Bloggang.com : โจโฉ ณ ลาดปลาเค้า : ความสำคัญบางประการของวากยสัมพันธ์ต่อการแปล

ความสำคัญบางประการของวากยสัมพันธ์ต่อการแปล

การแปลเป็นกระบวนการทางภาษาที่ซับซ้อน ผู้แปลต้องมีความรู้ความเข้าใจในการวิเคราะห์ความหมายแล้วถ่ายทอดออกมาเป็นรูปภาษา (form) ที่แตกต่างจากต้นฉบับ โดยยังสามารถถ่ายทอดความหมายเดิมที่ถูกต้องครบถ้วน พร้อมทั้งรักษาความเป็นธรรมชาติ เพื่อส่งผลให้เกิดการเทียบเคียงหรือสมมูลภาพ (equivalence) ในภาษาฉบับแปล ดังนั้นการแปลจึงไม่ใช่การถอดคำแปลคำต่อคำโดยไม่คำนึงถึงโครงสร้างทางภาษา (ความสัมพันธ์ของคำในประโยค) และบริบทในการสื่อสารอันเป็นส่วนสำคัญในการกำหนดความหมายที่แท้จริงซึ่งเป็นผลผลิตของกระบวนการแปล

จากกระบวนการแปลที่กล่าวมาในข้างต้น ความรู้ถึงระเบียบในภาษาที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ต่างๆ ที่ประกอบกันขึ้นเป็นหน่วยที่ใหญ่กว่า “คำ” ซึ่งก็คือ “หน่วยวลีหรือประโยค” ในภาษาต้นฉบับและภาษาฉบับแปลจึงมีความสำคัญเป็นลำดับแรกสำหรับผู้แปลทุกคน เพราะความเข้าใจดังกล่าวจะนำไปสู่การวิเคราะห์ความหมายของภาษาต้นฉบับ และการถ่ายทอดรูปแบบภาษาฉบับแปลที่ถูกต้องเหมาะสมในลำดับต่อไป

ความเข้าใจถึงความสัมพันธ์ของคำหรือที่เรียกว่าวากยสัมพันธ์ (syntax) นี้ไม่ได้หมายถึงความสัมพันธ์ของคำใดคำหนึ่งกับคำอื่นๆ เป็นคำๆไป แต่หมายถึงความสัมพันธ์ของแต่ละคำในฐานะที่มีคุณสมบัติหรือลักษณะทางไวยากรณ์ซึ่งทำหน้าที่แตกต่างกันในประโยค เช่นคำว่า “died” กับ “the man” ทำหน้าที่ทางไวยากรณ์ในประโยคแตกต่างกัน ส่งผลให้ความสัมพันธ์ทางไวยากรณ์ของคำในหมวดต่างๆ อันได้แก่ การเรียงลำดับของคำในประโยค (Linear order) และความสัมพันธ์ด้านการจับกลุ่มหรือความสัมพันธ์เป็นลำดับชั้น (Hierarchical Structure) แตกต่างกันไปด้วย คือเมื่อผูกประโยค(เรียงลำดับประโยค) ผู้แปลจะรู้ว่า “the man” ต้องมาก่อน “died” ขณะเดียวกันก็จะรู้ถึงการแบ่งกลุ่มคำสองคำนี้ในฐานะที่คำหนึ่งเป็นประธาน (subject) ของประโยค และอีกคำเป็นภาคแสดง (predicator) เป็นต้น

ความรู้ทางวากยสัมพันธ์จะช่วยให้ผู้แปลสามารถทำความเข้าใจรูปภาษาตั้งแต่คำชนิดต่างๆ วลี ประโยค ตลอดจนย่อหน้าหรือแม้แต่ตัวบททั้งหมดได้อย่างเป็นระบบ กล่าวคือ การเข้าใจส่วนประกอบของประโยคที่มาจากความสัมพธ์ของคำต่างๆ จะช่วยให้ผู้แปลเข้าใจความหมายของประโยคนั้นได้ดียิ่งขึ้น เช่น รู้ว่าใครหรือสิ่งใดเป็นประธาน ทำกริยาอะไร หรือเป็นอะไร มีส่วนขยาย หรือภาคแสดงอย่างไร เป็นต้น ซึ่งจะเป็นประโยชน์มากสำหรับผู้แปลมือใหม่ที่ยังไม่มีความชำนาญในการอ่านประโยคยาวๆที่มีการเกาะเกี่ยวความต่อเนื่องกันในตัวบท ทั้งนี้เพราะเมื่อประโยคมีความซับซ้อน ผู้แปลไม่เข้าใจความหมายที่แท้จริง ย่อมทำให้เกิดความผิดลาดหรือคาดเคลื่อนทั้งในส่วนของการทำความเข้าใจตัวบทและการถ่ายทอดเป็นภาษาฉบับแปล

นอกจากนี้ความรู้ทางวากยสัมพันธ์ยังเป็นพื้นฐานที่จะช่วยให้ผู้แปลสามารถพิจารณาเปรียบเทียบไปได้ตลอดหลังจากการทำความเข้าใจความหมายที่สกัดออกมาจากรูปภาษาต้นฉบับในลำดับต่อไปว่า คำนี้ วลีนี้ ประโยคนี้ ย่อหน้านี้ หรือตัวบททั้งหมดนั้นเมื่อแปลเป็นภาษาฉบับแปลจะต้องใช้รูปภาษาตามลีลา และน้ำเสียงที่ซ่อนอยู่ในโครงสร้างของภาษาต้นฉบับอย่างไร ยกตัวอย่างประโยคที่ผู้หญิงคนหนึ่งเล่าให้เพื่อนหลังจากที่ไปสัมภาษณ์งาน เช่น

ST: “I didn’t realize I had so much competition”
TT: “โหย ไม่คิดเลยว่าจะมีคู่แข่งมากขนาดนี้นะเนี้ย” (The devil wears Prada)

จากความรู้ทางวากยสัมพันธ์ ผู้แปลจะทราบว่าใครเป็นประธาน มีภาคแสดง และส่วนขยายอย่างไรในเบื้องต้น จากนั้นจึงทำการเลือกสรรคำแปลให้เหมาะสมในภาษาปลายทางที่เหมาะสมเป็นธรรมชาติ แทนที่จะแปลแบบถอดความหมายแบบตรงตัวเป็น “ฉันไม่ทราบว่าฉันมีคู่แข่งเยอะมาก” ซึ่งเป็นคำแปลที่ค่อนข้างขาดความสละสลวยอย่างที่ควรจะเป็นในภาษาฉบับแปล

หนังสืออ้างอิง
คณาจารย์ภาควิชาภาษาศาตร์. (2548) ภาษาศาสตร์เบื้องต้น ภาควิชาภาษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
มณีรัตน์ สวัสดิวัฒน์ ณ อยุธยา. (2548). การแปล: หลักการและการวิเคราะห์. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
รัชนีโรชน์ กุลธำรง. (2552). ความรู้ความเข้าใจเรื่องภาษาเพื่อการแปล (จากทฤษฎีสู่การปฏิบัติ). สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

Create Date : 02 เมษายน 2555

Last Update : 2 เมษายน 2555 11:07:19 น.

0 comments

Counter : 7304 Pageviews.