แด่วีรชนบนผืนโลก...เนื่องใน...30 ปี 6 ตุลา

เจตน์จำนง วีรชนล้วนมุ่งมั่น
บุกบั่นรุดหน้าไปใจปลุกขวัญ
ดุจสายน้ำเชี่ยวกรากหลากผาชัน
สู่ฝั่งฝันมหาสมุทรสุดสาคร

อุดมการณ์ท่วมพ้นสองฝั่งน้ำ
ฝังกลบร่างนิรนามเหล่าผู้กล้า
มอดม้วยลงตามทางทับถมมา
หยาดน้ำตาเอ่อท้นล้นปนิธาน

ภารกิจวีรชนไม่ลุล่วง
เพราะชีวาหลุดร่วงลงเสียก่อนหนา
เป็นอย่างนี้นับพันปี สืบสานมา
แม่คงคาพสุธาร่วมจดจาร

อีกกี่คนวีรชนอีกกี่รุ่น
จะวิ่งวุ่นเวียนว่ายถึงจุดหมาย
ดินแดนแห่งแสงเสรีศรีเมตไตรย์
ปักธงชัยสันติภาพสันติธรรม

วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ (๒๖ กันยายน ๒๕๔๙)

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

ภาคผนวก

๖๐ ปี แห่งการเสริมสร้างสันติภาพไทย (ตอนจบ) - ส.ศิวรักษ์
บรรยายเมื่อวันที่ ๑๖ สิงหาคม ๒๕๔๗ ณหอประชุมศรีบูรพา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ตามคำเชิญของ อธิการบดี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

ผู้บุกเบิกของขบวนการ NGOs ในเมืองไทยคือนายป๋วย อึ๊งภากรณ์ ผู้ซึ่งผูกวลีขึ้นว่า สันติประชาธรรม ถ้าประชาราษฎรได้รับความยุติธรรมโดยเนื้อหาสาระของประชาธิปไตย นี้แลคือหัวใจของสันติภาพและสันติสุข จำเดิมแต่ทศวรรษที่ ๑๙๗๐ ตามศักราชฝรั่งเป็นต้นมานั้น คนรุ่นใหม่เริ่มหันมาทางขบวนการ NGOs ยิ่งๆ ขึ้น โดยเห็นชัด กันยิ่งๆ ขึ้นแล้วว่า ระบบราชการ แม้จนทุนนิยม ย่อมมาถึงซึ่งจุดจบไม่เร็วก็ช้า

แม้คนอย่างนายแพทย์ประเวศ วะสี จะรับราชการมาโดยตลอด แต่ก็เห็นชัดยิ่งๆ ขึ้นว่าความคิดที่แยกไปจากกระแสหลัก งอกงามขึ้นไม่ได้ในระบบราชการ และความคิดความอ่านใหม่ๆ ในทางสร้างสรรสันติประชาธรรม จักมีขึ้นได้ ก็แต่จำเพาะ ในแวดวงของ NGOs เท่านั้น. นักกิจกรรมนอกระบบ โดยเฉพาะก็พวกเยาวชนวิพากษ์วิจารณ์กันยิ่งขึ้นว่า การพัฒนาประเทศในระบบ เสนาอำมาตยาธิปไตย ที่สั่งกันลงมาจากข้างบนสู่เบื้องล่าง โดยที่ชนชั้นบนก็ล้วนเป็นทาสปัญญาของฝรั่งนั้น นอกจากจะไปไม่รอดแล้ว ยังจักเสริมสร้างช่องว่างทางเศรษฐกิจและการเมืองกับมหาชนยิ่งๆ ขึ้น ดังก่อให้เกิดความรุนแรงอย่างเลวร้ายยิ่งในเดือนตุลาคม ๒๕๑๙

แม้พระภิกษุสงฆ์ก็เริ่มมีบทบาท ทางด้านการพัฒนาประเทศ ตามแนวทาง ของพุทธธรรม ที่เน้นความพอดี ความอยู่ดีอย่างเอื้ออาทรกัน ยิ่งกว่าการแก่งแย่งแข่งดีกัน และอย่างบรรสานสอดคล้องกับธรรมชาติ และภูมิธรรมพื้นบ้าน ยิ่งกว่าการพัฒนาวัตถุ ตามแนวทางของตะวันตก. เราอาจลืมไปกันแล้วก็ได้ว่า เมื่อชาวบ้านรวมตัวกันอย่างได้ผล โดยมีสามัคคีธรรมเป็นพื้นฐาน พวกเขาอาจระงับการพัฒนาอย่างบ้าคลั่งของรัฐบาลได้ ทั้งๆ ที่มีการโกงกินกันอยู่กับโครงการนั้นๆ แล้วก็ตามดังแกนนำที่กาญจนบุรี สามารถรวมตัวกันกับนักกิจกรรมในจังหวัดอื่นๆ ผนึกเข้าด้วยกับพระภิกษุ นักวิชาการ นักหนังสือพิมพ์ นักข่าว และชาวต่างประเทศ ที่อุทิศชีวิตให้กับการอนุรักษ์ธรรมชาติ สามารถระงับโครงการสร้างเขื่อนน้ำโจน อันมหึมาลงได้ในปี ๒๕๓๑

จากจุดนี้แล ที่เป็นสะพานให้ NGOs ต่างๆ ซึ่งขัดขืนการพัฒนาอันบ้าคลั่งของรัฐบาลและชนชั้นบน มาประสานเข้ากับชนชั้นกลางโดยทั่วๆ ไป ที่เคยเป็นทองไม่รู้ร้อนมาก่อน ให้เห็นคุณค่าของการพัฒนานอกระบบ ตลอดจนโยงใยให้ผู้คนพากันตระหนักถึงขบวนการด้านอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติในนานาชาติ โดยที่การอนุรักษ์ ดังกล่าว ย่อมควบคู่ไปกับการคำนึงถึงสิทธิมนุษยชน อย่างพยายามเข้าถึงศักดิ์ศรีของคนเล็กคนน้อย คนปลายอ้อปลายแขม ด้วยเสมอไป

แม้ชนกลุ่มน้อยที่เคยถูกเอารัดเอาเปรียบมาตลอด ทั้งภูมิธรรมของเขาก็ได้รับการดูแคลนจากชนชั้นบนมาเป็นเวลาอันยาวนาน ก็ได้มาร่วมกับขบวนการพัฒนาเอกชนที่เป็นชนชั้นกลาง และได้รับการสนับสนุนจากนักวิชาการหัวก้าวหน้า จนหัวหน้าเผ่ากะเหรี่ยงอย่าง พ่อหลวงจอนิ โอเดเชา กลายเป็นคนสำคัญขึ้นมา ทั้งในระดับชาติและนานาชาติ แม้นายกรัฐมนตรีชวน หลีกภัย จะหาทางกำจัดเขาเสีย แต่ก็หาสำเร็จไม่ ดังบำรุงคะโยธา ซึ่งเคยเป็นกรรมกรในเมืองกรุงมาก่อน ก็กลับไปเป็นผู้นำชาวไร่ ชาวนา จนเขากลายเป็นคนสำคัญในขบวนการสมัชชาคนจนเอาเลยด้วยซ้ำ. เมื่อข้าพเจ้าถูกจับตอนขัดขวางท่อแก๊สไทย-พม่า ที่เมืองกาญจน์ ในปี ๒๕๔๑ บำรุงพาเพื่อนพ้องเขาไปเยี่ยมข้าพเจ้าที่โรงพัก นายสถานีตำรวจบอกกับลูกน้องว่า "ท่านบำรุงมาเองเลยทีเดียว" ดังนี้เป็นต้น

เราต้องไม่ลืมว่า สมัชชาคนจนเป็นขบวนการประชาชนที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในราชอาณาจักรนี้ และการที่คนจนรวมตัวกันได้อย่างมีศักดิ์ศรี ช่วยให้เราเข้าใจว่า ที่เราเคยดูถูกว่าคนจนโง่และไร้สมรรถภาพนั้น เป็นคำเท็จ เฉกเช่นคำเท็จที่สอนกันว่า พระมหาราชาธิราช ทรงฤทธิศักดานุภาพ นานาประการ อย่างปราศจากความบกพร่องใดๆ นั้นแล. สมัชชาคนจนไม่ต้องการรับเศษจากเศรษฐี หรือนักการเมืองที่ใช้วิธีซื้อและวิธีขู่บังคับ หากสมัชชาคนจน กล้าท้าทายรัฐบาลอย่างสง่าและอย่างสันติ โดยชี้ให้เห็นได้ด้วยว่า นโยบายในทางทุนนิยมและนิยมเทคโนโลยี ที่ทันสมัยต่างๆ นั้นผิดพลาด

ใช่แต่เท่านั้น สมัชชาคนจนไม่แต่เป็นเพียงฝ่ายคัดค้านรัฐบาล หากเป็นขบวนการในทางสันติวิธีที่มีพื้นฐานในทางประชาธิปไตย ที่เนื้อหาสาระเน้นที่ความพอดี ที่สันตุฏฐีธรรม ที่ความสมดุลทางธรรมชาติ. สมัชชาคนจนไม่ได้ทำเพียงเพื่อพวกเขา หากทำเพื่อสังคมส่วนรวม ซึ่งควรบรรสานสอดคล้องกันทั้งชนชั้นล่าง ชั้นกลาง และชั้นสูง หากกิจการในสังคมต้องเป็นไปอย่างโปร่งใส อย่างเปิดเผย อย่างร่วมมือกัน เคารพกันและกัน ตลอดจนเคารพธรรมชาติ และภูมิธรรมของบรรพชน

น่านิยมยินดีที่ขบวนการชนชั้นกลางกับสมัชชาคนจนทำกิจการร่วมกัน โยงใยถึงกันและกัน แม้จนพ่อค้าวาณิช ที่อยู่ในหน่วยนักธุรกิจเพื่อสังคม ก็เข้าใจสมัชชาคนจนและสนับสนุนโครงการของทั้งคนจนและชนชั้นกลาง ยิ่งชนชั้นสูง อย่างอดีตนายกรัฐมนตรี อานันท์ ปันยารชุน ก็เข้าใจแนวโน้มนอกระบบ ทั้งนี้นับว่าเป็นไปอย่างสันติวิธียิ่งๆ ขึ้นทุกที โดยที่มหาวิทยาลัยเที่ยงคืนนั้น เป็นเพียงจุดเริ่มต้นที่ก่อให้เกิดนักวิชาการนอกระบบในแทบทุกมหาวิทยาลัย โดยที่เสมสิกขาลัยได้ทำหน้าที่ทางด้านนำเอาไตรสิกขา มาประยุกต์อย่างสมสมัยอีกด้วย. น่าเสียดายที่ยุวสงฆ์ยังไม่ได้ตื่นตัว ทั้งๆ ที่ท่านเคยมีบทบาทมาอย่างสำคัญในนามว่าคณะปฏิสังขรณ์ตอนเปลี่ยนแปลงการปกครองใหม่ๆ ใน พ.ศ. ๒๔๗๕ นิสิต นักศึกษา ก็ยังไม่มีพลังอย่างนับว่าน่าเศร้า ทั้งๆ ที่บทบาทของคนหนุ่มสาวในช่วง ๒๕๑๖-๒๕๑๙ นั้น นับว่าสำคัญนัก ความทั้งสองประการนี้น่าที่จะต้องหาเหตุและปัจจัยให้ชัดเจน

แต่ก็น่ายินดีว่าผู้หญิงไทย มีบทบาทไม่น้อยไปกว่าผู้ชายเอาเลย ยิ่งในการแหวกออกไปจากกระแสด้วยแล้ว แม่หญิงไทยเดินหน้าไปอย่างสง่า โดยทำกิจการต่างๆ ร่วมกับบุรุษเพศได้เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะ

- ครูประทีป อึ๊งทรงธรรมกับชุมชนแออัดในเมือง หรือ
- ครูรัชนี ธงไชย กับโรงเรียนหมู่บ้านเด็ก ที่เป็นตัวนำทางด้านการศึกษาทางเลือกที่สำคัญ
- ยังนางภินันทน์ โชติรสเศรณี ทางกลุ่มอนุรักษ์กาญจน์ ก็เป็นชนวนในการปลุกมโนธรรมสำนึกของชนชั้นกลาง
ทางด้านสิทธิมนุษยชน และความสมดุลทางธรรมชาติ ด้วยการโยงชนชั้นกลางให้ขยายจุดยืนออกไปอย่างกว้างขวาง ทั้งยังโยงใยถึงชนชั้นล่างอย่างเสมอบ่าเสมอไหล่ อีกด้วย

- ส่วน น.ส. วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ กับสมัชชาคนจนนั้น นับว่าน่าก้มหัวให้เป็นอย่างยิ่ง โดยไม่จำต้องเอ่ยถึง
- คนในรากหญ้าแท้ๆ อย่างยายไฮ ขันจันทา ที่อุบลราชธานี และ
- นางจินตนา แก้วขาว ที่ประจวบคีรีขันธ์ ก็ยังได้
- โดยบุคคลอย่าง ส.ว. เตือนใจ ดีเทศน์ ก็โยงใย ไปถึงชาวเขาอย่างเข้าอกเข้าใจเป็นอย่างดี
โดยเฉพาะก็ในทางรักษาความสมดุลทางธรรมชาติ

ที่ว่ามานี้ เป็นเพียงบางบุคคลซึ่งมีเครือข่ายนอกระบบอย่างกว้างขวาง หากทางเบื้องบนไม่สนใจเอาเลย แม้สตรีบางคนจะได้เป็นวุฒิสมาชิก ก็เพราะเขาได้รับเสียงสนับสนุนจากราษฎรต่างหาก ถ้าขยายจำนวนเครือข่าย ดังที่ว่ามานี้ออกไปในทางปริมาณ นับว่าเป็นความหวังในทางสันติประชาธรรมได้เป็นอย่างดี ที่สำคัญก็คือผู้นำหลายต่อหลายคน เริ่มเข้าหาภาวนาวิธีอย่างจริงจัง จนเห็นว่าสันติภาวะภายในสำคัญ ในอันที่จะไม่เกลียดชังผู้กดขี่ หากใช้ความสงบส่วนตนออกมาเป็นพลังให้เกิดความสงบสุขในสังคม ด้วยการโยงใยกันอย่างเป็นเครือข่ายกับองค์กรพัฒนาต่างๆ อย่างเป็นรูปธรรมยิ่งๆ ขึ้นทุกที

แม้ทั้งหมดนี้จะยังเป็นชนวนน้อยๆ ในสังคมไทยอันใหญ่กว้าง แต่จุดเปลี่ยนที่สำคัญนั้น นักมนุษยวิทยาชาวอังกฤษชั้นนำอย่าง มากาเร็ต มีด ย้ำอยู่เสมอว่า ย่อมเริ่มจากจุดเล็กๆ เสมอไป เป็นแต่ว่าถ้าคนในกระแสหลัก เริ่มศึกษาหาความรู้ กับจุดเปลี่ยนดังที่พรรณนามาอย่างย่อๆ นอกเหนือไปจากหนังสือทางเลือกต่างๆ ทั้งทางสังคมอันยุติธรรม (ศีล) และทางจิตวิญญาณ อันประกอบไปด้วยความสุขสงบ (สมาธิ) ย่อมก่อให้เกิดแสงสว่างในทางลดความเห็นแก่ตัวลง เพื่อให้ทุกๆ คนเป็นอยู่, ไม่ใช่เพื่อความยิ่งใหญ่ของตน หรือการไต่เต้าไปเอาอะไรๆ ยิ่งๆ ขึ้นไป หากเป็นไปเพื่อรับใช้เพื่อนมนุษย์และสรรพสัตว์ (ปัญญา) นี่น่าจะเป็นฐานแห่งการเสริมสร้างสันติภาพได้ ไม่แต่แก่เมืองไทยและคนไทย หากอาจขยายไปถึงชาวโลกด้วยก็ได้ และไม่แต่ในเวลาหกทศวรรษ ต่อแต่นี้ไปเท่านั้น

ข้อมูลจาก: เราคิดอะไร, ฉบับที่ ๑๘๘ มีนาคม ๒๕๔๙

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++


ผู้สนใจบทความมหาวิทยาลัยเที่ยงคืน เกี่ยวกับ วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่

- วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ - แด่วีรชนบนผืนโลก...เนื่องใน...30 ปี 6 ตุลา
- //www.midnightuniv.org/forum/index.php?topic=1202.msg1219

- รัฐธรรมนูญฉบับประชาชนปวกเปียก
- //www.midnightuniv.org/midarticle/newpage68.html

- หากไม่มีเสรีภาพ ก็ปราศจากสันติภาพ
- //www.midnightuniv.org/midnight2545/document95249.html

- ปากมูลชุมนุม"วันหยุดเขื่อนโลก"
- //www.midnightuniv.org/midfrontpage/newpage50.html

บทความ: คารวะ อาลัย แด่ วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์



กานชนะ

3-4 วันก่อนนี้ ปรากฎข่าวเล็กๆ ในเว็บไซต์ประชาไท เป็นรายงานข่าวสั้นเรื่องการป่วยเป็นมะเร็งของพี่มด วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ และวันนี้เองที่ผมได้รับข่าวล่าสุดจากเพื่อนว่า พี่มด สิ้นใจแล้วที่โรงพยาบาล

ผมขออนุญาตคุณผู้อ่านใช้พื้นที่นี้ ร่วมคารวะและไว้อาลัยแก่การจากไปของพี่มด วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์

ย้อนความทรงจำของผมกลับไปเมื่อ 16 ปีที่แล้ว ในขณะที่ผมและเพื่อนยังอยู่ในรั้วมหาวิทยาลัย ผมและผองเพื่อนกลุ่มหนึ่งเรามีความสนใจและความกระหายใคร่รู้ที่ตรงกัน นั่นก็คือไม่ได้ต้องการแค่เรียนไปเพื่อเอาใบปริญญาเท่านั้น แต่ถือว่า นักศึกษาอย่างพวกเราเรียนได้ด้วยเงินภาษีของประชาชน และต้องตอบแทนบุญคุณของประชาชนที่ให้เราเป็น “อภิสิทธิ์ชน” ได้ร่ำได้เรียนในระดับปริญญาตรี

ข่าวเล็กๆ เรื่องการเคลื่อนไหวคัดค้านของชาวบ้านคัดค้านเขื่อนปากมูล ทำให้พวกเราสนใจที่จะลงไปศึกษา เรียนรู้ กระทั่งมีบางคนเชื่อว่า จะไปช่วยชาวบ้านได้

ผมและผองเพื่อนจึงติดต่อรุ่นพี่ของเรา ที่เคยลงไปศึกษากรณีผลกระทบของโครงการเขื่อนปากมูล และยังคงทำงานอยู่กับชาวบ้านในหมู่บ้านที่ได้รับผลกระทบจากโครงการนี้

ครั้งแรกพวกเราโบกรถไปจากรังสิต ถึง อุบลราชธานี เมื่อไปถึง พวกเราเห็นภาพชาวบ้านนั่งอยู่เป็นกลุ่ม กลุ่มละประมาณ 3-4 คน คล้องแขนกันแน่นเป็นวงกลม พวกเขาไม่ได้นั่งอยู่ที่เก้าอี้ บ้าน หรือ ถนน แต่เขานั่งอยู่บนแก่งหินในแม่น้ำมูล ขณะที่คนงานของ กฟฝ.กำลังระเบิดแก่งหิน เสียงดังลั่น เพื่อเปิดทางแม่น้ำ สำหรับสร้างหัวเขื่อน

พวกเราได้รู้จัก และได้สัมผัส คำว่าการต่อสู้แบบสันติ (สันติวิธี) จากสนามจริง โชคดีที่วันนั้นไม่มีใครได้รับอันตราย จากการนั่งและนอนยึดแก่งหินไม่ให้ถูกระเบิด สามารถชะลอเวลาและนำไปสู่การเจรจากับหน่วยงานระดับจังหวัดได้

ในเวลาค่ำ ชาวบ้าน ผู้สนับสนุนจากกลุ่มอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นนักสิ่งแวดล้อมในมูลนิธต่างๆ,นักพัฒนา, นักศึกษาอย่างพวกเรา หลังจากกินข้าวเสร็จ ก็นั่งล้อมวงประชุมร่วมกัน เพื่อสรุป ประเมิน และวิเคราะห์สถานการณ์เพื่อกำหนดประเด็นในการต่อสู้ต่อไป โดยมีพี่มด วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ เป็นผู้กระตุ้นให้ชาวบ้านได้พูด แสดงความคิดเห็น และตัดสินใจด้วยตัวของเขาเอง พี่มดอธิบายกับพวกเราว่า ชาวบ้านต้องกำหนดอนาคตของตัวเอง

หลังการลงไปเรียนรู้ของพวกผม เมื่อปัญหาไม่ได้รับการแก้ไขในระดับพื้นที่ ชาวบ้านจึงต้องมาชุมนุมหน้าทำเนียบรัฐบาล ปักหลัก เรียกร้องให้รัฐบาล ชวน หลีกภัย เปิดการเจรจาและฟังเหตุผลของคนที่ได้รับผลกระทบ และยุติการสร้างเขื่อน

แต่พวกเขาไม่ฟัง กลับมีการสั่งการให้สลายการชุมนุมข้าง กพ.ตรงข้ามทำเนียบรัฐบาล และเดินหน้าสร้างเขื่อนต่อไป จนเป็นปัญหาที่เรื้อรังกระทั่งในปัจจุบัน

ปัญหาของคนจน ที่ได้รับผลกระทบจากโครงการของรัฐที่มักลักไก่เสนอ อนุมัติ ไม่ดูแลประชาชนที่ได้รับผลกระทบ มีมากมาย จนกระทั่งเกิดการรวมตัวของประชาชนผู้ได้รับผลกระทบจากปัญหาต่างๆ กลายมาเป็นการก่อตั้ง “สมัชชาคนจน” ที่เราอาจจะคุ้นหูอยู่ในปัจจุบัน พี่มดเป็นหนึ่งในที่ปรึกษาของสมัชชาคนจน และเป็นที่ปรึกษาของผู้คน ผู้ยากจน ที่หาการพึ่งพาจากเจ้าหน้าที่รัฐไม่ได้

ไม่ว่าการเคลื่อนไหวที่ผ่านมาขององค์กรชาวบ้าน จะถูก หรือผิด ผมคิดว่าเราถกเถียงแลกเปลี่ยนกันได้

แต่ผมเจ็บปวดใจทุกครั้งที่เห็นคนกรุงเทพฯ ที่นั่งอยู่ในรถเก๋ง ติดแอร์ ทำหน้าเซ็งรำคาญ บางครั้งเปิดกระจกออกมาด่า ว่า ชาวบ้าน กลุ่มที่เดินขบวน ว่า “โดนรับจ้างมาหรือ, พวกก่อความวุ่นวาย, พวกไม่รักชาติ”

และผมจะได้ยินเสียงของพี่มดที่บอกกับนักศึกษาที่ไปช่วยแจกใบปลิวชี้แจง “ทำไมต้องมาเดินขบวน” ว่า เราต้องอดทน สร้างความเข้าใจเพราะช่องว่างของความเป็นคนระหว่างคนชั้นกลาง กับชนบท มันถูกแยกออกจากกันมานานแล้ว

เมื่อผมเรียนจบ ด้วยเวลาของการทำงานที่บีบบังคับ ทำให้ผมไม่ได้มีเวลาไปมาหาสู่กับชาวบ้าน แต่ผมก็ยังรับรู้มาโดยตลอดว่า ชาวบ้านยังต่อสู้ และพี่มดยังอยู่กับชาวบ้าน และถ้าได้เจอกันในเวลาสั้นๆ พี่มดก็จะถามไถ่เรื่องสุขภาพ และบอกให้ดูแลตัวเอง

หลังการรัฐประหาร 19 กันยา หลายคนบอกว่านี่เป็นยุคของการแตกเป็นเสี่ยงๆ ของกลุ่มคนทำกิจกรรมทางสังคม, ของ “ภาคประชาชน”, ของหมู่ปัญญาชน และนักวิชาการ

หลังรัฐประหาร 19 กันยา 2549 ในช่วงการจัดงานรำลึกวีรชนเดือนตุลา งานใหญ่ในเวลานั้นจัดโดยกลุ่มคนเดือนตุลาที่เข้าร่วมกับเวทีพันธมิตรขับไล่รัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้ง และปูทางให้ทหารทำรัฐประหาร เขาจัดงานกันที่ ม.ธรรมศาสตร์ ในช่วงเวลาที่อาจารย์เกือบ 90 เปอร์เซนต์ในรั้วเหลืองแดงออกมาสนับสนุนการทำรัฐประหาร และเป็นใหญ่เป็นโตได้เป็น สนช. พวกผมและกลุ่มเพื่อนออกมาต่อต้านการทำรัฐประหาร เราจัดเวทีปราศรัย โดยใช้รถกระบะเป็นเวทีเปิดโปง คัดค้านรัฐประหาร เผด็จการทหาร และเดินขบวนไปอนุสาวรีย์ประชาธิปไตยในภาวะการคงกฎอัยการศึกในกรุงเทพฯ

ในขบวนที่เดินไปนั้น นอกจากกลุ่มพี่ๆ และเพื่อนๆ ที่ต่อสู้ในเหตุการณ์พฤษภา ผมยังได้เห็นชาวบ้านจากสมัชชาคนจน และผู้คนผู้รักในประชาธิปไตยอีกจำนวนหนึ่งเดินไปร่วมกัน ผมคุยกับพี่คนหนึ่งที่ทำงานกับสมัชชาคนจน และรู้ข่าวการป่วยของพี่มด

พี่คนนั้นบอกผมว่า พี่มดไม่ต้องการให้ใครรู้มาก ผมคิดว่าน่าจะเป็นเพราะความเกรงใจคนอื่นของพี่มด และการเตรียมตัวเข้าสู่สภาวะการจากไป ที่เราทุกคน ไม่มีใครหนีพ้น

ผมขอร่วมแสดงความคารวะ และไว้อาลัยต่อการจากไปของวนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ ผู้หญิงแกร่ง ผู้ต่อสู้เพื่อความยุติธรรม ตั้งแต่ครั้งเป็นนักศึกษาในกรณีกรรมกรฮาร่ายึดโรงงาน จากป่าสู่เมือง และจากเมืองสู่ผืนดิน

โดยจะรำลึกถึงคำพูด และการกระทำของพี่ไว้ในหัวใจเสมอว่า “เมื่อมีการกดขี่ ย่อมมีการลุกขึ้นต่อสู้”

ที่มา : ประชาไท วันที่ : 6/12/2550

เส้นทางชีวิต และความใฝ่ฝัน ‘มด-วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์’

วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์
นักต่อสู้ เพื่อความเป็นธรรมในสังคม



‘วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์’ หรือ ‘มด’ เกิดเมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2498 ในครอบครัวคนจีน เป็นคนกรุงเทพฯ โดยกำเนิด เริ่มทำกิจกรรมเข้าร่วมการเรียกร้องประชาธิปไตย และเคลื่อนไหวเพื่ออนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ตั้งแต่ยังเรียนชั้นมัธยมศึกษาในโรงเรียนสตรีมหาพฤฒาราม

ขณะที่เรียนอยู่ชั้นม.ศ. 5 ได้ไปร่วมเดินขบวนในเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 ทำให้ซึมซับกับปัญหาสังคม การเมืองมาตั้งแต่สมัยนั้น

หลังจากนั้น ปี 2517 สอบเอ็นทรานซ์ ได้เข้าเป็นนักศึกษาคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และได้เป็นส่วนหนึ่งของขบวนนักเรียนนิสิตนักศึกษาประชาชนที่ต่ิอสู้เพื่อประชาธิปไตย ต่อสู้เพื่อความเป็นธรรมในสังคม

นักกิจกรรมอย่างวนิดา ได้เข้าร่วมในวงดนตรี 'วงกรรมาชน’ ซึ่งถือเป็นแนวรบด้านวัฒนธรรมรูปแบบหนึ่งในขบวนการต่อสู้เพื่อประชาชนของนักศึกษา

ช่วงก่อนเกิดเหตุการณ์ 6 ตุลา วนิดาเป็นแรงหนุนและเป็นเบื้องหลังคนสำคัญในการเรียกร้องต่อสู้ของคนงานโรงงานฮาร่า ที่ใช้เวลาชุมนุมถึง 5 เดือน จนที่สุด ขบวนการต่อสู้นั้นพัฒนาจนถึงขั้นคนงานโรงงานฮาร่าสามารถยึดโรงงานแล้วผลิตสินค้าออกมาขายได้เอง

ระหว่างเรียนอยู่ที่ธรรมศาสตร์ ยังเรียนไม่จบก็เกิดเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 ทำให้ต้องหลบไปอยู่ในเขตป่าแถวภาคใต้ประมาณ 4 ปี และไปอยู่ป่าภาคอีสานอีก 2-3 เดือน หลังจากนั้นจึงกลับมาเรียนต่อที่ธรรมศาสตร์อีกครั้งในปี 2524 เรียนอยู่ 3 ปี จึงได้ปริญญาตรี พร้อมกับประกอบอาชีพส่วนตัวที่ บริษัืท อาคเนย์ประกันภัย และเป็นไกด์นำเที่ยวอยู่หลายปี

วนิดาเริ่มเข้ามาทำงานด้านองค์กรพัฒนาเอกชน (NGOs) ด้วยการร่วมรณรงค์กับขบวนการสันติภาพต่อต้านอาวุธนิวเคลียร์ เข้าร่วมขบวนการเชื่อมสันติภาพไทยลาว จับงานในภาคประชาชนอย่างจริงจังมาตั้งแต่ปี 2532-2533 กับโครงการฟื้นฟูชีวิตและธรรมชาติ

งานชิ้นแรกๆ ที่ทำคือ ทำงานเชิงวิชาการในการคัดค้านการสร้างเขื่อนแก่งกรุง เขื่อนแก่งเสือเต้น
จนมาถึงเขื่อนปากมูล และมีบทบาทในการก่อตั้งสมัชชาคนจนร่วมกับองค์กรชาวบ้าน
ทั่วประเทศ ล่าสุด เป็นที่ปรึกษาสมัชชาคนจน

เธอคือนักต่อสู้ ที่ยืนหยัดเคียงข้างการเคลื่อนไหวภาคประชาชนมายาวนาน เสียงสะท้อนจากแวดวงคนทำงานภาคประชาชนกล่าวเป็นเสียงเดียวกันว่า เธอคือ ‘ตัวจริง’ ในแวดวงการทำงาน เป็นผู้ที่ใครหลายคนยกมือไหว้ได้อย่างสนิทใจ

วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ ป่วยด้วยโรคมะเร็งเต้านมตั้งแต่ปี 2547 ก่อนจะจากโลกนี้ไป เมื่อวันที่ 6 ธ.ค. 50 ที่โรงพยาบาลรามาธิบดี ด้วยอายุ 52 ปี



งานคิดและงานเขียนบางส่วน :
บทความวิชาการ : รัฐธรรมนูญฉบับประชาชนปวกเปียก , มหาวิทยาลัยเที่ยงคืน
บทความ : ข้อเสนอ 'ปากมูล' จาก 'วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์' เลิกใช้เงินฟาดหัวชาวบ้าน แปลง 'เขื่อน' ให้ใช้ประโยชน์ 'ยืดหยุ่น , มติชน
บทความ : อีกมุมหนึ่งของการแปรรูป , ประชาธรรม
บทความ : หนึ่งประเทศ สองวิถี , ประชาธรรม
บทกวี : แด่วีรชนบนผืนโลก...เนื่องใน 30 ปี 6 ตุลา , ประชาไท
บทกวี : สบน้ำ ,ประชาไท


อ่านประกอบ :
สัมภาษณ์พิเศษ : วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ ที่ปรึกษาสมัชชาคนจน , ประชาไท
มด...วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ ผู้หญิงเดือนตุลา ,ไทยเอ็นจีโอ


ขอขอบคุณ มูลนิธิ โกมล คีมทอง ในการเอื้อเฟื้อข้อมูล

ที่มา : ประชาไท วันที่ : 6/12/2550

ต่อ

พี่น้องชาวเขาขณะนี้กำลังถูกข้อหาทำลายป่า จะต้องอพยพออกจากพื้นที่ที่จังหวัดกำแพงเพชร ได้มีการอพยพมาหลายพันครอบครัว มาอยู่ที่ราบติดถนน ถ้าเป็นนายทุนจะต้องร่ำรวยแน่ถ้ามาอยู่บริเวณนั้น แต่นี่พี่น้องชาวเขามีบ้านไม้ไผ่อยู่ริมทางหลวง เพราะว่ารัฐไม่ได้สร้างบ้านให้ พวกเขาต้องหาไม้ไผ่สร้างบ้านกันเอง ในหมู่บ้านริมทางหลวงก็ไม่ค่อยมีใครอยู่ ส่วนใหญ่มีแต่คนแก่กับเด็ก คนหนุ่มสาวล้วนเข้ามาในเมืองทั้งสิ้น บางคนต้องแอบไปรับจ้างเพราะไม่มีบัตรประชาชน

ป่าไม้ของเราหมดไปไม่ใช่เพราะชาวเขา ดิฉันยืนยันได้ เพราะดิฉันเห็นกับตา เพราะถ้าป่าไม้หมดเพราะชาวเขา ป่านนี้ชาวเขาน่าจะเป็นชาวเมืองไปแล้ว น่าจะได้มาอยู่คอนโดมิเนียม กระบวนการตัดไม้ทำลายป่าเป็นกระบวนการซับซ้อนภายใต้ระบบบริโภคนิยมที่บริโภคอย่างไม่รู้จักพอ คนร่ำคนรวยหรือนักการเมืองทั้งหลายที่นั่งอยู่ที่รัฐสภา ขณะนี้มีเงินใช้จ่ายในการหาเสียงก็มาจากการสัมปทาน หรือการผลาญทรัพยากรธรรมชาติทั้งสิ้น โดยโยนข้อหาเหล่านี้ให้แก่ประชาชนผู้ไม่รู้อิโหน่อิเหน่

ท่านทั้งหลายอาจจะเคยได้ยินว่าชาวบ้านโพธิ์เขียวเป็นชาวสุพรรณบุรีแท้จริง ทำนาอย่างเดียว ในชีวิตไม่เคยทำอย่างอื่น เพราะชีวิตของคนภาคกลางนั้นอยู่บนความอุดมสมบูรณ์ของที่ราบลุ่มภาคกลาง เป็นเวรกรรมของพี่น้องโพธิ์เขียวไปอยู่ในบริเวณที่จะขยายความเจริญ จะมีการสร้างศูนย์ราชการ ศูนย์ราชการคืออะไรคะ ศูนย์ราชการคือการสร้างสถานีอนามัยแห่งใหม่ คือการสร้างโรงเรียนแห่งใหม่ การสร้างสิ่งอำนวยความสะดวกและความเจริญใหม่ๆ พี่น้องสุพรรณบุรีก็ถูกข้อหาบุกรุกที่ดินสาธารณะประโยชน์ พวกเขาไม่รู้ว่ามันเป็นที่ดินสาธารณะไปตั้งแต่เมื่อไหร่ เขาทำนามาร้อยปี ไม่ีมีใครบอกว่านี่เป็นที่สาธารณะ ผู้ว่าราชการจังหวัดสุพรรณบุรีก็ยังถมดินลงไปในนาข้าว คนปลูกข้าวจะมีความเจ็บปวดมากแค่ไหน ข้าวที่กำลังขึ้นงอกงามแตกรวงนั้นถูกเอาดินถมยังไม่ทันได้เก็บเกี่ยว เรื่องนี้มีมานานแล้ว ประมาณ 4-5 ปีที่แล้ว

พี่น้องจังหวัดบุรีรัมย์ก็เช่นเดียวกัน ท่านโดนข้อหาบุกรุกสถานที่ที่ดินสาธารณะประโยชน์ มีการประกาศหนังสือ นสร.ประกาศว่าเป็นที่ดินของรัฐ โดยมีการขึ้นทะเบียนไว้ ทั้งๆ ที่รอบข้างเป็นที่ดินของ ส.ส. แต่เฉพาะที่ของชาวบ้านทุ่งดอนแก้ว อ.นางรอง เป็นที่ดินสาธารณะ ต้องเป็นที่ดินหลวง ซึ่งจะต้องเอามาทำศูนย์ราชการ มาสร้างศาล สร้างเรือนจำ การก่อสร้างศาลก็ไปละเมิดสิทธิของชาวบ้านด้วย การยึดที่ของชาวบ้านก็เหมือนกันค่ะ

กรณีโรงงานกำจัดกากอุตสาหกรรมเจนโก้ก็เช่นเดียวกัน พี่น้อง อ.ปลวกแดง จ.ระยอง ปลูกยางพารา ทำสวนทุเรียน สวนเงาะ วันดีคืนดีก็มีโครงการอีสเทิร์นซีบอร์ดที่จะขยายโครงการเข้าไปจัดสร้างนิคมอุตสาหกรรมขนาดยักษ์ ไม่ใช่ขนาดใหญ่นะคะ เรียกได้ว่าขนาดยักษ์ แต่ว่าการลงทุนของภาคเอกชนหรือการลงทุนของนายทุนต่างชาติในบ้านเรา ดิฉันคิดว่าเป็นการลงทุนอย่างละโมบ เพราะเรื่องโรงงานกำจัดกากอุตสาหกรรมเพิ่งมีคิดสร้างกันภายหลัง ไม่มีการวางแผน ไม่มีการคิดอย่างเป็นระบบ เพราะฉะนั้น จะหาที่ซึ่งราคาถูก ก็ต้องไปเอาที่ของชาวบ้าน ไปสร้างอยู่ใกล้แหล่งน้ำ ซึ่งคนต้องบริโภคกันทั้งอำเภอ พี่น้องชาวปลวกแดงก็คัดค้านกันอย่างหนัก จนบัดนี้ เรื่องก็ยังอยู่ในกระทรวงอุตสาหกรรม ยังหาข้อยุติไม่ได้ว่าจะสร้างโรงงานกำจัดกากที่ไหน

อีกกลุ่มหนึ่ง คือกลุ่มพี่น้องผู้ใช้แรงงาน ทำงานในโรงงานมาสามสิบปี ปอดถูกเฉือนไปครึ่งหนึ่งเนื่องจากฝุ่นฝ้าย ฝุ่นจำนวนมากในโรงงานเข้าไปในปอด เจ้าของโรงงานไล่เขาออก ข้อหาว่าไม่สามารถปฏิบัติงานได้ โดยที่รัฐไม่ได้เข้ามาเหลียวแล ประเทศเราพัฒนาอุตสาหกรรมมาสามสิบกว่าปี ล้วนแต่ใช้ชีวิต เลือดเนื้อ และอนาคตของคนงานเหล่านี้ทั้งสิ้น แต่วันดีคืนดีที่พวกเขาเจ็บป่วยกลับไม่มีใครเหลียวแล ผู้นำแรงงานที่ต่อสู้เพื่อเรื่องนี้ถูกไล่ออก สามีถูกกลั่นแกล้ง อนาคตของพวกเขาอยู่ที่ไหน

เพราะฉะนั้น ดิฉันคิดว่าความยากจนเหล่านี้น่าจะเกิดจากความไม่เป็นธรรมมากกว่า และยังเกิดจากระบบที่เลือกปฏิบัติ ทำไมคนบางคนจึงสามารถมชีวิตอยู่ได้บ้างพอสมควร แ่ต่ว่าคนส่วนใหญ่ต้องเดือดร้อน หรือถูกเอารัดเอาเปรียบ ดิฉันจึงคิดว่าระบบที่เป็นอยู่ทุกวันนี้เป็นระบบเลือกปฏิบัติกับผู้ที่อ่อนแอกว่า กับผู้ที่มีโอกาสน้อยกว่า กับผู้ที่รู้น้อยกว่า

สิ่งที่ดิฉันอยากจะพูดอีกเรื่องหนึ่งคือ ทำไมเราถึงต้องช่วยคนจน

ท่านทั้งหลายที่นั่งอยู่ในนี้ ไม่มีใครปลูกข้าว ไม่มีใครทอผ้าใส่เอง ไม่มีใครทำถนนได้เอง แม้กระทั่งยาสมุนไพรที่ใช้รักษาโรคก็มาจากชนบท มาจากป่าเขาลำเนาไพร คนกวาดถนน คนลอกท่อ คนทำความสะอาดในบ้านเราก็มาจากคนยากคนจนทั้งสิ้น ถ้าไม่มีคนเหล่านี้เราจะอยู่ได้อย่างไร ข้าวที่เรากินก็มาจากชาวนา ปลาที่เรากินก็มาจากชาวประมง อาคารบ้านเรือนใหญ่โต ใครเป็นผู้สร้าง ในอดีต ปิรามิดใครเป็นผู้สร้าง กำแพงเมืองจีนใครเป็นผู้สร้าง ถ้าไม่ใช่คนยากจนหรือคนทุกข์ยากที่ถูกเกณฑ์มา อารยธรรมทั้งหลายที่สร้างด้วยน้ำมือของคนจน ความเจริญทั้งหลายสร้างด้วยน้ำมือของคนจน แต่เมื่อมีความเจริญ พวกเขากลับถูกกีดกันออกไปไม่ให้รับความเจริญ

พี่น้องเขื่อนสิรินธรไม่มีไฟฟ้าใช้สามสิบปี เรามีไฟฟ้าใช้เมื่อไหร่คะ ในกรุงเทพฯ มีไฟฟ้าใช้มาแล้วสี่สิบปี คนบริเวณเขื่อนสิรินธรเพิ่งมีไฟฟ้าใช้เมื่อไม่กี่ปีมานี้เอง ชาวบ้านเขื่อนภูมิพล เขื่อนสิริกิติ์ ก็เพิ่งมีไฟฟ้าใช้เมื่อไม่กี่ปีมานี้เอง ความเจริญเหล่านี้ถูกดึงเข้าสู่คนที่มีโอกาสกว่า แต่คนที่เสียสละถูกกีดกันออกไป

ในยุคสังคมปัจจุบัน เราวัดค่ากันที่เงิน แม้กระทั่งราคาของความเป็นคนก็วัดกันที่เิงิน แต่ดิฉันอยากถามว่าใครเป็นผู้กำหนดอัตราค่าแลกเปลี่ยนเหล่านี้ คนจนมีส่วนร่วมไหม ถ้าคนจนมีส่วนร่วม ทำไมข้าวเปลือกถึงถูก ข้าวสารถึงแพง ทำไมค่าแรงถึงต่ำ แต่สินค้าสำเร็จรูปถึงได้มีราคาแพง เพราะว่าคนยากจนซึ่งเป็นผู้ผลิตสิ่งเหล่านี้ไม่ได้มีโอกาสกำหนดมูลค่าของสิ่งของที่มีอยู่ในสังคมปัจจุบันนี้ เขาถูกเอาเปรียบพอสมควร

เพราะฉะนั้น ดิฉันคิดว่าความยากจนเหล่านี้ไม่ได้เกิดขึ้นจากเวรกรรม แต่เกิดขึ้นจากความไม่เป็นธรรม

หันมาดูเรื่องการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ พวกเราเป็นคนที่อยู่ในเมือง หลายคนมาจากภาคธุรกิจเอกชน หลายคนเป็นข้าราชการ เป็นคนชั้นกลาง แต่ดิฉันคิดว่าส่วนใหญ่แล้วเป็นสามัญชนซึ่งซึมซับหรือยอมรับได้ว่า ทรัพยากรทั้งสิ้นทั้งปวงล้วนอยู่ในชนบท สิ่งที่พวกเราดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างสะดวกสบายพอสมควร ก็ล้วนเอามาจากธรรมชาติทั้งสิ้น วัตถุดิบหรือวัตถุดิบที่แปรรูปแล้ว ก็ลำเลียงมาจากชนบท ผู้คนในชนบทเป็นผู้สร้าง ผู้ผลิต และเป็นผู้ดูแลรักษา ถ้าไม่มีคนชนบทเราจะดูแลสิ่งแวดล้อมได้อย่างไร

ดิฉันเคยคุยกับชาวบ้านที่อยู่ในอุทยานแห่งชาติจังหวัดอุบลราชธานี เขาบอกว่าอยากจะรักษาป่า แต่นายทุนลำเลียงไม้ผ่านหน้าบ้านเขา เขาไม่รู้จะจัดการอย่างไร เพราะรัฐไม่ได้ออกกฎหมายให้เขามีอำนาจจัดการคนเหล่านี้ นายทุนเข้าไปตัดไม้เป็นเวลาหลายสิบปีจนกระทั่งไม้หมด รัฐบาลไปประกาศว่าเป็นเขตอุทยานแห่งชาติ เพื่อที่จะปลูกป่าให้สมบูรณ์ แต่เอาชาวบ้านออกจากพื้นที่ โดยอ้างว่าชาวบ้านจะตัดไม้ทำลายป่า

คนชนบทเป็นคนที่สามารถดูแลทรัพยากรได้ เพราะป่าไม้ ภูเขา แม่น้ำ คืีอชีวิตของเขา ถ้าไม่มีป่าไม้ เขาก็อยู่ไม่ได้ จะเอาป่าที่ไหนหาสมุนไพร จะเอาป่าที่ไหนหาเก็บเห็ดหรือหน่อไม้ สิ่งเหล่านี้ไม่สามารถผลิตจากโรงงาน แต่เกิดขึ้นจากความอุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติ ถ้าเขาไม่สามารถรักษาป่าได้ด้วยตัวเขาเอง เขาก็อยู่ไม่ได้

แม่น้ำก็เช่นเดียวกัน พี่น้องปากมูนส่วนใหญ่เป็นชาวประมงริมน้ำ หากินตามธรรมชาติ ไม่ได้ละโมบโลภมาก เพราะเขารู้ว่าถ้าเขาจับปลามากเกินไป ลูกหลานเขาจะไม่มีกิน เขาก็จับเพียงพอสมควร พอเอาไว้ใช้สอย เพื่อให้ลูกหลานได้มีปลาที่จะจับ ในชนบทที่อื่นก็เช่นเดียวกัน

ดิฉันคิดว่าผู้คนในชนบทเหล่านี้จะเป็นกำลังในการรักษาธรรมชาติ แต่ที่ผ่านมารัฐเป็นผู้จัดการทำเิองทั้งหมด รัฐเป็นผู้ีรวมศูนย์การจัดการทรัพยากร โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ รัฐจัดการป่าไม้โดยกรมป่าไม้ จัดการน้ำโดยกรมชลประทาน แต่การจัดการทรัพยากรน้ำ ทรัพยากรป่าไม้ ล้มเหลวมาตลอดเวลาเกือบ 100 ปี ก็เพราะว่าเราไม่เคยให้ผู้คนที่อยู่ในพื้นที่นั้นจริงๆ ได้มีส่วนร่วมกำหนดว่ามีความเหมาะสมเพียงไหน ที่จะสร้างเขื่อน ที่จะตัดไม้ทำลายป่า

พี่น้องส่วนหนึ่งในภาคอีสานถูกบังคับให้ออกไปจากพื้นที่ที่เขาเคยอยู่ เพราะรัฐจะไปปลูกป่าเพิ่มเติม รัฐจะทำให้ป่าเพิ่มขึ้นด้วยการดูจากตัวเลขว่า ถ้าพื้นที่ป่าไม้มี 20 เปอร์เซ็นต์ ก็จะแสดงถึงความไม่มั่นคงไม่มีเสถียรภาพทางระบบนิเวศ เพราะฉะนั้นน่าจะมีป่า 50 เปอร์เซ็นต์ ก็เลยคิดจะปลูกป่า แต่ต้องให้นายทุนมาปลูกป่า ถ้าปลูกแบบชาวบ้าน เขาว่าจะเพิ่มพื้นที่ป่าได้น้อย พอปลูกแบบนายทุนก็ต้องมีผลประโยชน์ตอบแทน ก็ต้องปลูกไม้โตเร็ว ไม้โตเร็วส่วนใหญ่คือยูคาลิปตัส ซึ่งพวกเราหลายคนก็พอทราบอยู่ว่า ยูคาลิปตัสนั้นทำลายระบบนิเวศในบริเวณที่ปลูกมากมายแค่ไหน ชาวบ้านเล่าว่าแม้แต่ตัวกะปอมหรือกิ้งก่าก็ไม่กล้าเกาะต้นยูคาลิปตัส ใบยูคาลิปตัสเป็นพิษทั้งหมด ต้นข้าวที่อยู่ใต้ยูคาลิปตัสก็จะตาย น้ำในบริเวณนั้นก็จะเหือดแห้งในไม่กี่ปี

ดิฉันคิดว่าการจัดการทรัพยากรที่ผ่านมาล้มเหลวจากระบบที่เราพยายามรวมศูนย์ ฝากความหวังไว้กับรัฐ แต่รัฐเองเป็นผู้ใช้ทรัพยากรเหล่านั้น เป็นผู้คอรัปชั่นด้วยกระบวนการฉ้อฉลต่างๆ เพื่อที่จะนำทรัพยากรนั้นไปแปรเป็นเงินให้กับนักการเมือง ให้กับข้าราชการ หลายท่านคงทราบดีว่าตำแหน่งอธิบดีกรมต่างๆ นั้นต้องใช้เงินซื้อมากมายแค่ไหน เท่าที่ดิฉันทราบตัวเลข ล่าสุดเกินร้อยล้านขึ้นไป ท่านอธิบดีทั้งหลายจะเอาเงินมาจากไหน ท่านก็ลองคิดดูนะคะ

สิ่งที่ดิฉันได้พูดมาทั้งหมด อยากจะเรียนให้ท่านทั้งหลายได้ทราบว่า ความยากจนนั้นไม่ได้เกิดขึ้นจากความเป็นธรรมชาติของมันเอง แต่ความยากจนเกิดจากความไม่เป็นธรรม การจัดสรรที่ไม่เป็นธรรม ขาดการแบ่งปันให้กันและกัน ดิฉันคิดว่าคนยากจนทั้งหลายคือพลังที่ยิ่งใหญ่ของสังคม ท่านที่เป็นพ่อค้า ท่านที่เป็นนายทุน ท่านจะผลิตให้ใครบริโภค ถ้าไม่ใช่คนจน ท่านจะผลิตให้ใครซื้อ ถ้าไม่ใช่คนจน คนจนเป็นคนที่มีอำนาจซื้อมากที่สุด แต่ในขณะเดียวกันเป็นคนที่มีอำนาจอ่อนแอที่สุดเหมือนกัน

ดิฉันคิดว่าสังคมจะอยู่อย่างมีความสุข ด้วยการที่เราพยายามช่วยเหลือคนจนเหล่านี้ ไม่ด้วยทางใดก็ทางหนึ่ง เราจำเป็นต้องตอบแทนพวกเขา ในขณะที่เราไม่ต้องปลูกข้าว ถ้าเราไม่ช่วยชาวนา ลูกหลานของเราในอนาคตอาจจะไม่มีข้าวกิน ในขณะที่เราไม่ต้องทอผ้า เราก็ต้องช่วยคนงาน เพราะว่าคนงานคือคนที่จะผลิต ทอผ้าให้เรา

พี่น้องสมัชชาคนจนที่นั่งอยู่ที่นี่ และท่านทั้งหลายที่มาให้กำลังใจการพูดของดิฉันในวันนี้ หรือให้กำลังใจกับคนยากคนจนที่อยู่หน้าทำเนียบโดยทางอ้อม ดิฉันคิดว่าในยุคสมัยนี้ถึงเวลาที่พวกเราไม่ว่ายากดีมีจนจะต้องร่วมมือกัน ต้องช่วยเหลือกัน เพราะสังคมนี้เป็นของลูกหลานของเราในอนาคต พวกเราไม่มีสิทธิที่จะซื้อขายหรือทำลายทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งจะเป็นมรดกของคนรุ่นต่อไป คนรุ่นต่อไปต้องมีสิทธิที่จะใช้ทรัพยากรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์เท่าเทียมกับคนในยุคของเรา

ขณะนี้ ผลกระทบที่เกิดขึ้นกับลูกหลานของเราเองต้องประสบกับมลพิษทางอากาศ เด็กเกิดมาไม่ได้อยู่ในอ้อมอกของพ่อแม่อีกต่อไป แต่ต้องมีกระบวนการจัดการให้คนอื่นมาเป็นผู้ดูแล ดิฉันอ่านข่าวหนังสือพิมพ์ทุกวัน เด็กเล็กๆ จะต้องตายไปโดยไม่มีสาเหตุอันควร เพราะอยู่ห่างไกลพ่อแม่ พ่อแม่ไม่มีโอกาสได้ดูแล พออายุสองขวบก็ถูกส่งเข้าเนิอร์สเซอรี่ อายุสามขวบถูกส่งเข้าอนุบาล ใครจะรักลูกเท่ากับพ่อแม่ ใครจะสามารถดูแลลูกทุกเวลาทุกวินาทีได้เท่ากับพ่อแม่ กระบวนการจัดการสังคมแบบใหม่ทำให้ชีวิตครอบครัวต้องแตกสลาย ทำให้ทรัพยากรธรรมชาติถูกทำลาย ทำให้ผู้คนเกลียดชังกัน ทำให้ผู้คนแก่งแย่งแข่งขัน ฆ่าฟันกันเอง ดิฉันมีเพื่อนหลายคนที่ร่วมต่อสู้มาด้วยกัน แทบจะตายแทนกันได้ แต่พอเข้ามาดิ้นรนเอาตัวรอดในสังคมนี้ก็แทบจะฆ่ากันเหมือนกัน

ท่านทั้งหลาย ความสุขของเราก็คือการช่วยเหลือเกื้อกูลกัน เพื่อสร้างสันติภาพให้เกิดขึ้นในสังคม เราอยู่ไม่ได้ถ้่าข้างบ้านเราไฟกำลังลุกไหม้ เราต้องดับไฟของเพื่อนบ้านก่อนที่ไฟจะมาถึงเรา เช่นเดียวกันค่ะ ถ้าเราช่วยคนจนก็คือการช่วยดับไฟ

วิกฤตการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างที่ท่านได้ยินข่าวอยู่คือ การชุมนุมของสมัชชาคนจนจำนวน 20,000 คนที่หน้าทำเนียบรัฐบาล ขณะนี้เดือนหนึ่งแล้ว ที่เขาอยู่กันอย่างอดทน เราพยายามใช้ความดี เราพยายามใช้อหิงสา เราพยายามใช้สัจธรรม เพื่อที่จะโน้มน้าวจิตใจข้าราชการนักการเมืองที่เป็นผู้แก้ไขปัญหา แต่ยังไม่พอค่ะ ท่านทั้งหลายที่นั่งอยู่ที่นี้จะต้องเป็นกำลังใจจะต้องส่งเสียงเรียกร้อง ให้รัฐบาลช่วยเหลือผู้คนเหล่านี้ เพราะถ้าชาวบ้านเหล่านี้ช่วยตัวเองได้ ผลสะท้อนกลบมาสู่ตัวท่านมีมากมายมหาศาล เรากำลังต่อสู้เพื่อที่จะให้ชาวบ้านเป็นผู้รักษาป่า เรากำลังต่อสู้คัดค้านความคิดที่ว่าคนอยู่กับป่าได้ มนุษย์อยู่ร่วมกับธรรมชาติได้ และมนุษย์ที่อยู่กับธรรมชาติได้ดีที่สุดก็คือมนุษย์ที่อยู่ในชนบท มนุษย์ที่ทำการเกษตร พวกเขาจะช่วยพวกเราดูแลแม่น้ำลำธาร ภูเขา ป่าไม้ หรือเราจะยอมให้ทรัพยากรธรรมชาติเหล่านี้ตกไปอยู่ในมือของเจ้าหน้ารัฐอีกไม่กี่คนอีกต่อไป เรายังจะไว้วางใจการจัดการในอดีตที่ผ่านมาอีกหรือ ถึงเวลาแล้วที่พวกเราควรจะทบทวนเรื่องนี้ รัฐบาลนั้นไม่ฟังเสียงของคนจนหรอกค่ะ แต่ถ้าพลังของคนจนมีพลังของท่านสนับสนุน รัฐจะหันมาฟังค่ะ ดังนั้น การช่วยพี่น้องที่ยากจนขาดการพัฒนาของรัฐ ไม่ใช่ยากจนจากบุญทำกรรมแต่ง คือการช่วยเหลือพวกเราทั้งหลายเองในอนาคตด้วย

สุดท้ายนี้ ดิฉันคงพอตอบคำถามท่านทั้งหลายได้ว่าทำไมถึงต้องช่วยคนจน ดิฉันได้แต่ภาวนาว่าการต่อสู้ของคนยากคนจนเหล่านี้จะได้รับความสำเร็จบ้าง เพราะวิกฤตการณ์ที่เกิดขึ้นทุกขณะทุกวินาทีที่พวกเรานั่งอยู่ในที่นี้มันจะร้ายแรงขึ้นทุกวัน ถ้าคนเป็นหมื่นเป็นแสนครอบครัวไม่มีที่ทำกิน จะเกิดอะไรขึ้น คนเป็นหมื่นเป็นแสนไม่มีข้าวที่จะให้ลูกหลานเขากิน จะเกิดอะไรขึ้น

ดิฉันก็คงขอสรุปคำพูดของดิฉันเองแต่เพียงเท่านี้ และขอขอบพระคุณคุณพ่อคุณแม่ของดิฉันเองที่ได้ให้ชีวิตที่มีความสุขพอสมควร ขอบคุณเพื่อนกัลยาณมิตรทั้งหลายที่เป็นกำลังใจอยู่เบื้องหลังตลอดเวลา ขอบคุณพี่น้องคนจนที่ให้ึความอบอุ่นเหมือนดิฉันเป็นครอบครัวเดียวของท่าน และในวันนี้สิ่งที่สำคัญที่สุดก็ึคือการรำลึกถึงคุณโกล คีมทอง ผู้เป็นแบบอย่างที่ดีเลิศของสามัญชน ขอให้พวกเราช่วยกันเคารพด้วยการยืนขึ้นหนึ่งนาทีค่ะ

ขอบพระคุณ สวัสดีค่ะ





“เชื่อว่าท่านทั้งหลายคงจะคิดเหมือนผมว่า ปาฐกถาวันนี้เป็นปาฐกถาที่ดีที่สุดของมูลนิธิโกมลคีมทอง...สิ่งที่คุณวนิดาพูดนั้นไม่ได้พูดมาจากสมองอย่างเดียว แต่พูดจากหัวใจ หัวสมอง ชีวิตทั้งหมด...และคงจะเห็นด้วยว่าเธอถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิด ความต้องการของคนจนได้อย่างกระชับจับใจพวกเราที่เป็นชนชั้นกลาง”
ส.ศิวรักษ์


ที่มา : ประชาไท วันที่ : 6/12/2550

ทวนความคิด “พี่มด-วนิดา” กับสมัชชาคนจน : ผู้ตัดสินใจต้องเป็น “ผู้นำพ่อครัวใหญ่” มิใช่ “ที่ปรึกษา”



เจษฎา โชติกิจภิวาทย์

ที่ปรึกษาสมัชชาคนจน และกลุ่มประชาธิปไตยเพื่อรัฐสวัสดิการ



ผมเคยรับรู้มาว่า…

ภายหลังเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 สมัยที่ “พี่มด”เป็นนักศึกษามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นอกจากพี่เป็นนักร้องวงกรรมาชนแล้ว พี่มดได้เคลื่อนไหวเคียงบ่าเคียงไหล่ร่วมกับกรรมกรคนงานฮาร่า เรียกร้องสิทธิกรรมกร และเมื่อนายทุนเจ้าของโรงงานเอาเปรียบคนงานผู้สร้างผลผลิตและมูลค่าส่วนเกินให้กับนายทุน ไม่ใยดีต่อศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ละเลยข้อเรียกร้องพื้นฐานของคนงานตามหลักการสิทธิมนุษยชน



“พี่มด” ได้ร่วมกับคนงานทำการยึดโรงงาน แล้วทำการผลิตเอง นับว่าเป็นหน้าประวัติศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ของบทบาทขบวนการกรรมกรไทยต่อการต่อสู้ทางชนชั้นช่วงนั้น



เมื่อเกิดโศกนาฏกรรม 6 ตุลาคม 2519 ที่ขบวนการอนุรักษ์นิยมทหารนิยม ปราบปราบนักศึกษาประชาชนที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และเข่นฆ่าผู้นำกรรมกร ชาวนา นักศึกษา และเมื่อการต่อสู้อย่างสันติประตูถูกปิด คนหนุ่มสาวจำนวนไม่น้อยรวมทั้ง“พี่มด” ได้เข้าต่อสู้กับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย เป็น“นักปฎิวัติ”



ผมยังจำได้ว่า …

ผมรู้จัก“พี่มด” พี่สาวคนนี้ครั้งแรก เมื่อผมเรียนอยู่มหาวิทยาลัยรามคำแหง ได้ประชุมพูดคุยกันเรื่องเขื่อนปากมูน ผมรู้สึกทึ่งของความเป็นผู้นำซึ่งเป็นผู้หญิง มันทำให้ความคิดอันคับแคบของผมที่ละเลยเมินเฉยต่อบทบาทความเป็นหญิงเป็นชาย ทบทวนในสมองว่า ผู้หญิงก็เป็นผู้นำได้



ผมยังจำได้ว่า…

“พี่มด” เคยคุยให้ผมฟังว่า ปัญหาสิ่งแวดล้อม ปัญหาการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ เป็นปัญหาวิกฤตสำคัญของโลกมนุษย์ ซึ่งที่ผ่านมาฝ่ายซ้ายเก่าไทยอาจจะคิดถึงเรื่องนี้ไม่มากนัก มองความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์เป็นหลัก ไม่ค่อยสนใจการที่มนุษย์เอาเปรียบขูดรีดทรัพยากรธรรมชาติตามกลไกระบบทุนนิยมเท่าที่ควร



ผมยังจำได้ว่า...

“พี่มด” เคยให้ข้อคิดไว้ว่า มวลชนเป็นผู้สร้างประวัติศาสตร์อันแท้จริง และทฤษฎีต้องประสานกับการปฏิบัติ งานฐานเป็นสิ่งสำคัญในการสร้างขบวนการประชาชนคนจน คนทำงาน ผู้นำของขบวนการคนจน ต้องร่วมทุกข์ร่วมสุขกับคนจนผู้ถูกกดขี่ เกาะติดมวลชน เรียนรู้จากมวลชน ยกระดับมวลชน สร้างการนำรวมหมู่ ฯลฯ จึงจะกุมสภาพการเคลื่อนไหวได้



ผมยังจำได้ว่า…

“พี่มด” ร่วมต่อสู้กับพี่น้องปากมูนอย่างกล้าหาญ เผชิญกับกลุ่มอำนาจอิทธิพลเถื่อนที่มีเจ้าหน้าที่รัฐหนุนหลัง และ“พี่มด” ก็ถูกคดี แต่“พี่มด” ไม่เคยท้อถอยกับอำนาจอธรรมเหล่านั้น



ผมยังจำได้ว่า…

นอกจากการตระหนักการทำงานด้านฐานแล้ว เวลามีการประชุมกันเพื่อเคลื่อนไหวเรื่องราวต่างๆนั้น “พี่มด” ให้ความสำคัญกับงานวิชาการความรู้ การประสานสื่อสารมวลชน นักวิชาการ นักศึกษา ศิลปิน เพื่อนพ้องน้องพี่ผู้รักความเป็นธรรมอยู่ตลอดเวลา



ผมยังจำได้ว่า…

บ่อยครั้งที่มีการเคลื่อนไหว และสื่อสารมวลชนมักตรงไปสัมภาษณ์ถามถึงท่าทีการเคลื่อนไหว และเรื่องอื่นๆ “พี่มด”มักจะพยายามปฏิเสธและผลักดันให้สื่อสารมวลชนไปสัมภาษณ์ผู้นำ ชาวบ้านเจ้าของปัญหาโดยตรงอยู่เป็นประจำ



ผมยังจำได้ว่า…

ภายหลังการประชุมงานเคลื่อนไหวต่างๆ เรียบร้อยแล้ว เมื่อผมได้รับการมอบหมายภารกิจหรืองานต่างๆ “พี่มด” เป็นผู้หนึ่งที่มักถามไถ่ว่าภารกิจที่ได้รับมอบหมายไปถึงไหนเสร็จหรือยัง สำหรับผมแล้วหลายครั้งภารกิจที่ได้รับมอบหมาย ถ้าพี่มดไม่เตือนหลายครั้งอาจจะล้มเหลวหลงลืมเฉื่อยเนือยได้

“พี่มด” เห็นความสำคัญต่อวินัยการทำงาน มักเตือนผมและเพื่อนบางคนทำนองว่าอย่าไปกินเหล้าขณะปฏิบัติหน้าที่ และเมื่อไม่ปฏิบัติหน้าที่ก็อย่ากินเหล้าให้มากนัก



ผมยังจำได้ว่า…

“พี่มด” พูดเสมอว่า ภาคประชาชนต้องเป็นอิสระจากระบบราชการอำมาตยาธิปไตยและพรรคการเมืองชนชั้นนายทุน และท่ามกลางมุมมองที่ต่างกันของที่ปรึกษาสมัชชาคนจน ต่อกรณีจะร่วมกับขบวนการสนธิลิ้ม เคลื่อนไหวขับไล่รัฐบาลทักษิณหรือไม่ ?



“พี่มด” เป็นหนึ่งที่เสนอต้องให้มุมมองผู้นำพ่อครัวใหญ่สมัชชาคนจนอย่างรอบด้านทั้งสองฝ่าย และคนตัดสินใจเป็น“ผู้นำพ่อครัวใหญ่”มิใช่ “ที่ปรึกษา” ตัดสินใจเอง





ผมยังจำได้ว่า…

ไม่นานมานี้ “พี่มด” ยังได้ถามไถ่ถึงทุกข์สุขชีวิตผู้คนในแวดวงด้วยความห่วงใย ทั้งๆที่ตัว“พี่มด” เองนอนป่วยหนักอยู่



ขอคารวะจิตใจกล้าสู้กล้าเสียสละของ“พี่มด”

ขอให้วิญญาณ“พี่มด” สู่สุขคติ.


ที่มา : ประชาไท วันที่ : 7/12/2550

รวมบทสัมภาษณ์ : ‘มด’ ในความทรงจำ

6 ธันวาคม 2550 มด-วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ เดินทางสู่วัดวชิรธรรมสาธิต แม้จะเป็นคืนแรกของการสวดอภิธรรมศพ แต่ผู้คนจากหลากหลายแวดวงต่างหลั่งไหลมารวมกันที่นี่ เพื่อร่วมรำลึก ไว้อาลัย หรือกระทั่งทักทายกับเธอผู้เป็นที่รักของพวกเขาเป็นครั้งสุดท้าย


ต่อจากนี้คือ ‘มด’ ในความทรงจำของใครหลายๆ คน


0000



เริ่มรู้จักอาจารย์วนิดาตั้งแต่ปี 2532 เมื่อครั้งที่มีการเริ่มสร้างเขื่อนปากมูล และได้ต่อสู้ร่วมกัน เขาติดดินเหมือนกับพี่น้องเรา ประทับใจที่เขามาร่วมต่อสู้กับเรา ไม่ว่าจะอยู่อย่างไรเขาก็อยู่ได้ กินอะไรก็กินด้วยกัน

ชาวบ้านก็นับถือเขา แม้พวกเราเป็นเพียงชาวบ้านแต่เขาก็ไม่ถือตัว ไปร่วมกับเราด้วยตลอด ไปยังไงก็ไปด้วยกัน มีการปรึกษาหารือคุยกันโดยที่เขาไม่ได้เป็นคนสั่งการให้ทำอย่างนี้อย่างนั้น แต่จะแลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกันว่าทำอย่างนี้ดีไหม ถ้าทำอย่างนี้พอทำได้ไหมพี่น้อง เขาคือคนที่พาพี่น้องต่อสู้

อาจารย์วนิดาเข้ามาร่วมในการคัดค้านการสร้างเขื่อนมาด้วยกันตั้งแต่ต้น แต่มันก็ยั้งไม่อยู่แล้ว ในสมัยนั้นมันเป็นช่วงที่มีกฎอัยการศึก จึงตกลงเป็นว่าเรียกร้องค่าชดเชยที่จะมีการเวนคืนให้ได้บ้าง พี่น้องจึงหันมาร่วมกันเยอะขึ้นเพราะศรัทธาในการกระทำของอาจารย์วนิดา และสิ่งที่พี่น้องได้มานั้น ถ้าไม่มีการต่อสู้ก็คงไม่ได้อะไรเลย

พี่น้องเราไม่รู้วิธีการต่อสู้ เขาก็พาไปเรียนรู้ไปสัมมนา พวกเราจะได้กล้ารักษาสิทธิตัวเอง

เมื่อก่อนชาวบ้านจะกลัวเจ้ากลัวนาย หากรู้ว่าเจ้านายจะเข้ามาจับกุม ชาวบ้านก็จะหยุดการเคลื่อนไหว อาจารย์วนิดาจึงพาชาวบ้านไปสัมมนาไปเรียนรู้กับคนที่มีประสบการณ์มาก่อน เราจึงได้กล้ารักษาสิทธิตัวเอง จากที่ไม่รู้ว่าตัวเองมีสิทธิอะไร

สิ่งที่ชาวบ้านทำต่อรัฐบาล ต่อเจ้าต่อนาย เป็นเหมือนตีนช้างเหยียบปากนก ตีนครกเหยียบปากสาก (คนที่ใหญ่กว่าเหยียบย่ำคนที่เล็กกว่า) เขาว่าอย่างไรมาเราก็ว่าอย่างนั้น เขาว่าจะสร้างอะไรก็ให้เขาสร้าง แต่อาจารย์วนิดาได้สอนให้พวกเรารู้จักรักษาสิทธิของเรา มรดกตกทอดของเรา สิ่งแวดล้อมของเรา เกาะแก่งธรรมชาติของเรามันเป็นอะไรที่สวยงาม เหล่านี้คือสิ่งที่เราต้องอนุรักษ์ไว้ การจะทำอะไรต้องมีการพูดคุยกัน

ในพื้นที่เองก็มีความคิดที่หลากหลาย บางคนก็ไม่ต้องการที่นา พูดง่ายๆ ว่าเขาไม่พอใจกับที่นาที่มีอยู่ เพราะผลผลิตที่ได้มันไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย เมื่อเขาไม่พอใจก็ขายให้กับการไฟฟ้าเพื่อจะได้เงิน ต่อมาชาวบ้านในส่วนนั้นก็หันมาหาเราเพราะไม่ได้รับการชดเชย จากที่เคยมีการพูดคุยกันในครั้งแรกๆ ว่าในเบื้องต้นจะมีการชดเชยให้ครึ่งหนึ่งของราคาประเมินต่อไร่ ถ้าอาจารย์วนิดาไม่พาพวกเรามาต่อสู้เราก็ไม่รู้ว่าจะมารักษาสิทธิของเราได้อย่างไร ค่าชดเชยไร่ละ 30,000 บาท ถ้าเราไม่ต่อสู้ก็คงไม่ได้

เขาสามารถเรียกร้องพี่น้องให้เข้ามาหาทั้งๆ ที่รู้ว่ามีส่วนหนึ่งไม่อยากร่วมคัดค้าน อยากขายดิน ส่วนหนึ่งไม่สนใจกับดิน เพราะนาเขาเป็นนาขี้กระต่าย เป็นนาที่ได้ผลผลิตเพียงเล็กๆ น้อยๆ ไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย แต่สุดท้ายเขาก็ยังมาหาเรา มาร่วมต่อสู้ด้วยกัน มาคัดค้านด้วยกัน

แม่ลำดวน เสระทอง
ชาวบ้านอำเภอโขงเขียม จังหวัดอุบลราชธานี




เราเป็นเพื่อนกันมาตั้งแต่ปี 2517 เข้าธรรมศาสตร์ปีเดียวกัน เท่าที่ได้เป็นเพื่อนและทำงานร่วมกันมาตั้งแต่สมัยนักศึกษาจะเห็นว่าเขาเป็นคนมีความมุ่งมั่นในการทำงาน มีความชัดเจน เช่นตอนที่อยู่ธรรมศาสตร์ เขาก็จะไปช่วยกรรมกร ไปเรียนรู้ ไปอยู่ที่โรงงาน เพื่อดูว่ากรรมการเขาอยู่กันยังไง ค่าแรงถูกกดยังไง เพราะช่วงนั้นค่าแรงกรรมกรน้อยมากแค่วันละ 10 กว่าบาท

ส่วนในความทรงจำช่วงที่ทำงานเรื่องปากมูนด้วยกัน มดเป็นคนที่มีความชัดเจนในการทำงานกับผู้ยากไร้ กับชาวบ้าน เป็นคนที่ไม่กลัว เพราะคนที่เป็นเอ็นจีโอส่วนมากมักจะระมัดระวังเรื่องบทบาทที่จะไปสู้ร่วมกับชาวบ้าน แต่มดเขาชัดเจนมากที่จะไม่รีรอ เขาจะไปร่วมต่อสู้กับชาวบ้านเลย เขาอาจถูกฝ่ายตรงกันใส่ร้าย พูดในทางไม่ดี แต่ก็ไม่สนใจ นี่คือสิ่งที่มดเขาต่างออกไป เขาชัดเจนว่าเราต้องเป็นผู้ร่วมต่อสู้กับชาวบ้าน ปัญหาของชาวบ้านก็คือปัญหาของเราเหมือนกัน แม้ว่าคนอื่นจะเข้าใจบ้างไม่เข้าใจบ้าง แต่ถ้าชาวบ้านเข้าใจเราก็ทำงานร่วมกันต่อสู้ร่วมกันได้

เขาเป็นคนที่ดีมาก นอกจากช่วยเหลือชาวบ้านแล้ว เพื่อนฝูงที่มีความทุกข์ใจก็คุยกับเขา เรานำสิ่งที่ได้รับในการทำงานร่วมกับเขามาใช้ในการทำงานของตัวเองอยู่เสมอ เช่น เขาจะบอกว่าในสถานการณ์นี้ เราแก้ปัญหาได้แค่นี้ก็ดีแล้ว ไม่ต้องไปวิตกกังวลอะไร อาจจะแก้สำเร็จ ไม่สำเร็จก็ไม่เป็นไร ปัญหาเกิดแบบนี้ เราคิดได้แค่นี้ก็ทำไปแค่นี้ ไม่ต้องวิตกถึงวันหน้าอะไรมาก ทำวันนี้ให้ดีที่สุด

สิ่งสำคัญที่สุดที่หลงเหลือไว้ก็คือ การร่วมก่อตั้งสมัชชาคนจน ซึ่งมันเป็นการรวมคนเล็กคนน้อย เมื่อแยกกันพลังของเขามีน้อย มดช่วยทำให้ชาวบ้านมารวมกันเป็นพลังที่ใหญ่ขึ้นจากหลายๆ ปัญหา หลายๆ พื้นที่ เพื่อต่อรองกับผู้มีอำนาจ เรียกร้องความเป็นธรรม คงต้องพูดถึงประเด็นปากมูลด้วย เขาได้ทำงานร่วมกับชาวบ้านจนประเด็นนี้เป็นประเด็นระดับโลก เป็นกรณีตัวอย่างที่นักนิเวศทั่วโลกนำไปศึกษา


วัชรี เผ่าเหลืองทอง
กลุ่มศึกษาพลังงานทางเลือก




ตั้งแต่จำความได้ เขาเป็นคนที่ไม่ได้พักเลยนะ ทำกิจกรรมทำงานเพื่อสังคมมาตลอด เข้ามหาวิทยาลัยแล้วก็ทำงานสายกรรมกรมาตลอด ช่วงมีปัญหาปากมูนแกก็ไปปากมูน และก็ไปในพื้นที่อื่นๆ ด้วย แกไปทุกที่

ถ้าพูดในมุมคนที่บ้านก็คือ ใช้งานแกหนักเกินไป แกแบกรับภารกิจของประชาชนทั่วประเทศที่มีปัญหาเดือดร้อน ใครๆ ก็ใช้บริการ ปรึกษาแกตลอด ไม่ค่อยได้อยู่บ้าน พี่ๆ น้องๆ เข้าใจอยู่แล้ว แต่พ่อแม่เป็นห่วงมากโดยเฉพาะเรื่องสุขภาพ

เรามีพี่น้อง 7 คน แกสนิทกับน้องชายคนเล็กและน้องสาว แต่เราก็รับรู้ข่าวสารกันตลอดเวลา ปากมูนเวลามีเรื่อง พี่ๆ น้องๆ ก็ไปกันหมด เวลามาประท้วงกันที่ทำเนียบ พี่ๆ น้องๆ ก็เป็นหน่วยสนับสนุน เคยมีคนถามตอนพี่มดถูกกล่าวหาว่ารับเงินว่าไปรับเงินใครมา ก็บอกว่ารับเงินทางบ้าน รับเงินพี่น้อง เพราะเราเชื่อว่าสิ่งที่เขาทำเป็นสิ่งที่ถูกต้อง เราพอมีกำลังสนับสนุนเขาได้ก็สนับสนุน

ผมว่าเขาเป็นแบบอย่างของคนที่ยืนหยัดที่จะทำในสิ่งที่ตัวเองคิด สิ่งที่ตัวเองเชื่อ และทำมันมาตลอดชีวิต คนแบบนี้มันหายาก แล้วตลอดที่ผ่านมามันพิสูจน์ว่าเขาเป็นผู้ให้แท้จริง ไม่เคยเรียกร้องอะไร

ที่สำคัญที่สุดอีกอย่างคือเขาเป็นคนที่ปฏิเสธความรุนแรงด้วย การต่อสู้ของเขาใช้สันติวิธีมาโดยตลอด ไม่ว่าเขาจะถูกกลั่นแกล้งยังไง เขาก็อดทนมากพอที่จะให้เวลาเป็นเครื่องพิสูจน์ให้อีกฝ่ายเชื่อว่าสิ่งที่เขาทำมันเป็นสิ่งที่ถูกต้อง

วันชัย ตันติวิทยาพิทักษ์
บรรณาธิการนิตยสารสารคดี




วนิดา เป็นคนซึ่งเกิดมาในตระกูลชนชั้นกลาง มีฐานะดีพอสมควร พี่น้องทุกคนมีการศึกษาดี บิดามารดาก็เป็นคนเชื้อสายจีน แต่ทั้งก๊กจงรักภักดีต่อเมืองไทย บ้านเมืองไทย และพี่น้องแทบทุกคนอุทิศชีวิตเพื่อสังคม แต่มดนี่แหวกแนวมากกว่าพี่น้องคนอื่นด้วยการเริ่มไปทำงานกับกรรมกรที่ถูกเอาเปรียบ เรียกว่าเป็นชนชั้นกลางรุ่นแรกที่ไปทำงานกับกรรมกรที่ถูกเอาเปรียบ หลังจากนั้นก็ไปทำกับชาวไร่ชาวนาปลายอ้อปลายแขม

สิ่งที่ต่างจากภาคประชาชนคนอื่นๆ คือ เขาเป็นชนชั้นกลางแต่มาอยู่กับชนชั้นล่างด้วยความอ่อนน้อมถ่อมตน เรียนรู้จากชนชั้นล่างจนรู้ภูมิธรรมชาวบ้าน วัฒนธรรมชาวบ้าน พูดภาษาลาวอีสานไม่ได้แต่เข้าใจวัฒนธรรมลาวอีสานดีที่สุด แล้วคนอีสานทั้งหมดเคารพนับถือน้ำใจมด เขาไม่ได้ตั้งตัวเป็นผู้นำเลย เป็นที่ปรึกษาการชุมนุมต่างๆ ปรึกษาหารือกันโดยสามัคคีธรรม มีขันติธรรม แม้กระทั่งมาอยู่รอบๆ ทำเนียบ จะถูกรัฐบาลรื้อเต็นท์ รื้อบ้าน เขาก็ไม่เคยต่อสู้ด้วยความรุนแรง

เช่นเดียวกัน ปากมูนถูกรังแกร้อยแปด มดเป็นอันหนึ่งอันเดียวกับชาวบ้าน อันนี้เป็นสิ่งที่พวกเราที่เป็นชนชั้นกลางน่าจะภูมิใจและน่าจะเอาอย่าง เพราะฉะนั้นการสูญเสียมดเป็นการสูญเสียที่สำคัญ และมดนั้นอย่านึกว่าเขาไม่เครียด เพราะส่วนมากมันไม่ได้รับชัยชนะ ส่วนมากแพ้ แต่เขาก็มีขันติธรรม และภายหลังเขามาเจริญสมาธิภาวนาเพื่อให้จิตใจสงบ ซึ่งทำให้หายเครียด

แม้มา 2 ปี หลังก็โดนโรคมะเร็งทำร้าย เขาก็เจริญภาวนา รู้เท่าทันโรคาพยาธิ พร้อมที่จะรับความตาย ผมไปเยี่ยมเขา 2 วันก่อนตาย ก็พูดให้เขาฟังเลยว่ามดได้ทำคุณงามความดีมาตลอดชีวิต มดจะไปเมื่อไหร่ก็ไม่รู้ ปล่อยไปตามความเป็นไปเช่นนั้นเอง จะอยู่หรือตายไม่สำคัญ พระพุทธเจ้าตรัสว่าไม่ได้แปลว่าคนอายุยืนจะดีกว่าคนอายุสั้น คนที่มีอายุและมีพลังแห่งชีวิตในการรับใช้ผู้ยากไร้ ธรรมะย่อมจะชนะอธรรม แม้เวลานี้เรายังแพ้ ยังแพ้ผู้ฉ้อฉล แพ้นักการเมือง แพ้ผู้อยู่ข้างบน แต่วันหนึ่งเราจะชนะ ไม่มีที่จะเป็นอย่างอื่น ธรรมะย่อมชนะอธรรม มารจะต้องพ่ายแพ้ ไม่ว่ามารจะในรูปของไอ้หมักหรือมาในรูปทักษิณอะไรอย่างนี้ ก็แพ้ไปทั้งนั้น มดจะตายไปมีความสุข เพราะเขาได้ต่อสู้มาด้วยสันติวิธี ด้วยอหิงสธรรม ด้วยสันติธรรม

สุลักษณ์ ศิวรักษ์
นักคิด นักวิชาการอาวุโส




ผมว่ามันสู้นะ แล้วมันไม่ค่อยคิดเรื่องส่วนตัวเท่าไหร่ มีอัธยาศัยที่กลมกลืนกับชาวบ้าน ค่อนข้างหายาก คนมันจะมีช่องว่างระหว่างตัวเองกับชาวบ้าน แต่ไอ้มดนี่มันเป็นเนื้อเดียว เวลาอยู่กับชาวบ้านมันไม่ค่อยแปลกแยก... ยกเว้นมันใส่แว่นนะ ถ้ามันไม่ใส่แว่นนี่..จะดูไม่ออกว่ามันเป็นคนนอกที่เข้าไปอยู่ท่ามกลางชาวบ้าน ถ้ามันไม่ใส่แว่นนี่.. การคุย อัธยาศัยกับพี่น้องมันกลมกลืนมาก มันสะท้อนวิธีคิดว่าไม่ได้แยกชนชั้น ไม่ได้แยกคนรวยคนจนหรืออะไร มันคล้ายๆ เป็นมนุษยนิยม ซึ่งกว่าจะถึงจุดนี้ได้ แต่ละคนมันยากนะ

ผมว่ายังมีหลายคนที่เหมือนมดนะ แต่ไม่อยากให้คิดถึงเฉพาะคนที่ตาย คนที่บุคลิกแบบมดยังมีอีกเยอะ เป็นผู้หญิงที่ยืนหยัด แต่วันนี้มดได้สร้างแบบอย่างที่น่าจะเป็นขวัญกำลังใจให้คนที่ยืนหยัดเพื่อสิ่งเหล่านี้ ไม่ได้ตายเปล่า

มดเป็นแบบอย่างที่ดีสำหรับคนทำงานเพื่อประชาชนที่ไม่ได้ทำงานเพราะว่าพรรคยังอยู่ อยากทำงานเพราะอยากเป็นใหญ่เป็นโต แต่อยากจะให้สิ่งที่ตัวเองใฝ่ฝัน ให้คนที่เสียเปรียบได้มีสิทธิ์ มีเสียง มีโอกาส ในสิ่งที่สังคมเราใฝ่ฝัน ที่เขาใฝ่ฝัน เขาทำแบบนี้ตลอด เช่น นักการเมืองใฝ่ฝันอยากจะเป็นรัฐมนตรี เป็นผู้เลือกตั้ง แต่ความใฝ่ฝันของคนทำงานภาคประชาชนจะฝันอีกอย่าง และมดก็เป็นแบบอย่างตลอดมาไม่เคยเพี้ยน ไม่เคยยุ่งกับพรรคการเมือง ไม่เคยเข้าไปสังกัดคอกโน้นคอกนี้ สังกัดอย่างเดียว ชาวบ้านที่ไหนเดือดร้อน ไปที่นั่น ตอนพี่น้องประมงทางใต้มีปัญหาเรื่องเรือปั่นไฟมันก็ไป เรื่องท่อก๊าซก็ไป ชาวบ้านที่ไหนเดือดร้อนมันไปหมด

...มันไปดี เสียดายมันไปเร็วไปหน่อย มันยังทำอะไรได้อีกเยอะ...

บรรจง นะแส
ผอ.โครงการการจัดการทรัพยากรชายฝั่งภาคใ้ต้




รู้จักกับพี่มดมาตั้งแต่ปี 2533 แต่ไม่สนิทมาก ตอนนั้นเรายังเป็นเยาวชนในพื้นที่ปากมูน ช่วงนั้นเป็นช่วงสำรวจโครงการระเบิดแก่ง พี่มดแกเป็นนักศึกษาลงไปช่วย แกให้คำแนะนำให้กับเราเยอะ เมื่อก่อนเป็นคนไม่กล้าแสดงออกแกก็แนะนำ สร้างความมั่นใจให้กับเราจนเรากล้าพูด กล้าแสดงออก เริ่มมาสนิทกันจริงๆ ช่วงปี 2542 ที่ตั้งหมู่บ้านแม่มูนมั่นยืน ช่วงนั้นอยู่ด้วยกัน กินด้วยกัน นอนด้วยกัน ต่อสู้ร่วมกันมา

เราประทับใจคุณงามความดี แกเป็นคนมีประสบการณ์เรื่องนี้และพยายามถ่ายทอดวิธีคิด วิธีการทำงานให้ อย่างช่วงที่พี่มดไม่ค่อยลงมาพื้นที่เพราะไม่ค่อยสบาย ตอนนั้นเราก็ไม่รู้ว่าแกเป็นอะไร แม้แกไม่มาแล้วแต่เราก็คิดถึงเสมอว่าพี่มดเคยแนะนำไว้ยังไง มันเป็นสิ่งที่เตือนตัวเองอยู่ตลอดเวลา ถ้าภาษาอีสานเขาจะเรียกว่า ภูมิปัญญาในตัวเอง พี่มดถ่ายทอดมันให้ชาวบ้าน พี่ๆ น้องๆ ได้รับรู้มาโดยตลอด

ถ้าถามความรู้สึกคนปากมูน เสียพี่มดไปเราเสียใจมากๆ ไม่เคยมีที่จะเสียใจเท่านี้ แต่คนเราเกิดมาก็ต้องมีเจ็บ มีตาย แต่เราไม่คิดว่าพี่มดจะจากไปเร็วขนาดนี้ สำหรับพวกเรา เราคงสานต่อสิ่งที่ร่วมกันทำมาไปเรื่อยๆ จนกว่าจะมีวันที่ปัญหาของพวกเราได้รับการแก้ไข

ทรรศมัย หวังผล
ผู้ประสานงานสมัชชาคนจน ในพื้นที่ปากมูน




รู้จักกันเมื่อปี 2534 -2535 หลังจากต่อสู้เรื่องเขื่อนน้ำโจน พี่มดก็ไปพูดเรื่องเขื่อนปากมูล ปี 2536 พี่ไปทำงานที่มูลนิธิคุ้มครองสัตว์ป่าและไปทำงานกับชาวบ้านเรื่องเขื่อนแก่งเสือเต้นเลยคุยกันเรื่องชาวบ้านที่มีผลกระทบจากเขื่อน ตอนหลังมีการคุยกันเรื่องการจัดเครือข่ายผู้ได้รับผลกระทบจากเขื่อนว่าจะมีแนวทางอย่างไรเมื่อปี 2537 เมื่อคุยกันหลายคน อย่างพี่สุวิทย์ วัดหนู เครือข่ายประมงภาคใต้ หรือคนอื่นๆ ที่เข้ามาด้วย เลยคิดว่าน่าจะเอามารวมกัน ส่วนใหญ่เป็นเรื่องของคนที่ด้อยโอกาสก็คือคนจน จึงมาตั้งเป็นสมัชชาคนจนเมื่อวันที่ 8 เดือนธันวาคม ปี 2538

ในสมัชชาคนจน พี่มดก็เหมือนชาวบ้านคนหนึ่งที่แทบไม่ได้พัก อาทิตย์หนึ่งจึงจะกลับบ้าน ถึงแม้แกมีบ้านที่อยู่กรุงเทพฯ ก็ไม่ค่อยได้กลับ บางทีเหมือนกับสภาพร่างกายไม่ค่อยได้พักผ่อน

หลังสมัชชาคนจนแล้ว บางครั้งชุมนุมที่ปากมูนต่อ ในช่วงเวลาชุมนุมมีหลายเรื่องที่พี่มดสอนพวกเรากับรุ่นน้องที่ทำงาน คือหนึ่งจะต้องฟังชาวบ้านและฟังข้อเสนอของชาวบ้าน อย่าเอาข้อเสนอของเราเป็นหลัก ชาวบ้านเท่านั้นที่เป็นผู้เจรจา เราไม่ได้เป็นผู้เดือดร้อน แต่เราเป็นผู้รู้ปัญหา ต้องวางที่ให้เป็นพี่เลี้ยงที่ดีแก่ชาวบ้านให้ได้ นี่คือสิ่งที่พี่มดทำให้เราเห็น

บางครั้งเวลาเจรจากับรัฐบาลมีการพบปะนักการเมือง พบปะรัฐมนตรี ทุกครั้งเวลาพบพี่มดจะวางตัวแบบระมัดระวัง คงเส้นคงวากับการเจรจา ปัญหาที่ต้องคุยคือจะทำอย่างไรให้แก้ไขปัญหาชาวบ้านให้ได้เร็ว พี่มดพยายามกำชับเราเสมอว่าเวลาทำอะไรอย่าไปคิดแต่หวังผลประโยชน์

รุ่นน้องหรือเพื่อนที่ทำงาน 40 -50 คน เอาพี่มดเป็นตัวอย่าง พี่มดไม่เคยบ่นว่าเหนื่อยให้พวกเราเห็น ที่พี่มดไม่สบาย พวกเราไม่รู้เลยว่าพี่มดไม่สบายมาตั้งแต่เมื่อไหร่ พวกเราแทบจับต้นชนปลายไม่ถูกว่าพี่มดไม่สบายตอนไหน

สำหรับสิ่งที่พี่มดทิ้งเอาไว้ให้กับวงการสิ่งแวดล้อมคือ การต่อสู้ของชาวบ้านทุกครั้งที่เกิดขึ้นจะนำไปสู่การแก้ไขได้อย่างไร และทุกครั้งที่มีการเจรจาจะทำอย่างไรให้แก้ไขได้ และถ้าเป็นเรื่องของชาวบ้านจำเป็นต้องเร่งรีบ เป็นสิ่งที่พี่มดทำเป็นตัวอย่าง แต่ถ้าถามว่าสิ่งที่สังคมได้รับรู้อะไรมันอธิบายไม่ได้ มันมหาศาล เพราะกรณีปัญหาที่เกิดขึ้นกับสมัชชาคนจนมีเป็นร้อยกรณีและมันแตกหน่อมากมาย ชาวบ้านก็ไปตั้งเป็นกลุ่มเยอะแยะ แต่ผลพวงทั้งหมดมันมาจากกรณีของเขื่อนปากมูล

หาญณรงค์ เยาวเลิศ
เอ็นจีโอด้านสิ่งแวดล้อม/สมาชิกสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ





เรารู้จักกันในท่ามกลางการต่อสู้ การประท้วงของกรรมกรผู้ใช้แรงงานในโรงงานต่างๆ โดยเฉพาะโรงงานทอผ้า เลยชวนมดมาอยู่ในวงกรรมาชนด้วย เพราะจิตใจที่เด็ดเดี่ยวไม่มีคำว่าถอย ไม่มีคำว่ายอมแพ้ ยังจำภาพเขาได้ดี

เขาเป็นนักต่อสู้เพื่อประชาชนผู้ยากไร้โดยแท้ด้วยความสุขนิยม ผมยังศึกษาจากมดอยู่เสมอว่าทำอย่างไรในการอุทิศตัวเพื่อผองชนผู้ยากไร้จะไม่หดหู่ หรือเครียดกับมันในการทำเพื่อสังคม ผมถือมดเป็นแบบอย่าง

ชื่อเขาก็สมตัวแล้ว ผู้หญิงร่างเล็กๆ คนหนึ่ง กินน้อย บริโภคน้อย อยู่กับชาวบ้าน ไม่แสแสร้ง ไม่จอมปลอม มันหายากมากแม้แต่ในหมู่คนที่ต่อสู้ในภาคประชาชนก็ตาม มดเปรียบเสมือนเพชรเม็ดงาม เป็นเพชรเม็ดแท้ที่ได้รับการเจียระไนจากธุลีดิน

ในแง่แนวคิดเราอาจแตกต่างกันบ้าง แต่ในแง่เจตนาแล้วไม่แตกต่างกันเลย เราใฝ่ฝันถึงสังคมที่งดงามร่วมกัน แต่ในการเคลื่อนไหว สิ่งที่มดทำอยู่ ผมอาจจะมองแตกต่างกันบางจุด แต่ไม่ขัดแย้งกัน ผมสนับสนุนสิ่งที่เพื่อนต่อสู้โดยไม่ระย่อทุกรัฐบาล มดอาจจะมองการแก้ปัญหา ตัวอย่างเช่น สมัชชาคนจน บ่อนอก จะนะ ฯลฯ ตามที่เขาเคลื่อนไหว ก็เป็นแนวคิดที่ถกเถียงกันในหมู่ปัญญาชนในทิศทางการพัฒนาประเทศว่าจะพึ่งพาตนเอง หรือจะพึ่งพิงภายนอกในอัตราส่วนเท่าไร

‘จิ้น กรรมาชน’ - กุลศักดิ์ เรืองคงเกียรติ
นักดนตรีเพื่อชีวิต




เวลานึกถึงพี่มดก็จะนึกถึงนักเคลื่อนไหวหรือปัญญาชนที่ลงไปคลุกอยู่กับชาวบ้านจริงๆ เนื่องจากผมเป็นนักศึกษาในกรุงเทพฯ ก็จะเจอกับกลุ่มคนที่เรียกว่าผู้นำภาคประชาชนเยอะที่ชอบแสดงบทบาทนำ แต่เวลาเห็นพี่มด จะเรียกว่าเป็นผู้นำก็ได้ แต่แกไม่ได้พยายามทำตัวเป็นผู้นำที่ทุกคนต้องมาอยู่ใต้การชี้นำของตัวเอง แกลงไปทำงานกับชาวบ้านจริงๆ ทุ่มเทและศึกษาจากความเป็นจริง

สิ่งที่พี่มดเคยพูดแล้วผมยังจำได้ และเป็นข้อคิดที่ดีก็คือ ตอนนี้มันมีคนเยอะที่พูดคำใหญ่คำโต ป่าวประกาศว่าจะสร้างสังคมใหม่แต่ไม่ทำอะไร ไม่ยอมลงไปศึกษาจากความเป็นจริง ไม่ลงไปอยู่กับมวลชน ไม่ยอมศึกษาค้นคว้า สรุปบทเรียน เอาแต่พร่ำพูดว่าเราจะเปลี่ยนแปลง เราจะสร้างโลกใหม่ อันนี้เป็นคำเตือนว่าอย่ามัวแต่พูดคำใหญ่ๆ โตๆ แต่ให้ลงไปหาความเป็นจริงอย่างเอาจริงเอาจัง แม้คุณจะไม่มีเงื่อนไขลงไปอยู่กับชาวบ้านก็ตามก็ควรจะศึกษาค้นคว้า ไม่ใช่แต่จะพูดอะไรลอยๆ เท่ๆ

ชัยธวัช ตุลาฑล
กองบรรณาธิการวารสารฟ้าเดียวกัน





วันนี้ มดเขาไปสบายแล้ว มดไปด้วยความอบอุ่น มดเป็นที่รักของคนทั่วไป ไม่ได้เป็นที่รักอย่างเดียวเท่านั้น แต่เป็นทั้งที่รักและเคารพ

ผมรู้จักมดมาเกือบ 20 ปี และผมถือว่าเป็นบุญของผม ที่ตามปกติแล้วคงจะไม่โคจรมาพบกัน การได้มาพบกับมดนั้น มดเป็น ‘ผู้ให้’ ผมมากกว่าผมเป็นผู้ให้เขา มดอาจจะไม่รู้ตัวว่าให้อะไรแก่ผม แต่ผมรู้ีดี... สิ่งที่มดให้ผม และสิ่งที่ผมยอมรับความดีความงามของมด มันทำให้ชีวิตของผมมีความสุขมากขึ้น มันทำให้ชีวิตของผมมีความสมบูรณ์มากขึ้น

มดจากเราไป เมื่อวานผมไปเยี่ยมอยู่ ได้เห็นใบหน้าได้เห็นอากัปกิริยาแล้ว รู้สึกว่ามดเหนื่อยมามากแล้วชีวิตนี้เป็นนักต่อสู้ เป็นนักเคลื่อนไหว นักปฏิบัติ สิ่งที่มดต่อสู้นั้นไม่ใช่ต่อสู้เพื่อทรัพย์สิน ไม่ได้ต่อสู้เพื่อผลประโยชน์ หรือเพื่อครอบครัวเพื่อนฝูง แต่เขายึดถือหลักการ เขายึดถือปรัชญาชีวิต

มันเป็นการง่ายสำหรับคนที่ร่ำรวยแต่ให้กับคนจน แต่สิ่งที่มดให้นั้นไม่ใช่ทรัพย์สินหรือสิ่งของ สิ่งที่มดให้กับคนทั่วไปคือ ให้เขายืนหยัดต่อสู้ มดต่อสู้มาตลอดชีวิตในเรื่องสิทธิมนุษยชน ต่อสู้เพื่อคนจน คนยากไร้ คนด้อยโอกาส คนเสียสิทธิ คนถูกรังแก คนที่ไม่ได้รับความยุติธรรม ซึ่งยังมีอยู่ในประเทศไทยอีกมากมาย

วันนี้เรามาเคารพศพของ ‘วนิดา’ หรือ ‘มด’ เพื่อนรักของเรา และเรารำลึกถึงคุณความดีที่เขาทำมาตลอดชีวิต และพวกเราทั้งหลายถ้าสามารถทำได้เพียงครึ่งหนึ่งของที่มดทำมาในระยะ 30 กว่าปี เราก็คงจะไปสบาย ผมขอให้บุญกุศลที่มดทำมาในชีวิตนี้… ทำจนกระทั่งเขาเสียไป… ทำจนหมดแรงไป… ขอให้บุญกุศลนี้ นำมดไปสู่สัมปรายภพ

อานันท์ ปันยารชุน
อดีตนายกรัฐมนตรี




รู้จักพี่มดตั้งแต่สมัยเป็นนักศึกษาปี 2540 ไปติดตามเรื่องสมัชชา 99 วัน มาสนิทกันอีกทีตอนที่ทำงานกับกลุ่มผู้ป่วย ทำงานเรื่องสิ่งแวดล้อม ได้ลงพื้นที่ด้วยกัน

แกมีความเชื่อมั่นในเรื่องสิทธิเสรีภาพมาก มีอยู่ครั้งหนึ่งเขาชุมนุมที่หน้ากระทรวงคมนาคมของกลุ่มสลัม เรื่องเช่าที่การรถไฟ ตอนนั้นพี่มดมาเยี่ยม แล้วจูงมือผมไปบอกว่าไปฟังเขาประชุมกัน ผมก็บอกว่ามันไม่เกี่ยวกับเราเขาจะให้เข้าหรือ แกบอกว่านี่สิทธิของเรา เราฟังได้ แกมั่นใจในเรื่องสิทธิ โดยเฉพาะสิทธิส่วนบุคคลมาก อย่างน้อยเราก็เชื่อมั่น และมีพี่มดเป็นแบบอย่าง การไปติดต่อประสานงานหน่วยงานรัฐ เราก็ยึดถือแบบนี้ หน่วยงานรัฐไม่ใช่เจ้านายที่เราจะเข้าไม่ถึง มันต้องเอื้อกับเรา มีหน้าที่ช่วยเหลือเรา มันเปลี่ยนวิธีมองโลกของเรา

คมสัน จันทร์อ่อน
กองเลขาฯ เครือข่ายสลัม 4 ภาค
อดีตนักศึกษามหาวิทยาลัยรามคำแหง

ต่อ

การสูญเสียพี่มดมันไม่ใช่เรื่องของพวกเราอย่างเดียว เขามีบทบาทในฐานะผู้นำการเคลื่อนไหวหลายเรื่องด้วยกัน คือ แกเป็นนักเคลื่อนไหวด้านสิทธิมนุษยชนที่คนไม่ค่อยได้ให้ความสำคัญนักคือเรื่องสิทธิของผู้หญิง แต่เป็นสิทธิของผู้หญิงที่เกี่ยวข้องกับประเด็นปากท้อง เรื่องความเป็นธรรม ดังที่พี่มดได้ต่อสู้ร่วมกับพี่น้องปากมูน

นอกจากนี้ พี่มดยังเป็นผู้นำนักเคลื่อนไหวที่ลงไปทำงานกับชาวบ้าน คนจน ที่ปากมูนก็ดี สมัชชาคนจนก็ดี มันคือขบวนเคลื่อนไหวทางสังคมแบบใหม่ หลังจากที่ขบวนการของพรรคคอมมิวนิสต์มันหายไป พี่มดมีคุณูปการในการทำให้เครือข่ายเป็นเครือข่ายแบบเสมอหน้า และไม่เป็นผู้นำเดี่ยว เพราะพี่มดพูดเสมอว่าผู้นำเดี่ยวไม่ตายก็ขายตัว เราจะเห็นว่าแกไม่ค่อยได้ให้สัมภาษณ์หนังสือพิมพ์ ไม่ได้ชี้นำชาวบ้าน แบบอย่างการเคลื่อนไหวแบบนี้เกิดจากประสบการณ์แบบขบวนการสังคมนิยมที่แกสั่งสมมา รวมถึงการจัดตั้งทั้งหลาย

อย่างไรก็ดี ในส่วนของขบวนการเคลื่อนไหวก็มีผู้นำใหม่ๆ ขึ้นมาเสมอ ช่วงพี่มดป่วยก็ไม่ได้ทำงานตั้ง 1 ปีเต็ม ชาวบ้านก็ไม่รู้ว่าพี่มดป่วยมาก แต่แกบอกตลอดว่ามันต้องไปได้ ขบวนการซึ่งไม่มีผู้นำที่ชาวบ้านให้ความเคารพนับถือมันก็ต้องพิสูจน์ว่ามันจะไปได้ไหม ผ่านมาซักพักแกก็บอกว่ามันไปได้จริงๆ เรื่องปากมูนแม้จะอยู่ในช่วงเผด็จการทหารยังไงก็แล้วแต่ ชาวบ้านก็ยังลุกขึ้นมาสู้ น้องๆ รุ่นใหม่ๆ ก็มาทำงานกับชาวบ้านแทนแก

ประภาส ปิ่นตบแต่ง
อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย




พี่มดพูดกับเราตลอดเวลาว่า ทุกอย่างชาวบ้านกำหนด ทุกอย่างเกิดจากชาวบ้านเอง ในการประชุมตอนกลางคืน หลังกินข้าวเสร็จ พี่มดก็พยายามกระตุ้นชาวบ้านพูด ทุกครั้งที่เป็นการตัดสินใจในการเคลื่อน การกำหนดต่างๆ มาจากชาวบ้าน

แกเคยพูดกับเราว่า แกเคยเข้าป่า บทเรียนที่ได้หลังออกมาจากป่าแล้ว คือ แนวทางการต่อสู้โดยใช้การยึดอำนาจรัฐนั้นไม่ใช่แล้ว มันจะเป็นการต่อสู้ลักษณะที่เป็นสันติวิธี และพี่มดก็เชื่อเรื่องประชาชนต้องเป็นผู้กำหนดอนาคตตัวเอง เราจะเห็นลักษณะการต่อสู้ที่สันติวิธี แต่บางคนอาจจะตีความว่าเป็นความรุนแรงก็ได้ การต่อสู้ของชาวบ้านที่ผ่านมาอาจจะถูกหรือผิดก็ถกเถียงกันได้ แต่สำหรับพี่มดแล้วคือแรงบันดาลใจว่าเป็นนักต่อสู้จริงๆ และอยู่กับชาวบ้านจริงๆ พี่มดจะพูดเสมอว่าที่ไหนมีการกดขี่จะมีการลุกขึ้นสู้ของประชาชน และพี่มดพูดเรื่องโครงสร้างด้วยว่าคนที่จนไม่ใช่เพราะเกิดมาแล้วจน แต่โครงสร้างมันทำให้จน

นอกจากนี้ ระยะแรกของการเคลื่อนไหวพี่มดจะเซ้นส์เรื่องของชนชั้นกลางมาก เมื่อชาวบ้านออกมาเคลื่อนในนามของสมัชชาคนจนหรือปากมูน ส่วนหนึ่งที่มีการกำหนดหรือพูดคุยร่วมกันคือจะทำอย่างไรให้สื่อเข้าใจ ให้ชนชั้นกลางเข้าใจว่ามีการชุมนุมเดินขบวนในกรุงเทพฯ วิธีคิดเรื่องความเข้าใจร่วมกันก็มาจากพี่มดเป็นหลัก คือเชื่อมปัญหาระหว่างคนชนบท ความเป็นเมืองและชนชั้นกลาง

ชนกาญจน์ พันธุ์เดิมวงศ์
นักศึกษาปริญญาโท คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ




พี่มดสมถะ ติดดินมาก และพยายามจะคงไว้ซึ่งอุดมคติ ตั้งแต่แกออกมาจากป่าก็พยายามเลือกทำงานที่จะดูแลชีวิตตัวเองแล้วก็ยังรักษาความฝันของตัวเองไว้ ดังนั้นก็ต้องพยายามทำงานอะไรที่มันไม่ติดกับระบบมาก แต่ก็ต้องพยายามเลี้ยงตัวเอง

แกทำงานกับชาวบ้านกับชุมชน แกจะกลมกลืนกับความเป็นชาวบ้านมาก แล้วก็เข้าไปนั่งอยู่ข้างในหัวใจชาวบ้าน ชาวบ้านอาจจะมีข้อขัดแย้งหรือมีสถานการณ์ที่ลำบากแต่เขาจะเคารพและฟังพี่มดมาก

ในท่ามกลางกระบวนการต่อสู้ แน่นอนมันมีหลายแนวทาง มีหลายจังหวะก้าวที่อาจจะมีปัญหามาก ทั้งความขัดแย้ง ความท้อแท้ แต่พี่มดเหมือนเป็นพี่ใหญ่ที่ช่วยประคับประคอง นี่คือข้อใหญ่ที่เด่นชัดมาก

ผมอยากให้อ่านบทปาฐกถาที่แกเป็นองค์ปาฐกของโกมล คีมทอง แกพยายามหามุมมองจากคนตัวเล็กๆ นี่เป็นสิ่งสำคัญที่คนในสังคมมองไม่ค่อยเห็น แกเข้าไปคลุกกับชาวบ้านมาก แกพิเศษกว่าคนอื่นมาก เรื่องที่ไปเป็นเพื่อนกับชาวบ้านนี้เป็นเรื่องยากๆ ทั้งนั้น อย่างเรื่องเขื่อนปากมูล แล้วแกก็ร้อยใจของชาวบ้านได้ นี่เป็นจุดแข็งมาก


กระรอก - วีรพงษ์ เกรียงสินยศ
มูลนิธิสุขภาพไทย




มด สมเป็นศิษย์เก่าธรรมศาสตร์ เพราะท่านอดีตอธิการบดีธรรมศาสตร์พูดเรื่อง ‘ความดี ความงาม ความจริง’ ผมคิดว่ามดมีสิ่งเหล่านี้หมด มดสู้เพื่อความจริง สู้เพื่อความดี และมีความงาม ผมแทบจะหาที่ตำหนิไม่ได้ หายากมากสำหรับผู้หญิงนักต่อสู้ที่ผมรู้จักที่จะไม่มีตำหนิเลย
คำว่าไม่มีตำหนิคือ การต่อสู้ของเขาเกี่ยวกับสิทธิของประชาชน สิทธิของชาวบ้าน สิทธิของชุมชน เรื่องเขื่อน เรื่องสิ่งแวดล้อม มดไม่ได้ทำเพื่อตัวเอง มดไม่มีผลประโยชน์ใดๆ แต่ทุกจุดที่มีประชาชนเคลื่อนไหวในเรื่องสิทธิเสรีภาพ ถูกรังแก มดจะไปอยู่ตรงนั้น

มดเป็นคนที่มีความดี ความงาม และความจริง ถ้าผมเป็นคริสตศาสนิกชน ผมคิดว่า มดเป็นนักบุญได้ ความดีของมด ความงามของมด และการเข้าถึงความจริง คือความพร้อมของผู้หญิงคนนี้ ถ้าเป็นไทยก็เรียกวีรสตรี ผมคิดว่าผมพูดความจริงเพราะผมรู้จักผู้หญิงที่เป็นนักต่อสู้หลายคน มดสะอาด และทุ่มเททั้งชีวิตในเรื่องสิทธิและเสรีภาพของประชาชน

ความสะอาดของมดดูได้จากทุกคนที่มดขอให้ช่วยเพื่อคนจน ไม่มีใครปฏิเสธมด ไม่ว่าคุณอานันท์ ปันยารชุน อ.สุลักษณ์ ศิวรักษ์ อ.ประเวศ วะสี อ.นิธิ เอียวศรีวงศ์ หมอเสม พริ้งพวงแก้ว และผม เราไม่เคยกล้าปฏิเสธมดเลยไม่ว่าโทรมาดึกดื่นแค่ไหน เพราะมดจะโทรมาเพื่อขอให้ช่วยคนยากจน ช่วยประสานงาน การที่มีคนคนหนึ่งมาขอให้เราช่วย หลายครั้งหลายครา แล้วเราไม่เคยคิดที่จะปฏิเสธเลย แสดงว่าเราต้องมีความรู้สึกกับคนคนนี้พิเศษมากใช่หรือเปล่า

คนที่ต่อสู้เพื่อประชาชน บางคนเรารู้สึกรำคาญ บางคนเรารู้สึกว่ามีผลประโยชน์อยู่บ้าง แต่สำหรับมด มันคลีนมาก กล้าหาญด้วย และเป็นห่วงแม่ เป็นห่วงพ่อ มดรักษาน้ำใจของพ่อแม่ ไม่เคยบอกว่าตัวเองไปทำอะไร ตัวเองทำงานกับประชาชนอย่างเต็มที่ขณะเดียวกันก็ไม่ทิ้งความรักและความอบอุ่นที่พ่อแม่ให้กับตัว และที่แปลกคือ ตระกูลนี้เป็นนักต่อสู้เกือบทั้งตระกูล แต่มดคงเด่นที่สุด ตรงที่เขาเสียสละ ผมเชื่อว่าผมไม่ได้พูดเว่อร์เกินไป

พิภพ ธงไชย
ที่ปรึกษาคณะกรรมการรณรงค์เพื่อประชาธิปไตย (ครป.)





ช่วงไล่ทักษิณ พวกเราก็คิดกันเยอะมากว่าจะทำยังไงถึงจะชนะ พี่มดเขาก็จะแนะว่าอย่าไปคิดแบบแพ้ชนะ การทำงานแบบนี้มันต้อง ‘สั่งสมชัยชนะ’

เท่าที่เห็น พี่มดทำงานเพื่อคนจน เรายังทำงานกับผู้บริโภคซึ่งอาจจะเป็นคนชนชั้นกลางที่อาจจะบริโภคมากเกิน แต่พี่มดทำงานกับคนจน คนในชุมชนแออัด คนที่เรียกว่าโอกาสน้อยกว่าคนอื่นมากมาตลอดชีวิต

รู้สึกเป็นความสูญเสียครั้งสำคัญมาก แต่เรียกว่าพี่เขาไปอย่างสงบ พวกเราอยากจะบอกว่า เราจะสานต่อเจตนารมณ์ของแก ทำให้คนจน คนที่ด้อยโอกาส อย่างน้อยมีปากมีเสียงมากขึ้นในสังคม ซึ่งพี่มดทำส่วนนี้มาก และทำตลอดชีวิตของแก

แกเป็นนักสู้ สมมติว่าแกจะทำอะไรสักอย่างหนึ่ง แล้วแกเชื่อว่าสิ่งนั้นถูกต้อง บางคนอาจจะไม่เห็นด้วย องค์กรอาจจะไม่เห็นด้วย แต่เชื่อว่าพี่มดพร้อมที่ออกจากองค์กรเพื่อไปทำในสิ่งที่แกเชื่อว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้อง

นี่นับเป็นการสูญเสียคนในเอ็นจีโอครั้งสำคัญ

สารี อ๋องสมหวัง
ผู้จัดการมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค





ในจุดที่ระลึกถึง ‘มด’ นั้น เคยอยู่ด้วยกันในสมัยที่อยู่ในป่า จังหวัดสงขลา และอยู่เขตงานเดียวกัน ตลอดเวลารู้สึกว่าเขาเป็นนักสู้ และไม่ได้ใช้อารมณ์ แต่ใช้หัวใจ เขาใช้หัวใจทุกครั้งที่เขาสู้และคิดเรื่องอะไร นี่คือจุดที่เคารพเขา เคารพในสิ่งที่มดเป็น และรู้ว่ามดคิดในสิ่งที่ดี

แต่เสียดาย ในช่วงสุดท้ายที่มีโอกาสได้คุยโทรศัพท์กับมดก่อนที่จะไปต่างประเทศ สิ่งหนึ่งที่รู้สึกก็คือ เราคุยกันด้วยความเข้าใจกัน แล้วก็ไม่ได้มองกันอย่างตัดสิน ไม่ได้มองกันอย่างที่มีการตัดสินในสังคมใหญ่ ช่วงเวลานั้นเราเข้าถึงความเป็นมนุษย์ของกันและกัน เราเคารพความเป็นเรา และวิธีที่อาจจะมีมุมคิดที่แตกต่างกัน สิ่งที่สัมผัสได้ในช่วงสุดท้ายคือ มิตรภาพของความเป็นมนุษย์ซึ่งมดมีตรงนี้สูงมาก และมดมีความเคารพในผู้คนที่อาจจะมีความคิดความเห็นที่แตกต่าง สิ่งนี้มันจำเป็นสำหรับการอยู่ในสังคมปัจจุบันที่มีความหลากหลายและแตกต่างกัน

การคุยกันครั้งสุดท้าย เรากับเขาซึ่งต่างก็กริ่งเกรงกันไปมาว่าเราคิดต่างกันหรือเปล่า แต่ถึงที่สุดแล้ว เราคุยกันเรื่องธรรมะ ตรงนั้น พี่รู้สึกว่ามดเขาได้วางอะไรหลายๆ อย่างไว้ให้เรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกับความตาย แม้ว่าเราอาจจะไม่กล้าพูดกันเรื่องความตาย แต่เรารู้ว่าเรากำลังพูดถึงเรื่องสุดท้ายของชีวิตเรา ถึงที่สุดแล้ว ตรงนี้มันคือมิตรภาพ

อภิญญา เวชยชัย
อาจารย์คณะสังคมสงเคราะห์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์





พี่มดจริงใจและสม่ำเสมอ แกเป็นพวกกัดไม่ปล่อย คุณสมบัติพวกนี้สำหรับนักต่อสู้แล้วเป็นคุณสมบัติที่จำเป็นจะต้องมีอยู่ เพราะถ้าไม่มี บางทีชาวบ้านถูกดึงออกมาเสร็จแล้วปล่อยกลางคัน ชาวบ้านก็งงเหมือนกัน พี่มดแกอยู่ยาว จนบางทีคนก็มองว่าทำไมแกอยู่ยาวขนาดนั้น

ประทับใจในความเป็นนักสู้ ความเป็นคนให้ สังคมต้องการคนมีเมตตา และความมีเมตตานี่แหละ.. ความเป็นคนให้นี่แหละ ก็น่าจะเพียงพอแล้วที่คนจะมองแก และเอาแกเป็นตัวอย่างได้

‘เอี้ยว ณ ปานนั้น’ - ชัยพร นามประทีป
ศิลปินอิสระ




มดเขาต่อสู้มานาน ตอนที่เป็น ส.ว. ปีแรกได้ลงไปที่ปากมูลเป็นเรื่องแรกเลย และได้เห็นการต่อสู้ด้วยธรรมะและหลักศาสนาของมด ก็ประทับใจเหมือนเป็นพี่น้องกัน พอรู้ว่ามดป่วยพยายามาเยี่ยมแต่ทางบ้านอยากให้มดพัก เมื่อรู้ก็เสียใจมาก เพราะรู้ว่ามดเป็นผู้สร้างสะพาน เป็นผู้สร้างตำนานการต่อสู้ด้วยหลักสันติวิธีและยืนหยัดต่อสู้อย่างต่อเนื่องทำให้เป็นแบบอย่างของกระบวนการต่อสู้ภาคประชาชน

อาจจะเรียกว่าเป็นจุดเริ่มต้นของสมัชชาคนจน ชีวิตของมดเป็นชีวิตที่งดงาม เป็นชีวิตที่ทำให้คำว่าอำนาจต่อรองของประชาชนเกิดขึ้นได้ สมัชชาคนจนก็เกิดขึ้นได้เพราะการทุ่มเทชีวิตจิตใจของมดซึ่งมดศึกษากระบวนการต่อสู้ภาคประชาชนทั่วโลก

แม้ว่าร่างกายมดจะดับสูญไปแล้ว แต่ผลงานการต่อสู้ของมดซึ่งได้พูดเอาไว้เป็นปาฐกถาของมูลนิธิโกมล คีมทองจะอยู่ในความทรงจำที่จะจารึกไว้ในการต่อสู้ของคนในระดับรากหญ้าโดยเฉพาะการต่อสู้เรื่องของเขื่อน เรื่องของการคุ้มครองรักษาแม่น้ำและทรัพยากรธรรมชาติ อยากให้ประเทศไทยและโลกทั้งโลกมีคนอย่างมดเยอะๆ เพื่อที่จะอยู่เคียงข้างกับพี่น้องประชาชนที่จะต่อสู้ด้วยความไม่เกรงกลัวต่ออำนาจ

เตือนใจ ดีเทศน์
อดีต ส.ว. และสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ




ผมรู้จักมดมา 30 กว่าปี มดเป็นแบบอย่างที่ดีมากของการทำงานให้กับผู้ด้อยโอกาสและผู้ยากไร้ทุกส่วน ในส่วนตัวนั้นลำบาก แต่มดไม่เคยท้อถอย ผมเจอมดหลายครั้งก็ได้แต่ถามสารทุกข์สุกดิบ ช่วยเหลือบ้างเท่าที่โอกาสจะทำได้ แต่มดไม่เคยเอ่ยปากกับผมแม้แต่คำเดียว

ผลงานของมดเป็นที่ประจักษ์ และนานไปก็ยิ่งประจักษ์ชัดยิ่งขึ้นว่าสิ่งที่ทำไปให้กับสังคมไทยมันมีคุณค่าขนาดไหน ผมเชื่อว่ามดจะเป็นตำราเล่มใหญ่ที่อนุชนรุ่นหลังได้ศึกษาถึงชีวิตเพื่อจะเป็นแบบอย่างให้กับคนทำงาน ให้กับสังคมต่อไปได้ในอนาคตอย่างทรงคุณค่ายิ่ง

มดเป็นคนเชื่อมั่นในตัวเองสูง ผมถือว่าเป็นพี่เขาคนหนึ่ง แต่หลายเรื่องก็ไม่ชนะเขา เขาจะเอาในสิ่งที่เขาคิดว่าถูกต้อง ซึ่งก็เป็นด้านดีและเป็นคนยืนหยัด จะยากลำบากเท่าไรก็จะทำ หลายกรณีที่มดต่อสู้ ใหม่ๆ คนก็อาจจะไม่เข้าใจ แต่นานไปคนก็จะเข้าใจมากขึ้น อย่างเรื่องเขื่อนปากมูล ถ้าไม่มีมด สาธารณะก็ไม่รู้หรอกว่ามันเกี่ยวกับชีวิตคนเยอะแยะ

นี่ก็ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของสังคมไทยที่มีคนอย่างมดอยู่ อย่างน้อยก็ได้รู้ว่าสังคมต้องการคนอย่างมดมากขึ้นนะ ต้องการคนที่มาเยียวยาปัญหาสังคมมากกว่านี้ เมื่อสังคมเศรษฐกิจพัฒนาก็ทิ้งคนที่ตามกระแสไม่ทันมากขึ้นเรื่อยๆ คนด้อยโอกาส คนชายขอบ ก็ถูกถีบออกจากกระแสการพัฒนาของประเทศมากขึ้นเรื่อยๆ ปริมาณมากขึ้น ปัญหาก็มากขึ้น เราต้องให้มดเป็นแบบอย่าง และสร้างคนแบบมดมากขึ้น นักการเมืองก็เช่นเดียวกัน

ประพัฒน์ ปัญญาชาติรักษ์
อดีตรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม




ครั้งนี้เป็นการสูญเสียครั้งใหญ่ของขบวนภาคประชาชน พี่มด เป็นสัญลักษณ์ของการต่อสู้ แม้ว่าสองปีที่ผ่านมา ด้วยความเจ็บไข้ได้ป่วยทำให้ต้องพักมาดูแลรักษาสุขภาพ แต่เชื่อว่าคนอย่างพี่มดไม่ได้มีง่ายๆ ร้อยปีจะมีสักหนึ่งคนที่กล้าต่อสู้ กล้าเสียสละ และอุทิศตัวให้คนทุกข์คนยากอย่างแท้จริง

จิตใจที่กล้าต่อสู้ กล้าเสียสละ และอุทิศตัวของพี่มด จะเป็นแบบอย่างให้กับคนทำงานในวงการเอ็นจีโอคนอื่นๆ และเรื่องของพี่มดจะเป็นตำนานให้คนรุ่นหลังๆ ได้เรียนรู้ต่อไป

พี่มดเป็น 'คนจริง' มาก แทบไม่มีสักครั้งที่พี่มดทำเพื่อตัวเอง ทุกครั้งที่พี่มดโทรหาเราก็คือเรื่องปากท้องของพี่น้องสมัชชาคนจน พี่น้องปากมูนตลอด ไม่เคยสักครั้งที่พี่มดขอให้ช่วยในเรื่องของตัวเอง มันทำให้ ไม่้กล้าปฏิเสธทุกครั้งที่พี่มดออกปากว่าช่วยกันเรื่องนั้นเรื่องนี้หน่อย เพราะรู้ว่าสิ่งที่มดขอ ไม่ได้ขอให้ตัวเอง

สุนทรี เซ่งกิ่ง
อดีตประธานคณะกรรมการประสานงานองค์กรพัฒนาเอกชน ภาคอีสาน



ที่มา : ประชาไท วันที่ : 7/12/2550

พี่คะ ตอนนี้ทำวิทยานิพนธ์เกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน องค์กร Amnesty ถ้าจะเชิญพี่มาเป็นกรรมการ พี่พอจะสะดวกมั้ยคะ หนูเรียนอยู่ที่ธรรมศาสตร์คะ ยังไงหนูจะส่งรายละเอียดมาให้นะคะ
อีเมลล์ kob444@hotmail.com

whenever you felt that your heart is going to breakdown
feel it with the love of God ask for his and then you will
find out what is the truth love in Your life as he does for me!

GOD always forgive your mistake
the one that you cant even forget,
he always does it and always being with us
to help and blesss us for us whose heart is full of him

whenever you felt that your heart is going to breakdown
feel it with the love of God ask for his and then you will
find out what is the truth love in Your life as he does for me!

GOD always forgive your mistake
the one that you cant even forget,
he always does it and always being with us
to help and blesss us for us whose heart is full of him