|
ลั่นทม.........ชอบชื่อนี้
เมื่ออาทิตย์ที่ผ่านมา จุได้มีโอกาสไปเวียงจันทน์ วนเวียนอยู่ แถวพระธาตุหลวง ประตูชัย หอพระแก้ว วัดศรีสะเกษ และตลาดเช้า ก่อนจะมีงานของวิชาการด้านการศึกษาดูงาน ที่ ศูนย์พัฒนาและบริการด้านการเกษตร ห้วยซอน ห้วยซั้ว ซึ่งเป็นโครงการร่วมพัฒนาระหว่างไทย-ลาว มีความหมายสำหรับลาวและไทย
เพราะโครงการนี้ ฯพณฯ ไกรสอน พมวิหาน ประธานประเทศของลาว ได้ส่งพระราชสาส์น ขอพระราชทานโครงการพัฒนาที่เหมือนกับโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ห้วยร่องไค้ ซึ่งในหลวงของเราก็ทรงช่วยเหลือ 10 กว่าปีมานี้ โครงการฯห้วยซั้ว ห้วยซอน ก็พัฒนาตามแนวทางของเศรษฐกิจพอเพียง
ไปลาวมาก็หลายครั้ง ผ่านไปผ่านมา เห็นดอกลั่นทมก็ชื่นชมกับมัน โดยไม่สนใจว่า พื้นถิ่นเขาเรียกอะไร รู้แต่ว่า ลาวเรียก ดอกจำปา เหมือนกับเพลง โอ้..ดวงจำปา...เวลาชมดอก....
ไทยเราแต่เดิมเรียก ลั่นทม ไปๆมาๆ ไม่ไพเราะ เรียกใหม่ เป็นลีลาวดี แต่ไม่รู้ล่ะ จุชอบลั่นทม
สมัยเรียนลาซาล มีลานลั่นทม ก็ยังเรียกว่าลานลั่นทม ไม่เห็นมีใครเรียก ลานลีลาวดี
แต่ไหนๆ ก็ชื่นชอบ เจ้าดอกลั่นทมนี่แล้ว ก็เลยลองไปค้นหาความรู้ดูเกี่ยวกับดอกลั่นทมนี้ นักวิชาการแถวบ้านเคยส่งหนังสือให้จุดูๆ อยู่ เซิร์ทในกรูเกิลก็เยอะ บางทีขี้เกียจอ่าน
ประมวลมาได้ดังนี้คะ
ต้นลั่นทม (Plumeria acutifolia Poir) เป็นไม้ในตระกูล Apocynaceae ไม้ชนิดนี้เป็นไม้ที่นำมาจากประเทศแม็กซิโก และกลุ่มประเทศละตินอเมริกา ........ มาไกลเชียว
สันนิษฐานกันว่า พันธุ์ไม้นี้มีการเอาเข้ามาผ่านอินเดีย โดยนำเข้ามาปลูกตามวัดวาอาราม ชะรอยฝรั่งเห็นดังนั้น จึงเรียกว่า Pagoda Tree หรือ Temple Tree
จากอินเดียมาเอเชียอาคเนย์ได้ยังไง ย้อนไปตามเส้นทางประวัติศาสตร์ ว่ากันด้วยเรื่องชื่อเรียกพันธุ์ไม้ชนิดนี้ จุดกำเนิดการแพร่พันธุ์ น่าจะมาจากขอม
ว่ากันว่าขอมโบราณมีความผูกพันกับไม้ชนิดนี้มาก และน่าจะเป็นจุดที่มีการแพร่กระจายออกไปยังอาณาจักร หัวเมืองอื่นๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมทั้งลาวและไทยด้วย
ซึ่งก็มีชื่อเรียก แตกต่างกันไป
ขอม เรียก จำไปหรือจำปาซอ
ลาว และอีสาน เรียก จำปาขาว
คนเหนือ เรียก จำปาลาว
คนใต้ เรียก จำปาขอม
คนมาเลย์ เรียกบุหงา กัมโพซา
คนเกาะชวา เรียกกัมโพชา
พิจารณาจากชื่อ ก็น่าจะเป็นไปได้ว่า ต้นลั่นทมนี้มาจากเขมร และนำเข้ามาโดยคนอินเดีย
แต่น่าแปลกที่ไทยเรากลับเรียกแปลกออกไป เรียกเจ้าต้นไม้นี้ว่า ลั่นทม เรียกไปเรียกมา ไม่เป็นมงคล เรียกใหม่ เป็นลีลาวดี และถ้าไปเจอนักเล่นพันธุ์ไม้เชื้อสายจีน ก็จะได้ยินชื่อ จอหงวน เข้าไปอีก
ส่วนในลาว หรือล้านช้าง มีประวัติว่ามีมาตั้งแต่ เจ้าฟ้างุ้ม เพราะ มเหสีของเจ้าฟ้างุ้มนั้น เป็นธิดาของขอมโบราณ และผู้นำไปปลูกในลาวคือ เจ้าฟ้างุ้ม โดยเรียกต้นไม้นี้ว่า จำปาขาว
ต้นจำปาขาวนี้ได้รับการยกย่องให้เป็นต้นไม้ประจำชาติลาว ส่วนต้นไม้ที่คนไทยเรียก ต้นจำปา (Michelia Champaca Linn ) นั้น คนลาวเขาเรียกว่าต้นจำปาแดง ( แต่บางทีจุก็นึกแปลกใจแล้ว ลั่นทมสีแดงๆ นั่น เรียกไรน๊อ )
จำปาขาวเป็นไม้ที่มีความผูกพันกับคนหลายชนชาติ ไล่เลียงได้ดังนี้
1. คนลาวปลูกจำปาขาวไว้ตามรั้วบ้านเพื่อสะดวกในการเก็บดอก คนลาวนิยมนำดอกจำปาขาวมาลอยในน้ำหอม (น้ำอบ) เพื่อใช้ในพิธีรดน้ำดำหัว และใช้สรงน้ำพระในวันสงกรานต์ ( วันสังขาร)
นอกจากนี้ก็นิยมเอาดอกจำปาขาวมาประดับตกแต่งให้สวยงามในเครื่องบายศรีสู่ขวัญ
2. คนไทยปลูกจำปาขาว (ลั่นทมขาว) ไว้ตามวัดวาอารามและสุสานเพื่อเป็นเครื่องหมายของการแสดงถึงความอาลัยแก่คนที่ตายแล้ว ก็ไม่แปลกที่สมัยก่อนเราจะเรียกว่า ลั่นทม แหล่งโบราณสถานต่างๆ ตามดูได้ ยังงัยก็ต้องมี ต้นลั่นทมปลูกไว้
พอมาสมัยหนึ่ง ที่นิยมนำไปเป็นไม้ประดับตามบ้าน จุว่าพ่อค้าหัวใสนี่แหละ ตัวตั้งตัวตีเปลี่ยนชื่อให้เป็นมงคล เพื่อให้ขายได้ และปลูกได้ดีตามสถานที่ทั่วไป เพราะคนไทยถือ ไม่มีใครเอาต้นลั่นทมปลูกในบ้าน ชื่อมันไม่เป็นมงคล พอเปลี่ยนชื่อเป็นลีลาวดี
โถ...ต้นละ เป็นหมื่นก็จะซื้อมาประดับบ้าน ทั้งๆ ที่มันก็ต้นไม้เดียวกันนั่นแหละ
3. คนชวา ปลูกไว้ทั่วไป และนิยมใช้ดอกจำปาขาวมาลอยน้ำเพื่อใช้ในพิธีอาบน้ำศพ
จุชอบคนชวา เรียกให้รู้กันไปเลยว่า อ้ายเจ้าต้นไม้นี่อ่ะนะ มันมาจากกรุงกัมโพช
สิ่งที่จุค้นๆ มาไม่พบความเชื่อเกี่ยวกับดอกลั่นทมในขแมร์ หรือขอมโบราณ แต่นึกเดาดูตามสัมผัสที่ 6 เอ๊ย ไม่ใช่
เดาเอาจากการปลูก และพิธีกรรมของคนไทย และคนชวา ก็น่าจะเป็นไปตามนั้น คือ ปลูกในวัด ใช้ในพิธีการทางศาสนา ส่วนจะเป็นมงคล หรือไม่เป็นมงคล มันเป็นความเชื่อของแต่ละชุมชน
สำหรับจุ จุว่ามันสวย..................................
และลานลั่นทม........ ก็งดงามในความทรงจำเสมอ
| Create Date : 03 ตุลาคม 2551 |
|
22 comments |
| Last Update : 3 ตุลาคม 2551 14:36:03 น. |
| Counter : 1582 Pageviews. |
|
 |
|
|
)
ฝากข้อความหลังไมค์
Rss Feed
ผู้ติดตามบล็อก : 1 คน [
ขอใช้ บล็อกนี้ เพลงนี้ รำลึกถึงวันครบรอบ... การสูญเสีย พี่จอน พี่รหัสแสนดีที่เดินทางไกลจนไม่อาจกลับมา