ชี้จุดบอด

“...บางครั้งหลวงพ่อจะด่าหรือสบประมาทผมในที่สาธารณะหรือในที่ประชุม ทำให้ผมอายมากแต่ผมก็ทนได้ ผมเฝ้าสังเกตดูความรู้สึกของตัวเองอยู่เสมอแล้วจึงได้รู้ว่า นี่เป็นความกรุณาของหลวงพ่อที่ช่วยเปิดเผยความเย่อหยิ่งถือตัวของเรา มันเป็นจุดบอดที่ปกติเรามักจะมองไม่เห็นหรือมองข้าม แต่ในลักษณะที่ท่านเมตตาต่อเราเช่นนี้ ทำให้เราเห็นได้ชัดเจนแล้วปล่อยวาง”

เหม็นฝรั่ง

“...บางครั้งหลวงพ่อก็เล่าให้โยมทั้งศาลาฟังถึงเรื่องที่ผมทำไม่สวยไม่งาม เช่น การฉันข้าวด้วยมือแต่เปิบไม่เป็น ขยุ้มอาหารขึ้นมาเต็มกำมือแล้วโปะใส่ปากใส่จมูกเลอะเทอะไปทั้งหน้า ทั้งพระทั้งโยมหัวเราะกันลั่นศาลา ผมนั้นทั้งโกรธทั้งอาย มีอยู่ครั้งหนึ่งเณรไปหยิบผ้าสังฆาฏิของผมมาส่งให้หลวงพ่อ ท่านบอกว่า รู้ทันทีว่าหยิบผิดเพราะมันเหม็น ผมได้ยินเข้าก็เคืองอยู่เหมือนกัน รู้สึกไม่ค่อยพอใจแต่ก็ยังอยู่ในเกณฑ์ที่ทนได้ไม่แสดงออกมาเท่าไรก็เพราะความเคารพท่าน หลวงพ่อเลยถามว่า สบายดีหรือ ผมก็ตอบว่า สบายดีครับ แต่ว่าหูแดงคือเราโกรธ อันนี้เป็นอุบายที่ท่านจะสอบอารมณ์เราว่ามีพื้นฐานที่จะรองรับธรรมะได้มากน้อยแค่ไหน อีกอย่างหนึ่งผมเป็นพระฝรั่งรูปเดียในเวลานั้น เป็นจุดเด่นที่ญาติโยมให้ความสำคัญและสรรเสริญอยู่เสมอ พระไทยก็เคารพเพราะผมตั้งใจปฏิบัติเอาจริงเอาจัง บางทีก็มีการอิจฉาริษยาบ้าง เพราะพระฝรั่งย่อมเด่นเป็นธรรมดา แต่หลวงพ่อท่านไม่ลำเอียง พระไทยอยู่อย่างไรพระฝรั่งก็อยู่อย่างนั้น กุฏิก็เหมือนกัน อาหารก็เหมือนกันไม่มีอะไรพิเศษ จะดุด่าว่ากล่าวตักเตือนอะไรก็เป็นเรื่องของพระธรรมวินัยทั้งนั้น ท่านไม่เคยเลือกที่รักมักที่ชัง...”

ยอมแล้วครับ

ภาษาไทย ภาษาธรรม

“เดือนแรกที่เราอยู่วัดหนองป่าพง มีพระรูปหนึ่งพูดภาษาอังกฤษได้ดีและช่วยเป็นล่ามเราจึงมีโอกาสสนทาธรรมถามปัญหากับหลวงพ่อเกือบทุกวัน แต่ต่อมาพระรูปนั้นจากไป และเราก็ยังพูดภาษาไทยไม่ค่อยได้ หลวงพ่อก็ไม่รู้ภาษาอังกฤษเลยเช่นเดียวกัน แต่ในที่สุดก็ไม่มีปัญหา เพราะหลวงพ่อหลักแหลมมากในการถ่ายทอดธรรมะ มีกุศโลบายเยอะ เมื่อพูดกับเรา ท่านใช้ภาษาที่ง่าย ๆ สั้น ๆ แต่ลึกซึ้งถึงหัวใจ เช่นวันหนึ่งเรากำลังกวาดใบไม้ที่ลานวัด อารมณ์ไม่ดีรู้สึกหงุดหงิด ขัดเคือง นึกเพ่งโทษอยู่ที่วัดหนองป่าพงเจอแต่ทุกข์ พอดีหลวงพ่อเดินมาที่เรา ทานยิ้มแล้วพูดว่า วัดป่าพงทุกข์มาก แล้วเดินกลับ เราจึงสงสัยว่าทำไมหลวงพ่อพูดอย่างนี้ กลับไปกุฏิพิจารณาก็ได้สติว่า ทุกข์ไม่ได้เกิดจากวัดหนองป่าพง แต่เกิดจากจิตใจของเราเอง การตระหนักในเรื่องนี้ช่วยให้เราเลิกเพ่งโทษสิ่งแวดล้อมและคนอื่น หลวงพ่อพูดไม่กี่คำ แต่เป็นคำที่มีอำนาจให้เราน้อมเข้าไปสู่ตัว”

ปฏิบัติกิจ – ปฏิบัติจิต


“...เมื่อแรกมาอยู่วัดหนองป่าพง เรารู้สึกโล่งใจที่หลวงพ่อไม่จำกัดวิธีภาวนา แต่ให้ลูกศิษย์ใช้วิธีที่ถูกจริตนิสัยของตน จุดสำคัญในชีวิตของพระที่วัดหนองป่าพง คือ การปฏิบัติตามกฎระเบียบและข้อวัตรอย่างมีสติสัมปชัญญะ ดูจิตของตัวเองอยู่ตลอดเวลา พิจารณาถึงความรู้สึกยินดียินร้าย เพลิดเพลินเบื่อหน่ายที่เกิดขึ้นในการทำตามข้อวัตรเหล่านั้น เป็นอุบายเปิดเผยโฉมหน้าของกิเลสให้เราได้เห็น เมื่อพิจารณาถึงโทษของมันแล้วก็ปล่อยวางตัวทิฏฐิมานะความยึดติดต่าง ๆ ปฏิบัติอย่างนี้เป็นการดีสำหรับคนอย่างเรา ซึ่งเดิมเป็นคนหมกมุ่นแต่ในเรื่องของตัวเองและยึดมั่นถือมั่นความคิดเห็นต่าง ๆ อย่างมาก รู้สึกว่าการปลีกตัวทำความเพียรรูปเดียว โดยไม่มีการติดต่อกับโลกภายนกอเลยนั้น คงจะไม่ได้ผลดีในที่สุด เราเคยลองมาแล้ว ได้ข่มความคิดไว้ด้วยอำนาจสมรถกรรมฐาน แต่ปัญญาไม่เกิดตาม รู้ไม่ทัน ข้าพ้นความสงสัยไม่ได้ อีกอย่างหนึ่งระเบียบและข้อวัตรที่หลวงพ่อตั้งขึ้นนั้น เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยสร้างบรรยากาศของวัดหนองป่าพงให้เป็นสถานปฏิบัติธรรมที่สงบเรียบร้อย ซึ่งช่วยสนับสนุนการทำความเพียรของเราอีกต่อหนึ่ง”

“คำสอนของหลวงพ่อชัดเจนและตรงไปตรงมา ท่านย้ำการพิจารณาอารมณ์ที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน เราจึงหันไปให้ความสำคัญการเฝ้าดูจิตใจของตัวเองอย่างจริงจัง มากกว่าการเพียรพยายามอบรมสมถะในขั้นสูง ๆ ซึ่งสำหรับตัวเรา ล่อแหลมมากกว่าการเก็บกด”

ทุกข์เอง ขำเอง

“...ท่านจะรอให้เราเป็นทุกข์เต็มที่เสียก่อน แล้วจึงพูดหรือแสดงอะไรสักอย่างออกมาให้เราเห็นอารมณ์ของตัวเอง แล้วเกิดความสำนึกขึ้นว่า ความทุกข์นี้ไม่ใช่เกิดจากปัจจัยภายนอกแต่เป็นปัญหาที่เราสร้างขึ้นมาเอง บ่อยครั้งที่ท่านพูดพลางหัวเราะพลาง แล้วเราก็สามารถขำตัวเองได้ด้วย”

อีกวิธีหนึ่งที่หลวงพ่อใช้บ่อยในการฝึกลูกศิษย์ก็คือ การให้ขึ้นธรรมาสน์เทศน์โปรดญาติโยม แม้ว่าพระรูปนั้นจะยังอ่อนพรรษาและประสบการณ์ก็ตาม เพราะนอกจากจะเป็นการฝึกให้เกิดความมั่นใจในตัวเองแล้ว ยังเป็นการทดสอบลูกศิษย์อีกทางหนึ่งด้วย ท่านอาจารย์สุเมโธก็เช่นกัน แม้จะเป็นพระฝรั่งพูดไทยยังไม่คล่องหลวงพ่อก็จัดให้ขึ้นธรรมาสน์

เทศน์ครั้งแรกก็...เก่ง

“...ครั้งแรกที่หลวงพ่อนิมนต์ขึ้นเทศน์ เราก็รับปากว่าจะเทศน์ แต่ในที่สุดก็ต้องของดเพราะมีความวิตกกังวล กลัว ประหม่าและเครียดมาก ก็เลยต้องไปขอตัวกลับหลวงพ่อ แต่นี้ก็เป็นสิ่งที่เตือนให้เรารู้ว่า ไม่วันใดวันหนึ่งข้างหน้าเราต้องโดนจับขึ้นธรรมาสน์อีกแน่ ต่อมาคณะศรัทธาอำเภอม่วงสามสิบได้มาถวายป่าไม้ให้จัดสร้างเป็นวัด (ซึ่งปัจจุบันก็คือวัดป่าวิเวกธรรมชาน์) เขานิมนต์หลวงพ่อไปดูที่ ท่านอาจารย์มหาอมรกับผมก็ได้ติดตามไปด้วย เมื่อไปดูที่เสร็จแล้วก็กลับมาประชุมกันที่วัดบ้านในตัวอำเภอม่วงสามสิบ หลวงพ่อก็ประกาศว่า วันนี้จะให้พระสุเมโธขึ้นธรรมาสน์เทศน์โปรดญาติโยม คราวนี้หนีไม่ได้แล้วก็เลยต้องขึ้น แม้ว่าจะเทศน์ไม่ดีเท่าไร แต่ญาติโยมก็ชมว่า พูดเก่ง น่าฟัง ทำให้เรามีกำลังใจขึ้นบ้าง หลังจากนั้นหลวงพ่อก็เริ่มฝึกให้เทศน์ตามโอกาสต่าง ๆ เช่น งานกฐิน งานทอดผ้าป่า ให้เทศน์ช่วงตีสองตีสาม ผมพยายามพูดให้น้อยที่สุด ๒๐-๓๐ นาที แล้วรีบลงจากธรรมาสน์เลย”

ขัดกิเลสอเมริกัน

“...วันหนึ่งที่วัดบึงเขาหลวง หลวงพ่อสั่งให้ผมเทศน์ ๓ ชั่วโมง ห้ามลงก่อนหมดเวลา เลยต้องทำตามที่ท่านสั่ง พูดไปเรื่อย ๆ หยุดแล้วตั้งต้นใหม่หลายครั้ง จนไม่รู้จะเอาอะไรมาพูด ภาษาก็ไม่ค่อยคล่อง ผู้ฟังก็นั่งหลับเป็นส่วนใหญ่ อันนี้ถือเป็นความเมตตาของหลวงพ่อ เพราะการทำอย่างนั้นช่วยแก้กิเลสได้ดีเทียว เนื่องจากขัดกับนิสัยของชาวอเมริกันเรา ซึ่งมีอัตตาสูง ความเชื่อมั่นในตัวเองมีมาก เวลาขึ้นธรรมาสน์ก็อยากจะเทศน์ให้น่าฟัง อยากให้ทุกคนฟังด้วยความตั้งใจ แต่ถ้าท่านใครง่วงนอนหรือไม่ตั้งใจฟังก็อยากจะหยุดพูดทันที เป็นเพราะจิตใจเรายังมีความหวั่นไหวกับโลกธรรมอยู่”

ไม่เข้าท่า

“...การจัดให้ลูกศิษย์ขึ้นเทศน์นี้หลวงพ่อมีกติกาอยู่หนึ่งคือ ห้ามเตรียมตัวเตรียมเนื้อหาของเรื่องที่จะเทศน์ แต่ให้แสดงออกถึงสิ่งที่มีอยู่ในใจขณะนั้น ท่านสอนไม่ให้หวังอะไรจากการเทศน์ ไม่ใช่พูดเพื่อให้คนนับถือ หรือเกิดความชอบใจซาบซึ้ง ทั้งนี้ก็เพื่อไม่ให้มีอัตตาแอบเข้าไปในการแสดงธรรม

...มีอยู่ครั้งหนึ่งผมดื้อมาก เตรียมคำเทศน์ไว้ก่อนอย่างละเอียด ล้วนแต่เรื่องดี ๆ ทั้งนั้น เมื่อเทศน์จบผมก็หลงภูมิใจตัวเองว่าเทศน์ได้ดีมาก แต่พอลงจากธรรมาสน์เข้าไปกราบหลวงพ่อ ท่านทำหน้าขรึมแล้วก็ดุว่า ไม่เข้าท่า อย่าทำอย่างนี้อีกต่อไป..."