แหล่งเพชรที่พบส่วนมากจะมาจาำทางอัฟริกาใต้เช้น คองโก นามิเบีย ออสเตเลีย รัสเซีย

ทับทิม(มณีแดง) จัดอยู่ในแร่จำพวก คอรันดัม มีรูปผลึกหกเหลี่ยม ชาวอินเดียเรียกทับทิมว่า รัตนราช ถือว่าเป็นราชาแห่งอัญมณี ด้วยเหตุที่ ทับทิมมีสีแดงเป็นที่ต้องตาแก่ผู้พบเห็น ทับทิมที่สูงค่านั้น มักพบในประเทศพม่า ซึ่งมีสีแดงดุจเลือดนกพิราบ ในประเทศไทยพบๆได้ แถวจังหวัดตราด(เมื่อสามสิบปีที่แล้ว ปัจจุบันไม่มีเหมืองแล้ว ที่พบจะเป็นของเก่าเก็บ)  ประมาณกว่า เจ็ดสิบเปอร์เซนต์ของโลกเป็นทับทิมจากประเทศไทย ทับทิมเป็นพลอยประจำเดือน กรกฎาคม

ทับทิมจัดว่าเป็นอัญมณีหายากโดยเฉพาะที่สวยสมบูรณ์ ทำให้เกิดการเผาเพื่อปรับปรุงคุณภาพพลอย ซึ่งปัจจุบันถือเป็นการยอมรับได้

มรกต จัดเป็นอัญมณีเลอค่าในตระกูลเบอริล มีผลึกเป็นรูปหกเหลี่ยม มรกตน้ำงามต้องมีสีเขียวบริสุทธิ์หรือมีสีน้ำเงินเจือเพียงเล็กน้อย มีความเข้มของสีในระดับปานกลาง จนถึงอ่อนเล็กน้อย มีความอิ่มตัวของสีและความบริสุทธิ์สูง มรกตที่ไร้รอยตำหนินั้นไม่มีในธรรมชาติ เพราะการเกิดมรกตตามธรรมชาตินั้นสายแร่ที่เกิดผลึกมากตจะถูกธรรมชาติกดดันให้มีรอยแตกร้าวเสมอ (นี่คือธรรมชาติน่ะค่ะ ) มรกตที่ถือว่าสวยงามมากคือมรกตจากโคลัมเบีย เพราะสวยงามด้วยสีที่กำลังพอดี (และมีที่แซมเบีย บราซิล) มรกตเป็นสัญญลักษณ์แห่งความเชื่อมั่น ความกรุณา ความดีงาม มรกตเป็นพลอยประจำเดือน พฤษภาคม

ถ้าเป็นสีฟ้าจะเรียก อะควอมารีน  ถ้าสีชมพูเรียกมอร์แกไนท์   ปกติมรกตเป็นพลอยที่มีรอยตำหนิมากจึงมีหารปรับปรุงคุณภาพเช่น การใส่สารไร้สี เช่น น้ำมัน  โพลิเมอร์  เพื่อเข้าไปอยู่(อุด)ที่รอยแตก ซึ่งวิธีเหล่านี้เป็นที่ยอมรับได้  

บุษราคัม เป็นพลอยแซฟไฟร์อีกประเภทหนึ่ง แต่เดิมเข้าใจว่าเป็น Oriental Topaz หรือ Imperial Topaz มีความแข็งและคุณสมบัติเหมือน ทับทิม และ ไพลิน ความงามของบุษราคัมอยู่ที่ สี ซึ่งสดเหมือนดั่งเปลวไฟ แต่จะพบบุษราคัมได้น้อยในธรรมชาติ แหล่งของบุษราคัมที่สำคัญคือ ประเทศไทยและศรีลังกา(แต่ปัจจุบันน้อยลง) บุษราคัมของประเทศไทยราคาจะสูงกว่าของศรีลังกากว่าสองเท่าตัว ส่วนที่พบในประเทศออสเตเลียสีจะอ่อน ปกติ บุษราคัมเป็นพลอยที่ะอาด แต่ก็มีการปรับปรุงคุณภาพเพื่อให้ได้สีที่สวยเข้มขึ้น  เชื่อกันว่าบุษราคัมเมื่อป่นเป็นผงสามารถรักษาโรคบางอย่างได้ และเป็นพลอยที่นำความรื่นเริงมาสู่ผู้สวมใส่ บุษราคัมเป็นพลอยประจำเดือน พฤศจิกายน

โกเมน เป็นอัญมณีที่พบได้หลายแหล่ง มีได้เกือบทุกสียกเว้นสีฟ้าและน้ำเงิน การนำโกเมนมาใช้มีมาหลายพันปีแล้ว ชาวเปอร์เซียเชื่อว่า
โกเมนเป็นอัญมณีของกษัตริย์โดยนำมาก้อนโกเมนแกะสลักเป็นตราของพระเจ้าแเผ่นดิน
การพบโกเมนในประเทศไทย พบมากที่ บางกะจะ เขาพลอยแหวน จังหวัดจันทบุรี และที่ตราดมักเกิดร่วมกับไพลิน โกเมนในประเทศไทยสีจะออกแดงเข้ม (แดงแก่กล่ำ)  โกเมนเป็นพลอยประจำเดือน มกราคม

การ์เนตกอสซุร่าGrossular เป็นโกเมนที่มีสีเขียวคล้ายมรกต เราเรียกชื่อว่า ซาโวไลท์ (Tsavolite) และการ์เนตสเปดซาไทด์(Spessartite)ซึ่งมีสีส้มหรือสีส้มแกมน้ำตาล  โกเมนที่มีราคาแพงมากคือ การ์เนตแอนดราไดท์ Andradite ซึ่งมีสีสีเขียวที่เรียกว่า ดีมานทรอย(Demantoid) ซึ่งหายากมาก  แหล่งโกเมนมักมีที่อัฟริกา เช่น เคนยา นามิเบีย  โมซัมบิค แทนซาเนีย

นิลกาฬ หรือไพลิน เป็นอัญมณีสีน้ำเงินหรือฟ้าและเป็นพลอยแซฟไฟร์อีกประเภทหนึ่ง ไพลินน้ำงามต้องมีสีน้ำเงินจัดคล้ายสีของดอกอัญชัน เนื้อใส มีน้ำเด่น เป็นประกาย หรือที่เรียกว่า กำมะหยี่ การนำไพลินมาใช้มีมากว่าสองพันปีแล้ว ไพลินเป็นพลอยประจำเดือน กันยายน

นิลกาฬในที่นี่คือไพลินสีน้ำเงินแกมเทา หรือแกมฟ้าที่เรียกว่า นิหร่า  ต่อมามีการพบที่เหมืองไพลินในกำพูชาสีสดสวยงาม ทำให้คำว่าพลอยนิลกาฬแทบหายไปในยุคปัจจุบันเพราะไพลินสีสวยสดมาแทนที่  ไพลินสีแกมม่วงจะดีกว่าสีแกมเขียว(เขียวส่อง)  ไพลินธรรมชาติมักมีตำหนิมากจึงมีการเผาเพื่อปรับปรุงคุณภาพ และถือเป็นเรื่องที่ยอมรับได้

มุกดาหาร เป็นอัญมณีที่นิยมมากประเภทหนึ่ง เป็นได้ทั้งMoonstone หรือจะใช้มุก ก็ได้  มุกดาหารจัดเป็นพลอยเนื้ออ่อนเป็นพลอยตระกูลเฟลสปาร์Feldspar พบมากแถบอินเดีย มุกดาหารที่สวยงามนั้นต้องออกสีขาวและทอแสงสีฟ้า นอกจากนี้ยังเชื่อว่า เป็นอัญมณีศักดิ์สิทธิ์ เมื่อนำมาชมต้องห่อด้วยผ้าสีเหลืองอันเป็นสีแห่งความศักดิ์สิทธิ์ มุกดาหารเป็นพลอยประจำเดือน มิถุนายน

เพทาย พบได้หลายสี แต่ที่สำคัญคือ สีแดงออกน้ำตาล และสีฟ้าใสๆ แหล่งที่พบ ไทย กัมพูชาและศรีลังกา เป็นต้น เนื่องจากน้ำที่ใสมีประกายดุจเพชรจึงเป็นรัตนชาติที่รู้จักกันดี แต่เพทายมีเนื้อที่เปราะไม่ทนต่อการเสียดสีแรงกระแทกหรือแรงกด ซึ่งจะพบปัญหาว่าขอบมุมที่เจียระไนแล้วยังแตกง่าย เพทายเป็นพลอยประจำเดือน ธันวาคม

ไฑฑูรย์ รู้จักกันโดยทั่วไปว่า เพชรตาแมว เป็นอัญมณีที่มีแบบเฉพาะตัวคือ มีเส้นคาดกลางเม็ดเมื่อได้รับการเจียระไนเป็นรูปหลังเบี้ย พบมากแถวศรีลังกา จัดเป็นแร่ที่สวยงามและมีคุณค่า หากเป็นเม็ดที่งามจะมีราคาสูง คือจะมีสีเหมือนสีน้ำผ้ง สีเหลืองอมเขียวหรือน้ำตาลและมีขา(star)ที่สวยเป็นเงางาม

อัญมณีเก้าชนิดที่ได้กล่าวมานี้ รวมแล้วหมายถึง มหามงคล ที่มนุษย์มักไขว่คว้าหามาครอบครอง ชื่นชมในคุณค่า เสริมราศีให้กับตนเองแม้นวันเวลาจะล่วงเลยไปก็ยังเป็นที่นิยมมาตลอดไม่เสื่อมคลาย
คุณค่าของนพรัตน์
เพชรยิ่งใหญ่ ไพรี ไม่มีกล้ำ                        ทับทิมนำ อายุยืน เพิ่มพูนผล

อุดมลาภ ยศศักดิ์ ประจักษ์ดล                        มรกต กันภัยพ้น ผองเล็บงา

บุษราคัม ฉาบเสน่ห์ ไม่เสแสร้ง                 โกเมนแจ้ง แคล้วพาลภัย ใจสุขา

ไพลินย้ำ ความร่ำรวย ช่วยนำพา                   มุกดาหาร เสน่หา น่าเมียงมอง

อันเพทาย ช่วยกันโทษ ที่โฉดเขลา           ไพฑูรย์เล่า กันฟอนไฟ ภัยทั้งผอง

ดลบันดาล ให้เทวา มาคุ้มครอง สบสนอง คุณค่าแจ้ง แห่งนพรัตน์

ขอขอบคุณที่มาจากหนังสือ พลอย และบางส่วนจากที่เคยอ่านในหนังสือและการเข้าสัมนา รวมทังบทกลอนที่แสนไพเราะแต่ไม่ทราบที่มาว่าใครเป็นผู้แต่ง มา ณ ทีนี้ค่ะ
ขอพระเจ้าอวยพระพรค่ะ