสืออ่านเล่นในวันว่าง แล้วก็ขยับสถานะเป็นหนังสืออ่านเอาจริงเอาจัง ด้วยเหตุที่ว่าอยู่ ๆ ก็เหมือนเจอเพื่อนที่คุยกันถูกคอ ด้วยภาษาง่าย ๆ ให้แนวทางคำตอบที่กำลังค้นหาอยู่ และไม่บังคับโน้มน้าวให้เชื่อ เพียงแค่ เชิญชวน ด้วยฐานข้อมูลความรู้จากผลการศึกษาและการทดลองปฏิบัติทั้งของคนเขียนและคนอ่านที่อยากทดลองหรือพิสูจน์ด้วยตนเอง
หนังสือเรื่องหัวใจใหม่ชีวิตใหม่ พิมพ์ครั้งแรกเมื่อปี 2546 เป็นเรื่องเกี่ยวกับการจัดการสุขภาพทั้งด้านองค์ความรู้ การรักษา และการดูแลเสริมสร้างสุขภาวะ เนื้อหานำเสนอมุมมองใหม่ที่ให้ความสำคัญกับเจ้าตัวที่มี (และ/หรือที่ยังไม่มีและไม่อยากมี) ปัญหาสุขภาพ เจ้าตัวที่ว่านี้คือเจ้าของ คือคน ที่มีส่วนผสมทั้งกาย ใจ อารมณ์ ความคิดและจิตวิญญาณ คุณหมอเสนอมุมมองจากการรวบรวมแนวคิด ผลการศึกษาและการทดลองปฏิบัติจากหลายสาขาและจากหลายประเทศรวมทั้งโครงการของคุณหมอเองในประเทศไทย เนื้อหาโดยรวมช่วยให้เห็นความเชื่อมโยงขององค์ประกอบทั้งส่วนที่มองเห็นและมองไม่เห็นของชีวิตและวงจรสุขภาพของมนุษย์ ซึ่งรวมถึงความเครียดที่เป็นสมมติฐานหลักของปัญหาสุขภาพของคนส่วนใหญ่ที่อาจเคยมีประสบการณ์ แต่อาจจะไม่เคยรู้จักหรือเข้าใจได้อย่างแท้จริง
ส่วนสำคัญหนึ่งของความพยายามนำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับสุขภาวะผ่านหนังสือเล่มนี้เหมือนสะท้อนได้จากคำกล่าวของ Sage Kimble ที่คุณหมอยกมาโปรยต้นเรื่องว่า Stop looking for new tools, but dig down deep inside yourself
แนวคิดว่าเรารักษาตัวเองได้ ดูแลตัวเองให้มีสุขภาพดีได้นั้น มีการนำเสนอมาแล้วหลายกระแสหลายแง่มุม แต่ก็ยังไม่ใช่กระแสหลักในวงการแพทย์และสาธารณสุข และที่สำคัญไม่ใช่กระแสหลักที่คนทั่วไปซึ่งเป็นเจ้าของสุขภาพของตัวเองยึดถือและนำมาปฏิบัติ หนังสือเล่มนี้ย่อยรวมแง่มุมต่าง ๆ เข้าด้วยกันโดยใช้เงื่อนไขของการจัดการกับความเครียดเป็นตัวเดินเรื่อง ด้วยความเชื่ออย่างที่คนเขียนบอกไว้ว่า
หากเราเข้าใจเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างแท้จริงแล้ว เราสามารถเข้าใจและปรับใช้กับเรื่องราวอื่น ๆ ในชีวิตของเราได้ด้วย
อ่านหนังสือแล้วเห็นความเชื่อมโยงของวงจรอัตโนมัติของการมีสุขภาพดีหรือการมีความเครียดที่ทำให้สุขภาพไม่ดี พร้อมวิธีง่าย ๆ ในการจัดการสุขภาวะของตนเอง เมื่อตามอ่านอย่างใส่ใจแล้วเข้าใจได้มากขึ้นว่า ความเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนไม่ใช่มีผลสำคัญต่ออารมณ์ความรู้สึกหรือสุขภาวะของผู้หญิงผู้ชายวัยทองและเด็ก ๆ ที่ย่างเข้าสู่วัยรุ่นเท่านั้น แต่มีผลถึงทุกคนทุกช่วงวัย อยู่ที่ว่าจะจับกระแสความเปลี่ยนแปลงของกลไกและสารเคมีในตัวเองได้มากน้อยแค่ไหน ความรู้เกี่ยวกับกลไกอัตโนมัติของระบบสุขภาพและปฏิกิริยาต่อกายใจเป็นพื้นฐานสำคัญที่ทำให้เข้าใจตนเองและคนรอบข้างได้มากขึ้น
คุณหมอเขียนแนะนำเรื่องการสร้างสุขภาวะด้วยเทคนิคหนึ่งที่สำคัญคือให้ ค้นคว้าด้วยตัวเองอย่างสนุกสนาน เพราะ เรื่องสำคัญเรื่องหนึ่งของความสนุกในชีวิตมนุษย์ก็คือ การเรียนรู้ ข้อความทำนองนี้ก็เคยผ่านหูผ่านตามาแล้วเช่นกัน แต่ก็แค่ ผ่าน เพราะการจะรู้จักความสนุกของการเรียนรู้ได้นั้น ไม่ได้เกิดขึ้นง่าย ๆ กับทุกคน โดยเฉพาะคนที่ไม่รู้วิธีที่จะเรียน ไม่เคยสัมผัสความรู้สึกของการรู้อะไรใหม่ ๆ ด้วยตนเอง ไม่เชื่อในศักยภาพของตนเอง เพราะถูกบอกมาตลอดเวลาว่า เรื่องความรู้ให้เชื่อครู เรื่องสุขภาพให้เชื่อหมอ เรื่องความยุติธรรมให้เชื่อศาล เรื่องการบริหารการทำงานให้เชื่อฟังผู้บังคับบัญชา ฯลฯ
จะว่าไปเรื่องเหล่านี้ก็เหมือนเส้นผมบังภูเขาที่คนจำนวนมากคิดว่าการไม่สามารถเรียนรู้เกิดจากการ ไร้ความสามารถ ของตัวเองทางสติปัญญาหรือระดับการศึกษา/การทำงาน ทั้งที่เรื่องราวบางอย่างถูกทำให้ยุ่งยาก ซับซ้อนเพราะการครอบงำของแนวคิดหรือวิธีปฏิบัติของกระแสหลักที่เป็นอยู่ในสังคม.... เชื่อว่าหลายคนคงเคยมีประสบการณ์ต้องเชื่อ ต้องคิด ต้องทำ ในสิ่งที่ขัดกับความรู้สึกหรือประสบการณ์ของตนเอง แต่ยังไม่รู้ว่า จะหาทางออกจากสถานการณ์นั้น ๆ อย่างไร
คำเชิญชวนของคุณหมอให้เรียนรู้จากตนเองสอดแทรกอยู่ตลอดหนังสือเล่มนี้ ตั้งแต่วิธีคิด การทดลองปฏิบัติง่าย ๆ เช่นการนวดมือ ใบหู การฝึกการหายใจ โยคะ ชี่กง ตลอดจนถึงการพูดคุยสนทนา การปรับวิธีคิดและวิถีชีวิตที่เกิดขึ้นจากผลที่เจ้าตัวสัมผัสจากประสบการณ์ตรงได้ เนื้อหาและทัศนะของคุณหมอเหมือนช่วยกรุยทางให้คนอ่านก้าวออกจากกรอบความเชื่อบางอย่างได้อย่างอ่อนโยน เมื่อสัมผัสสาระตรงนี้ได้ การอ่านหนังสือเล่มนี้ก็สนุกขึ้น และยิ่งอ่านก็ยิ่งรู้สึกสนุกที่จะเรียนรู้
นี่อาจเป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของการเขียนหรือถ่ายทอดเรื่องที่ยุ่งยากซับซ้อนและบางครั้งแหวกต้านไปจากกระแสหลักให้สามารถเข้าใจและติดตามความคิดได้ง่าย ๆ ซึ่งก็ดูเหมือนง่ายทั้งเรื่องราวและการเขียน แต่แท้จริงแล้วไม่ใช่เลย..เพราะความง่ายและความงดงามของความง่ายนั้นไม่ได้เกิดขึ้นง่าย ๆ (จริง ๆ นะ ไม่ได้ตั้งใจเล่นคำหรือภาษาพาไป)
โดยส่วนตัวแล้วเห็นความง่ายที่ว่านี้จากความเลื่อนไหลสอดรับกันขององค์ประกอบต่าง ๆ ในเนื้อหาของหนังสือ เห็นความเชื่อมโยงระหว่างแนวคิด ความเชื่อ การตั้งสมมุติฐาน การทดลอง การปฏิบัติ การสรุปบทเรียน ซึ่งในฐานะคนอ่านสามารถทดลองเชื่อมโยงสิ่งเหล่านั้นตามประสบการณ์พื้นฐานของชีวิตได้อย่างง่าย ๆ ง่ายเพียงยกมือขึ้นจับใบหูตัวเองแล้วทดลองนวดดู ปฏิกิริยาที่เกิดขึ้นต่อเนื้อตัวร่างกายของตัวเองเป็นหนึ่งในตัวอย่างของการเรียนรู้พื้นฐานจากหนังสือเล่มนี้เลยทีเดียว
คุณหมอวิธานเขียนเล่าไว้ในบทอำลาว่า หนังสือเล่มนี้
เป็นหนังสือในฝันที่ผมอยากเขียนมาก เพราะผมสามารถนำหนังสือที่ผมชอบอ่านเกือบทั้งหมดในชีวิตของผม ไม่ว่าจะเป็นหนังสือแนวสุขภาพของนพ.ดีน ออร์นิช, ดร.จอห์น คาบัด-ซินน์,ฯลฯ หนังสือแนววิทยาศาสตร์สมัยใหม่ของรูเพิร์ต เชลเดรก, เดวิด โบห์ม ฯลฯ หนังสือแนวศาสนาของท่านติช นัท ฮันห์, องค์ทะไลลามะ ฯลฯ หนังสือแนวการศึกษามุมมองใหม่มอนเตสเซอรี่ของโจเซฟ ชิลตัน เพียซ ฯลฯ หนังสือแนวโยคะและชี่กงทั้งหลาย หนังสือแนวธุรกิจสมัยใหม่ของฟิลลิป แมคกรอว์, เจย์ อับราฮัม ฯลฯ ต่าง ๆ เหล่านี้มารวบรวมเรียงร้อยและถักทอให้เป็นเรื่องราวเดียวกันได้อย่างไม่ขัดเขินและดูดี คืออย่างน้อยก็ถูกใจคนเขียนอย่างผม ที่ผมเองก็รู้สึกเหลือเชื่อว่าสิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นมาได้อย่างเป็นขั้นเป็นตอนและลงตัว ทำให้ผมรู้สึกได้ว่าผมภูมิใจและสนุกกับงานเขียนชิ้นนี้เป็นอย่างมาก
คำบอกเล่าข้างต้นบวกกับเนื้อหาเรื่องราวและการนำเสนอตลอดทั้งเล่มที่ผ่านมา ชวนให้รู้สึกตามได้ว่า ผู้เขียนไม่ได้อวดตัวหรือชื่นชมยกย่องตัวเองเกินจริง แต่เหมือนคำบอกเล่าพูดคุยธรรมดา ตรงไปตรงมาและจริงใจ เป็นตัวอย่างของการมองเห็นผลงานและความรู้สึกของคนทำงานชิ้นสำคัญชิ้นหนึ่งอย่างจริงใจและเป็นกลางกับผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น
ความจริง ความตั้งใจ และความพยายามรวบรวมค้นคว้า ย่อย ทดลอง และเขียนขึ้นใหม่ให้เรื่องที่มีความเกี่ยวพันหลายอย่าง โดยเฉพาะความเป็นจริงที่ถูกบดบังด้วยมายาคติหรือแนวปฏิบัติของคนในสังคมส่วนใหญ่ ถือเป็นพลังอย่างหนึ่งที่สามารถรับผ่านตัวหนังสือหลายร้อยหน้าเล่มนี้ได้ เหมือนอย่างที่ผู้เขียนบอกไว้ตอนหนึ่งว่า
ผมใส่ พลัง เข้าไปในหนังสือเล่มนี้อย่างเต็มที่แล้ว โดยหวังว่าตัวอักษรบางตัวจะสามารถทำให้พวกเราหรือใครบางคนรับพลังเหล่านี้ได้บ้าง พลังที่สามารถเยียวยาเพื่อสุขภาพที่ดีได้ด้วยตัวเองอย่างมีสุขภาพ
ในฐานะคนอ่าน อยากบอกคุณหมอคนเขียนว่า พลังที่ได้รับผ่านหนังสือเล่มนี้มีมากกว่าความสามารถในการเยียวยาเพื่อสุขภาพที่ดี เพราะพลังบางอย่างให้ความรู้สึกว่าได้สัมผัสกับกัลยาณมิตรผ่านกระบวนการ สนทนาอย่างสุนทรีย์ ทางตัวหนังสือ และแน่นอนว่าการค้นคว้าด้วยตัวเอง ให้ผลลัพธ์ที่อาจแตกต่างจากแนวคิดหรือข้อสรุปจากหนังสือ และสิ่งเหล่านี้คือความงอกงามที่เกิดขึ้นผ่านสนามพลังของการสนทนาที่ได้จากการอ่าน
และคงคล้ายกับข้อความของ David Bohm ที่คุณหมอยกมาอ้างไว้ในบทการสนทนาอย่างสุนทรีย์ (Dialogue) ว่า
If the opinion is right, it does not need such a reaction. And if it is wrong, why should we defend it?
หมายเหตุ ชื่อเรื่อง: หัวใจใหม่ ชีวิตใหม่ ผู้เขียน: นายแพทย์วิธาน ฐานะวุฑฒ์ คำนำโดย ศ.นพ.ประเวศ วะสี สำนักพิมพ์: สำนักพิมพ์ศยาม พิมพ์ครั้งที่ 3 ตุลาคม 2553 หนา 544 หน้า ราคา 395 บาท
Create Date : 25 มิถุนายน 2554 |
|
6 comments |
Last Update : 27 มิถุนายน 2554 9:12:02 น. |
Counter : 3733 Pageviews. |
|
|
|
|
| |
โดย: นก IP: 203.151.15.245 28 มิถุนายน 2554 16:50:30 น. |
|
|
|
| |
โดย: พี่พี IP: 202.137.156.28 29 มิถุนายน 2554 20:01:58 น. |
|
|
|
| |
โดย: นก IP: 58.137.13.253 1 กรกฎาคม 2554 8:08:25 น. |
|
|
|
|
|
|
|
|
| 1 | 2 | 3 | 4 |
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
หมายเหตุ..ถ้าไม่เห็นทรงผม นึกว่าน้องไผ่นาเนี่ยยย..