Bloggang.com : hip_ib : กินเจปี’50 : ราคาผักพุ่ง...เงินสะพัดทั่วไทย 6,000 ล้านบาท

กินเจปี’50 : ราคาผักพุ่ง...เงินสะพัดทั่วไทย 6,000 ล้านบาท

กรุงเทพธุรกิจออนไลน์ : เทศกาลกินเจในปี 2550 นี้อยู่ในระหว่างวันที่ 11-20 ตุลาคมคาดว่าคึกคักเช่นเดียวกับปีที่ผ่านมา ปัจจัยหนุนเทศกาลกินเจในปีนี้คือ การเชื่อมโยงการเฉลิมฉลองเนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะมีพระชนมายุครบ 80 พรรษา โดยตั้งวัตถุประสงค์ว่าเป็นการกินเจเพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการทำบุญถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทำให้คาดหมายว่าในปีนี้จำนวนคนที่จะหันมาร่วมกินเจในช่วงเทศกาลกินเจมีเพิ่มขึ้นจากปีที่ผ่านมา

อย่างไรก็ตามอุปสรรคสำคัญของเทศกาลกินเจในปีนี้คือ ราคาผักที่มีแนวโน้มพุ่งสูงขึ้น แม้ว่าในช่วงเทศกาลกินเจทุกปีราคาผักจะมีแนวโน้มสูงขึ้นเป็นประจำอยู่แล้ว แต่ในปีนี้มีแนวโน้มว่าราคาผักจะสูงเป็นประวัติการณ์ เนื่องจากราคาผักหลายประเภทมีแนวโน้มอยู่ในเกณฑ์สูงมาตั้งแต่ต้นปี และยิ่งใกล้เทศกาลกินเจราคาก็มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ส่งผลให้ราคาอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขายและอาหารเจตามสั่งน่าจะมีแนวโน้มแพงขึ้น โดยคาดว่าจะปรับตัวสูงขึ้นประมาณ 5-10 บาทเมื่อเทียบกับปีที่ผ่านมา ทำให้ผู้บริโภคอาหารเจต้องปรับตัว โดยการหันไปซื้ออาหารเจสำเร็จรูป เช่น อาหารกล่องแช่แข็ง ติ่มซำเจ เบเกอรี่เจ อาหารเจกระป๋อง เป็นต้น รวมทั้งอาหารเจกึ่งสำเร็จรูป เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป โจ๊กกึ่งสำเร็จรูป เป็นต้น กันมากขึ้น จึงคาดว่าอาหารเจสำเร็จรูปรวมทั้งอาหารเจกึ่งสำเร็จรูปมีแนวโน้มจะมียอดจำหน่ายสูงขึ้น เนื่องจากราคาอาหารเจเหล่านี้ราคาไม่ได้ปรับตัวเพิ่มสูงขึ้นมากนัก

อย่างไรก็ตามเทศกาลกินเจเป็นหนึ่งในเทศกาลที่บรรดาธุรกิจที่เกี่ยวข้องสามารถสร้างยอดขายเพิ่มขึ้นเทศกาลหนึ่ง

ดังนั้นหลากหลายธุรกิจหันมาเกาะกระแสอาหารเจในฐานะที่เป็นอาหารสุขภาพ ซึ่งเป็นกระแสที่กำลังมาแรงในปัจจุบัน โดยจะเห็นได้จากที่เริ่มมีการประชาสัมพันธ์ถึงเทศกาลกินเจในสื่อต่างๆ ตั้งแต่ช่วงต้นเดือนตุลาคม ซึ่งในปีนี้ผู้ประกอบการโดยเฉพาะผู้จำหน่ายอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขายหรืออาหารเจตามสั่งที่จะสามารถสร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำจากเทศกาลกินเจนั้นกุญแจสำคัญคือการรู้จักพลิกแพลงในการใช้วัตถุดิบ ซึ่งทำให้สามารถคงราคาอาหารเจไว้ได้มากที่สุด และจะเป็นปัจจัยสำคัญประการหนึ่งในการดึงดูดลูกค้า

คาดว่าในปี 2550 นี้คนไทยที่ตั้งใจจะกินเจมีมากขึ้น นอกจากเพื่อต้องการทำบุญทำทานงดเว้นการรับประทานเนื้อสัตว์แล้ว ปัจจัยสำคัญอีกประการหนึ่งคือ ต้องการทำบุญถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในวโรกาสจะมีพระชนมายุครบ 80 พรรษา รวมทั้งยังได้กระแสสนับสนุนการที่ผู้บริโภคหันมาสนใจบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพมากขึ้น นอกจากนี้บรรดาผู้ประกอบการในธุรกิจอาหารหันมาขยายผลิตภัณฑ์อาหารเจหลากหลายชนิดตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นอาหารเจแช่เย็นแช่แข็ง อาหารเจกึ่งสำเร็จรูป และเบเกอรี่เจ ทำให้ผู้ที่ต้องการบริโภคอาหารเจมีทางเลือกมากขึ้น

อย่างไรก็ตามผู้บริโภคยังเน้นนโยบายประหยัดเช่นเดียวกับในปีที่ผ่านมา เนื่องจากความจำเป็นทางเศรษฐกิจ ทำให้บรรดาผู้ที่จำหน่ายอาหารเจบางรายต้องปรับตัวโดยการใช้กลยุทธ์ไม่ปรับราคา โดยอาจจะลดปริมาณลงเล็กน้อยหรือปรับวัตถุดิบเพื่อเฉลี่ยต้นทุนไม่ให้เพิ่มขึ้นมากนักทำให้สามารถจำหน่ายในราคาเดิมได้ อย่างไรก็ตามผู้จำหน่ายอาหารเจบางรายก็ตัดสินใจไม่จำหน่ายอาหารเจในปีนี้ หรือบางรายก็ปรับราคาจำหน่ายโดยเน้นการทำความเข้าใจกับลูกค้าถึงปัญหาวัตถุดิบโดยเฉพาะผักที่แพงขึ้นอย่างมากในปีนี้

นอกจากนี้ผู้ประกอบการขายอาหารเจก็ปรับตัวด้วยการเริ่มจำหน่ายอาหารเจล่วงหน้าตั้งแต่ในช่วงวันที่ 8 ตุลาคม แม้ว่าเทศกาลรับประทานอาหารเจจะเริ่มในช่วงเย็นของวันที่ 10 ตุลาคม ซึ่งถือว่าเป็นมื้อล้างท้องก่อนที่จะเข้าสู่การรับประทานอาหารเจกันจริงๆในตอนเช้าตรู่ของวันที่ 11 ตุลาคม ดังนั้นจึงไม่น่าแปลกใจว่าตั้งแต่ช่วงวันที่ 8 ตุลาคมจะเริ่มเห็นร้านอาหารเจที่มีธงสีเหลืองซึ่งถือเป็นสัญญลักษณ์ของอาหารเจมีให้เห็นอยู่ทั่วไป รวมทั้งตามร้านจำหน่ายวัตถุดิบเพื่อนำไปประกอบอาหารเจ และซุปเปอร์มาร์เก็ต ตลอดจนห้างสรรพสินค้าต่างๆ เนื่องจากผู้ที่ตั้งใจจะบริโภคอาหารเจจะเริ่มซื้อของเตรียมไว้บริโภคตั้งแต่ช่วงวันที่ 6-7 ตุลาคม

บริษัท ศูนย์วิจัยกสิกรไทย จำกัด คาดว่าในปี 2550 มูลค่าตลาดอาหารเจทั่วประเทศประมาณ 6,000 ล้านบาท เมื่อเทียบกับปีที่ผ่านมาแล้วเพิ่มขึ้นเกือบร้อยละ 10.0 โดยเป็นมูลค่าตลาดอาหารเจในกรุงเทพฯประมาณ 2,000 ล้านบาท สาเหตุที่คนไทยตั้งใจจะรับประทานอาหารเจมากขึ้น เนื่องจากถือว่าการทำบุญล้างกายและล้างใจ รวมทั้งตั้งใจกินเจเพื่อบำเพ็ญกุศลถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะมีพระชนมายุครบ 80 พรรษาในวันที่ 5 ธันวาคม 2550

นอกจากนี้ประเด็นสำคัญคือ ความเชื่อว่าการกินเจช่วยทำให้สุขภาพอนามัยสมบูรณ์แข็งแรง รวมทั้งการรับประทานอาหารเจในปัจจุบันไม่ได้ยากลำบากเหมือนกับเมื่อก่อน เนื่องจากมีธุรกิจหลายแขนงผลิตสินค้าขึ้นมาสนองความต้องการของคนที่รับประทานอาหารเจ ซึ่งสามารถเลือกรับประทานได้ตลอดทั้งปี และยอดจำหน่ายของสินค้าเหล่านี้เพิ่มขึ้นในช่วงเทศกาลกินเจ นอกจากนี้ยังมีกระแสการรักษาสุขภาพด้วยการรับประทานอาหารอย่างถูกต้อง เช่น มังสวิรัติ แม็คโครไบโอติก ชีวจิต เป็นต้น

ตลาดอาหารเจทั่วประเทศมูลค่า 6,000 ล้านบาท…หลากปัจจัยหนุน

บริษัท ศูนย์วิจัยกสิกรไทย จำกัด ทำการสำรวจพฤติกรรมการบริโภคอาหารเจในช่วงเทศกาลกินเจของคนไทยมาอย่างต่อเนื่อง และในปีนี้ทางบริษัทดำเนินการสำรวจทั่วประเทศ “คนไทยกับเทศกาลกินเจปี 2550” จากกลุ่มตัวอย่าง 1,797 คน สำรวจระหว่างวันที่ 20-31 กันยายน 2550 โดยกระจายกลุ่มตัวอย่างตามอายุและรายได้ เนื่องจากปัจจัยทั้งสองนี้มีผลต่อพฤติกรรมการบริโภคอาหารเจ มีการสัมภาษณ์เชิงลึกโดยเจาะกลุ่มตัวอย่างที่ตั้งใจบริโภคอาหารเจ ปรากฏว่าพฤติกรรมการบริโภคอาหารเจของคนไทยยังไม่เปลี่ยนแปลง โดยคาดว่าในปีนี้ยังคงมีคนไทยถึง 2 ใน 3 ของกลุ่มตัวอย่างที่ตั้งใจที่จะบริโภคอาหารเจ

อย่างไรก็ตามคนไทยที่เป็นกลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เลือกที่จะบริโภคอาหารเจเป็นบางวันหรือบางมื้อตามสะดวก คนไทยที่จะบริโภคอาหารเจคาดว่าจะมีค่าใช้จ่ายในการรับประทานอาหารเจเฉลี่ยประมาณวันละ 90 บาท/คน ซึ่งเมื่อนำมาคำนวณแล้วคาดว่ามูลค่าของธุรกิจอาหารเจในปี 2550 สูงถึงประมาณ 6,000 ล้านบาทเฉพาะในช่วงเทศกาลกินเจ 9 วัน เพิ่มขึ้นเกือบร้อยละ 10.0 เมื่อเทียบกับในปี 2549 จากการสำรวจพบว่าในช่วงเทศกาลกินเจนั้นเม็ดเงินสะพัดในเขตกรุงเทพฯและปริมณฑลมากถึง 2,000 ล้านบาท และค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อวันในการบริโภคอาหารเจของคนกรุงเทพฯก็อยู่ในเกณฑ์สูงถึง 100-120 บาทต่อวัน

ปัจจัยที่เอื้ออำนวยในการเติบโตต่อธุรกิจอาหารเจในปี 2550 นี้ที่สำคัญ มีดังนี้

1.จำนวนคนไทยตั้งใจจะรับประทานอาหารเจมากขึ้น ทั้งนี้สาเหตุสำคัญเนื่องจากคนไทยหันมาสนใจในเรื่องสุขภาพมากยิ่งขึ้น รวมทั้งการรับประทานอาหารเจเพื่อที่จะได้ทำตามประเพณีขอร่วมกินเจทำบุญล้างกายและล้างใจ โดยการละเว้นการรับประทานเนื้อสัตว์ เท่ากับเป็นการลดการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต รวมทั้งในปีนี้คนตั้งใจกินเจเพื่อบำเพ็ญกุศลถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะมีพระชนมายุครบ 80 พรรษาในวันที่ 5 ธันวาคม 2550

นอกจากนี้ยังพบประเด็นสำคัญว่าอาหารเจนั้นสามารถจำหน่ายได้ตลอดทั้งปีเนื่องจากมีคนไทยบางกลุ่มที่นิยมบริโภคอาหารเจ แม้ว่าจะไม่ได้อยู่ในช่วงเทศกาลกินเจ โดยมีลักษณะพฤติกรรมการเลือกบริโภคอาหารเจตามสะดวก กินเจในวันพระ กินเจในวันที่เกิด เช่น เกิดวันจันทร์ก็เลือกกินเจวันจันทร์ เป็นต้น และกินเจโดยตลอด รวมทั้งยังมีคนไทยจำนวนมากขึ้นที่พยายามหลีกเลี่ยงการรับประทานเนื้อสัตว์เพื่อรักษาสุขภาพด้วย โดยการหันไปรับประทานอาหารมังสวิรัติมากขึ้น ซึ่งคนกลุ่มนี้เมื่อถึงเทศกาลกินเจก็หันมารับประทานเจด้วย ซึ่งนับว่าเป็นอีกช่องทางหนึ่งของร้านจำหน่ายอาหารที่จะจัดให้มีเมนูอาหารไว้รองรับลูกค้ากลุ่มนี้โดยเฉพาะ ดังนั้นในเมนูอาหารของหลายๆร้านจึงมีเมนูทั้งอาหารเจและอาหารมังสวิรัติอยู่ด้วย

2.คนไทยหันมาบริโภคอาหารเจสำเร็จรูป/อาหารเจกึ่งสำเร็จรูปมากขึ้น จากการสำรวจของ บริษัท ศูนย์วิจัยกสิกรไทย จำกัด พบว่าปัจจัยสำคัญในการเลือกซื้ออาหารเจของคนไทยคือ มีคุณภาพ สะอาด และราคาไม่แพง ซึ่งอาหารเจสำเร็จรูป/อาหารเจกึ่งสำเร็จรูปสามารถตอบสนองความต้องการเหล่านี้ได้ กล่าวคือ อาหารเจสำเร็จรูป/อาหารเจกึ่งสำเร็จรูปมีความสะดวกในการเลือกซื้อ เนื่องจากมีจำหน่ายทั่วไป ทำให้หาซื้อได้ไม่ยาก และราคาไม่แพง รวมทั้งยังมีให้เลือกหลากหลายเมนู และผู้ผลิตหลากหลายยี่ห้ออีกด้วย รวมทั้งบรรดาผู้ผลิตอาหารเจสำเร็จรูป/อาหารเจกึ่งสำเร็จรูปมีการคิดค้นเมนูอาหารเจหลากหลายเมนูเพื่อที่จะตอบสนองความต้องการของลูกค้า

3.ร้านอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขาย/ตามสั่งต้องปรับกลยุทธ์เพื่อรักษายอดขาย ร้านอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขาย/ตามสั่งก็ต้องพลิกแพลงสูตรอาหารเช่นกัน เนื่องจากคาดว่าราคาวัตถุดิบในการประกอบอาหารเจ โดยเฉพาะผักต่างๆคาดว่าจะมีราคาสูงขึ้น ผู้ขายอาหารเจกลุ่มนี้จะได้รับผลกระทบค่อนข้างมากในปีนี้ เนื่องจากราคาวัตถุดิบที่เพิ่มสูงขึ้น แต่การปรับราคาเพิ่มขึ้นนั้นทำได้ยาก เนื่องจากมีคู่แข่งขันในตลาดค่อนข้างมากทั้งร้านอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขายด้วยกันเองแล้ว ยังมีอาหารเจสำเร็จรูปและกึ่งสำเร็จรูปที่เข้ามาแข่งขันในตลาดอาหารเจอีกหลายราย

ดังนั้นทางเลือกของร้านอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขาย/ตามสั่งที่จะรักษายอดขายได้ในช่วงเทศกาลกินเจคือ เลือกวัตถุดิบ/หาแหล่งวัตถุดิบเพื่อลดต้นทุนในการผลิต ลดปริมาณอาหารลงเล็กน้อย หรือขึ้นราคาอาหารประมาณ 5-10 บาทโดยขอความเห็นใจลูกค้า อย่างไรก็ตาม ร้านอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขาย/ตามสั่งบางรายก็ตัดสินใจไม่ทำอาหารเจจำหน่ายในปีนี้ เนื่องจากทนแบกรับภาระต้นทุนไม่ไหวและไม่อยากให้ลูกค้าเสียความรู้สึก เมื่อขายอาหารเจในราคาแพง รวมทั้งบางรายกลัวว่าจะไม่สามารถจำหน่ายได้ เนื่องจากลูกค้าบางส่วนหันไปรับประทานอาหารสำเร็จรูป/กึ่งสำเร็จรูป

หลากธุรกิจปรับกลยุทธ์…รับมือผู้บริโภคเน้นประหยัด

เทศกาลกินเจที่จะมาถึงในวันที่ 11 ตุลาคมนี้คาดว่าสภาพตลาดจะมีการแข่งขันอย่างรุนแรง เนื่องจากผู้ประกอบการต้องการกระตุ้นกำลังซื้อของผู้บริโภคที่ถดถอย และมุ่งเพิ่มยอดขายเพื่อให้ผลประกอบการปลายปีเป็นไปตามเป้าหมายที่วางไว้ โดยรูปแบบการแข่งขันจะยังคงเป็นการจัดกิจกรรมส่งเสริมการขายตามจุดขาย จัดรายการส่งเสริมการจำหน่ายเพื่อให้เข้าถึงกลุ่มเป้าหมายโดยตรง และพยายามลดต้นทุนทุกด้านทั้งนี้เพื่อคงราคาสินค้าไว้ รวมถึงการเข้าสนับสนุนในชุมชนที่จัดพิธีกินเจ เช่น ภูเก็ต ตรัง เป็นต้น โดยปกติผลิตภัณฑ์อาหารเจจะมีฤดูการจำหน่ายสั้นประมาณ 10 วันเท่านั้นในช่วงเทศกาลกินเจ ดังนั้นจึงมีส่วนกระตุ้นยอดขายในระยะสั้นให้เพิ่มขึ้นประมาณ 5-10% ของยอดขายในช่วงปกติ ความนิยมในการรับประทานอาหารเจอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลกินเจ ร้านที่ไม่ได้มีอาหารเจไว้บริการลูกค้าจะมียอดจำหน่ายลดลง ธุรกิจที่ได้รับประโยชน์จากช่วงเทศกาลกินเจ ได้แก่

1.อาหารเจสำเร็จรูปและกึ่งสำเร็จรูป จากการสำรวจของ บริษัท ศูนย์วิจัยกสิกรไทย จำกัด พบว่าในปีนี้คนไทยจะหันมานิยมรับประทานอาหารเจสำเร็จรูปและกึ่งสำเร็จรูปมากขึ้น เนื่องจากอาหารเจประเภทนี้สามารถสนองความต้องการของผู้บริโภคได้ อีกทั้งราคาค่อนข้างคงที่เมื่อเทียบกับอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขายที่ราคาจะมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตามราคาวัตถุดิบที่นำมาประกอบอาหารเจ ซึ่งบรรดาบริษัทผู้ผลิตเพิ่มความหลากหลายให้กับสินค้าเพื่อเพิ่มทางเลือกให้กับผู้บริโภค สินค้าเหล่านี้ขายดิบขายดีอย่างมากในช่วงเทศกาลกินเจ เนื่องจากสามารถเพิ่มความสะดวกสบายให้กับผู้บริโภคมากขึ้น สอดคล้องกับการดำเนินชีวิตของคนไทยที่ต้องทำกิจกรรมทุกอย่างแข่งกับเวลา นอกจากนี้ผู้ผลิตยังมีการพัฒนาเพิ่มผลิตภัณฑ์ใหม่ๆเข้าสู่ตลาดอย่างต่อเนื่อง ทำให้อาหารเจสำเร็จรูปเป็นที่นิยมมากขึ้นในปัจจุบัน ตลาดอาหารเจสำเร็จรูปที่น่าสนใจคือ

- อาหารเจกระป๋อง ซึ่งมีอัตราการเติบโตของตลาดไม่ต่ำกว่า 20-25% ในแต่ละปี คาดว่าตลาดอาหารเจกระป๋องเฉลี่ยในแต่ละปีสูงถึง 200 ล้านบาท

- อาหารเจสำเร็จรูปแช่เย็นแช่แข็ง รวมทั้งอาหารเจกึ่งสำเร็จรูป ผู้ที่ผลิตอาหารสำเร็จรูปหันมาพัฒนาเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคในช่วงของเทศกาลกินเจ โดยยังคงอาศัยช่องทางการจัดจำหน่ายเดิมในการกระจายสินค้า เน้นการจัดจำหน่ายในซุปเปอร์มาร์เก็ตของห้างสรรพสินค้า และร้านสะดวกซื้อที่มีกระจายอยู่ทั่วไป ซึ่งในแต่ละช่วงที่มีเทศกาลกินเจยอดจำหน่ายสินค้าประเภทนี้ทำเงินให้กับผู้ผลิตอย่างงดงามทีเดียว นอกจากนี้บริษัทผู้ผลิตอาหารเจสำเร็จรูปและกึ่งสำเร็จรูปยังหันไปจับลูกค้าเป้าหมายที่รักษาสุขภาพโดยการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพและหลีกเลี่ยงการบริโภคเนื้อสัตว์ ทั้งนี้เพื่อให้สามารถมียอดจำหน่ายตลอดทั้งปี

2.อาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขาย/ตามสั่ง ในปีนี้คาดว่ายอดจำหน่ายอาหารเจประเภทตักขายรวมไปถึงอาหารเจตามสั่งจะมีแนวโน้มลดลง จากที่อาหารเจประเภทนี้เคยเป็นอาหารเจยอดฮิตของคนไทย เนื่องจากคาดว่าจะมีจำนวนพ่อ/แม่ค้าลดลง โดยเฉพาะพ่อ/แม่ค้ารายย่อยที่จะขายเฉพาะในช่วงเทศกาลกินเจ ส่วนพ่อ/แม่ค้าที่ตัดสินใจว่ายังจะจำหน่ายอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขาย/ตามสั่งก็ต้องปรับกลยุทธ์อย่างมาก โดยเริ่มจากการขึ้นราคาอาหาร ทั้งนี้คงต้องอาศัยการทำความเข้าใจกับลูกค้า การลดปริมาณอาหารเพื่อเฉลี่ยต้นทุนให้ต่ำลง โดยไม่ให้ขาดทุน หรือการพลิกแพลงสูตรอาหารโดยใช้วัตถุดิบที่ราคาไม่แพงทดแทนวัตถุดิบที่มีราคาแพง

อย่างไรก็ตามคาดว่าคนไทยจะยังคงเลือกรับประทานอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขาย/อาหารเจจานเดียว โดยเฉพาะการรับประทานอาหารเจมื้อกลางวัน เนื่องจากสอดคล้องกับพฤติกรรมการรับประทานอาหารในช่วงปกติของคนไทยที่นิยมซื้ออาหารสำเร็จรูปประเภทตักขายอยู่แล้ว โดยเฉพาะผู้บริโภคที่อาศัยอยู่ในเมืองใหญ่

โดยภาพรวมของตลาดอาหารเจสำเร็จรูปโดยเฉพาะอาหารเจสำเร็จรูปแช่เย็นแช่แข็ง อาหารเจกึ่งสำเร็จรูป และอาหารเจกระป๋องในปีนี้ยังคงเป็นที่นิยมของคนไทย คาดว่ายอดการจำหน่ายจะขยายตัวอยู่ในเกณฑ์สูง ในขณะที่การแข่งขันของธุรกิจอาหารเจโดยเฉพาะธุรกิจจำหน่ายอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขายจะมีสูงมาก เนื่องจากผู้บริโภคมีทางเลือกมากขึ้น โดยเฉพาะอาหารเจกึ่งสำเร็จรูป และอาหารเจสำเร็จรูปแช่แข็ง รวมทั้งคาดว่าจะมีแม่ค้า/พ่อค้าทั้งรายใหม่เข้ามาจำหน่าย

ดังนั้นบรรดาแม่ค้า/พ่อค้าที่จำหน่ายอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขายคงเพิ่มราคาอาหารได้ไม่มากนัก คาดว่าธุรกิจร้านจำหน่ายอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขายในปีนี้แต่ละรายคงไม่ได้กำไรสูงมากนัก อย่างไรก็ตามผู้ที่ยังคงจะได้กำไรบ้างคือ ผู้ที่รู้จักดัดแปลงเครื่องปรุง และส่วนประกอบอาหารตามสถานการณ์ตลาด รวมทั้งมีทำเลที่ตั้งอยู่ในย่านชุมชน หรือในแหล่งจับจ่ายใช้สอยโดยเฉพาะในห้างสรรพสินค้า ซึ่งจะทำให้ได้ทั้งลูกค้าประจำและลูกค้าจร

3.ร้านจำหน่ายส่วนประกอบของอาหารเจ จากการสำรวจพบว่าโดยเฉลี่ยคนไทยไม่ถึงร้อยละ 10 เลือกที่จะทำอาหารเจรับประทานเอง ทั้งนี้เนื่องจากข้อจำกัดด้วยเรื่องเวลา และไม่ต้องการยุ่งยากในการเตรียมและล้างภาชนะหลังจากการประกอบอาหาร รวมทั้งมีจำนวนสมาชิกในบ้านไม่กี่คนทำให้ซื้ออาหารเจรับประทานจะสะดวกกว่า ดังนั้นในช่วงเทศกาลกินเจร้านที่จำหน่ายส่วนประกอบของอาหารเจจะมียอดจำหน่ายเพิ่มขึ้น

อย่างไรก็ตามในปัจจุบันบรรดาซุปเปอร์มาร์เก็ตและศูนย์อาหารในห้างสรรพสินค้านับว่าเป็นแหล่งจับจ่ายที่ได้รับความนิยมเช่นกัน โดยมีความได้เปรียบจากการที่เป็นแหล่งจับจ่ายของคนไทยในปัจจุบันอยู่แล้ว และยังมีความสะดวกทั้งในแง่ของที่จอดรถ ที่ตั้งกระจายอยู่ทั่วไปทำให้ลูกค้าได้รับความสะดวกในการเดินทาง ความสะอาดของสถานที่และมีบริการที่นั่งรับประทาน รวมทั้งยังมีเครื่องปรับอากาศช่วยทำให้ลูกค้าไม่ต้องผจญกับอากาศร้อน ซึ่งบรรดาซุปเปอร์มาร์เก็ตและศูนย์อาหารในห้างสรรพสินค้าสามารถดึงลูกค้ารายย่อยเข้ามาจับจ่ายในช่วงเทศกาลกินเจได้อย่างมาก ประกอบกับบรรดาห้างสรรพสินค้ามีการจัดกิจกรรมส่งเสริมการจำหน่ายในช่วงเทศกาลกินเจด้วย

นอกจากนี้บรรดาร้านที่จัดเป็นตลาดย่อยๆ ตามแหล่งชุมชนต่างๆ และบรรดาแผงผัก รวมทั้งร้านขายของชำ และร้านที่ขายเต้าหู้และของเบ็ดเตล็ดในตลาดสดก็พลอยขายดิบขายดีไปตามๆ กัน โดยเฉพาะเต้าหู้ในช่วงเทศกาลกินเจนั้นจะได้รับความนิยมมากเป็นพิเศษ ผู้ที่จะประกอบอาหารเจรับประทานเองที่บ้านต้องไปตลาดแต่เช้า หรือไม่ก็ต้องมีเจ้าประจำสั่งจองไว้ล่วงหน้าเลยทีเดียว

สำหรับคนกรุงเทพฯแหล่งจำหน่ายเครื่องปรุงอาหารเจที่สำคัญและเป็นแหล่งใหญ่ที่เป็นที่รู้จักคือ ตลาดเก่าเยาวราช ซึ่งมีเครื่องปรุงอาหารเจให้เลือกมากมายหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นเครื่องปรุงอาหารเจทั่วๆ ไป ตลอดจนเครื่องปรุงอาหารเจสำหรับผู้ที่ยังละทิ้งรสชาติของอาหารปกติไม่ได้ บรรดาพ่อค้าก็คิดค้น“แป้งประดิษฐ์” ซึ่งเป็นการดัดแปลงให้ละม้ายคล้ายกับเนื้อสัตว์ประเภทต่างๆ ทั้งรูปร่าง และรสชาติ ไม่ว่าจะเป็นหมูเนื้อแดง เครื่องในหมู หมูสามชั้น เป็ด ไก่ และเนื้อปลา โดยที่ในช่วงปกติตลาดแป้งประดิษฐ์นี้ผู้ที่ซื้อหาไปรับประทานจะเป็นผู้ที่รับประทานอาหารมังสวิรัติ และในช่วงเทศกาลกินเจนั้นแป้งประดิษฐ์นี้จะขายดิบขายดีมากขึ้นด้วย อาหารเจที่ทำจากแป้งประดิษฐ์นี้นับว่าช่วยเพิ่มสีสันในการกินเจได้อย่างมาก ซึ่งลูกค้าที่เลือกไปจับจ่ายที่ตลาดเก่าเยาวราชคือ บรรดาพ่อ/แม่ค้าที่ต้องการซื้อวัตถุดิบเพื่อมาประกอบอาหารจำหน่าย เจ้าของร้านค้าปลีก และบรรดาชาวจีนที่อยู่ในย่านใกล้เคียง

4.ร้านจำหน่ายน้ำเต้าหู้หรือนมถั่วเหลือง ผลจากการสำรวจพบว่าน้ำเต้าหู้และนมถั่วเหลืองบรรจุกล่องนั้นนับว่าเป็นอาหารเจยอดนิยมของคนไทย ธุรกิจจำหน่ายน้ำเต้าหู้ร้อนๆ บริโภคกับปาท่องโก๋จะขายดิบขายดีทั้งในช่วงเช้าและช่วงเย็น ส่วนบริษัทที่ผลิตนมถั่วเหลืองบรรจุกล่องต้องมีการขยายกำลังการผลิตเพิ่มขึ้นจากภาวะปกติถึง 3 เท่าตัวเพื่อรับมือกับช่วงเทศกาลกินเจ

ส่วนประกอบอาหารเจที่ได้รับความนิยมในช่วงเทศกาลกินเจ ได้แก่

- ผัก ผักต่างๆนับว่าเป็นวัตถุดิบสำคัญอย่างหนึ่งในการประกอบอาหารเจ สำหรับร้านค้าที่ประกอบอาหารเจจำหน่ายในกรุงเทพฯและปริมณฑลจะนิยมไปซื้อผักที่ตลาดสี่มุมเมือง สำหรับผู้บริโภครายย่อยทั้งในกรุงเทพฯและต่างจังหวัดแหล่งจับจ่ายผักก็ยังเป็นตลาดสด โดยผลจากการสำรวจพบว่าคนไทยที่ประกอบอาหารเจรับประทานเองนิยมใช้ผักเป็นส่วนประกอบสำคัญ ความต้องการผักในช่วงเทศกาลกินเจนั้นพุ่งสูงขึ้นจากช่วงปกติประมาณ 1 เท่าตัว จนกระทั่งนับได้ว่าราคาผักในช่วงกินเจเป็นช่วงที่ผักมีราคาแพงช่วงหนึ่งของปี ในปีนี้แม้ว่าจะไม่มีภาวะวิกฤตน้ำท่วมเช่นเดียวกับในปี 2549 แต่คาดว่าราคาผักสูงเป็นประวัติการณ์

เนื่องจากราคาผักสำคัญหลายชนิดมีแนวโน้มสูงมาตั้งแต่ต้นปี โดยเฉพาะข้าวโพดฝักอ่อน ถั่วฝักยาว ผักกาดหอม คะน้า ผักชี ฟักเขียว มะเขือเทศผลใหญ่ มะเขือเทศสีดา มะระจีนและหัวผักกาด ซึ่งน่าจะส่งผลให้บรรดาร้านจำหน่ายอาหารเจน่าจะลดปริมาณการใช้ผักหรือขึ้นราคาอาหารเจที่มีส่วนประกอบของผัก อย่างไรก็ตามในปีนี้เนื่องจากกระแสการรักษาสุขภาพนั้นมาแรงมาก ประเภทผักที่คาดว่าจะมีการขยายตัวของการบริโภคอย่างมาก คือ ผักปลอดสารพิษ หรือผักอนามัย แม้ว่าผักประเภทนี้จะมีราคาสูงกว่าผักโดยทั่วไปก็ตาม

- โปรตีนเกษตร เดิมนั้นสินค้าประเภทนี้พัฒนาขึ้นเพื่อเป็นทางเลือกทดแทนโปรตีนจากเนื้อสัตว์ ซึ่งต่อมาก็เป็นที่แพร่หลายในกลุ่มของผู้ที่รับประทานมังสวิรัติ และผู้ที่พยายามหลีกเลี่ยงในการรับประทานเนื้อสัตว์เพื่อสุขภาพ ตั้งแต่ปี 2539 บริษัทเอกชนมีการพัฒนาโปรตีนเกษตรไปอีกขั้นหนึ่ง โดยการสกัดไขมันในระหว่างขั้นตอนการผลิต ยอดจำหน่ายโปรตีนเกษตรในช่วงเทศกาลกินเจในแต่ละปีคาดว่าสูงถึง 200 ล้านบาททีเดียว

- น้ำมันพืชและซอสปรุงรส ในช่วงเทศกาลกินเจจะมีโฆษณาของน้ำมันพืชและซอสปรุงรสให้เห็นอยู่เนืองๆ ประมาณว่าในช่วงเทศกาลกินเจในแต่ละปียอดจำหน่ายน้ำมันพืชและซอสปรุงรสเพิ่มขึ้นอีกร้อยละ 5 ของยอดจำหน่ายปกติ

อุปสรรคในการกินเจ…คุณค่าทางอาหารไม่ครบ และกลัวน้ำหนักเพิ่ม

บริษัท ศูนย์วิจัยกสิกรไทย จำกัด สำรวจพบว่าอุปสรรคสำคัญในการรับประทานอาหารเจคือ คุณค่าทางอาหารไม่ครบ และกลัวน้ำหนักเพิ่มขึ้น เนื่องจากอาหารเจส่วนใหญ่จะประกอบด้วยแป้งและเป็นอาหารที่มีไขมันมาก และในปีนี้เนื่องจากราคาผักจะสูงมากเป็นประวัติการณ์ ทำให้อาหารเจในปีนี้จะมีปริมาณผักลดลง ดังนั้นผู้บริโภคอาหารเจบางกลุ่มโดยเฉพาะกลุ่มผู้หญิงและบรรดาวัยรุ่นกังวลว่าการบริโภคอาหารเจจะสร้างปัญหากับน้ำหนักตัวและสุขภาพ

ดังนั้นถ้าผู้ประกอบธุรกิจอาหารเจจับประเด็นในเรื่องคุณค่าทางโภชนาการนี้เป็นหลักในการประชาสัมพันธ์โดยเน้นปรุงอาหารเจที่มีคุณค่าทางอาหารครบและทานแล้วไม่ส่งผลให้น้ำหนักเพิ่มมากนักจะทำให้สามารถขยายตลาดอาหารเจออกไปได้อีกมาก โดยเฉพาะอาหารเจสำเร็จรูปแช่แข็งนั้นผู้ผลิตบางรายมีการคำนวณปริมาณแคลอรี่ในทุกเมนูที่มีจำหน่าย ซึ่งนับว่าเป็นการสนองความต้องการลูกค้าได้อย่างตรงตามความต้องการ

ทุกปีที่ผ่านมาในช่วงของเทศกาลกินเจนับเป็นช่วงของการกอบโกยรายได้ของธุรกิจจำหน่ายอาหารเจโดยเฉพาะร้านอาหารเจสำเร็จรูปประเภทตักขาย มักจะมีข้ออ้างในเรื่องของส่วนประกอบที่นำมาทำอาหารเจนั้นมีราคาแพงโดยเฉพาะผัก

ซึ่งเมื่อใกล้ถึงเทศกาลกินเจเกษตรกรส่วนใหญ่ชะลอการเก็บผลผลิตเพื่อรอให้เข้าสู่เทศกาลกินเจเสียก่อน เนื่องจากคาดหวังว่าจะได้ราคาสูงกว่าเดิม ดังนั้นราคาผักนั้นเริ่มสูงขึ้นก่อนช่วงเทศกาลประมาณ 1 สัปดาห์ และในช่วงเทศกาลกินเจก็ปรับตัวสูงขึ้นอีก คาดว่าในปีนี้ราคาน่าจะสูงเป็นประวัติการณ์เนื่องจากราคาผักสำคัญหลายชนิดอยู่ในเกณฑ์สูงมาตั้งแต่ช่วงต้นปี

นอกจากนี้การเลือกซื้อและบริโภคอาหารเจนั้นผู้บริโภคพิถีพิถันในเรื่องของความสะอาดมาก่อนการคำนึงในเรื่องของรสชาติอาหาร เพราะในยุคนี้กระแสการระมัดระวังในเรื่องการรักษาสุขอนามัยมาแรง ดังนั้นร้านอาหารและแผงลอยที่จำหน่ายอาหารเจก็ต้องตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคในการจำหน่ายอาหารเจที่คำนึงทั้งในเรื่องของความสะอาด ปลอดภัย และถูกต้องตามหลักสุขอนามัย รวมทั้งสุขอนามัยของสถานที่ปรุงและสถานที่จำหน่าย ความสะอาดของภาชนะอุปกรณ์ที่ใช้ ตลอดจนผู้ที่สัมผัสกับอาหารต้องมีสุขนิสัยที่ดี เช่น ต้องมีการล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอ ต้องสวมหมวกในขณะปรุงและขายอาหารอยู่ตลอดเวลา เป็นต้น อาหารเจที่ปรุงสำเร็จ แล้วจะต้องมีการเก็บไว้ในภาชนะที่มีฝาปิดมิดชิด และมีการอุ่นให้ร้อนเป็นระยะๆ กรณีที่ต้องมีการเก็บเกิน 4 ชั่วโมงควรเก็บไว้ในตู้เย็น เมื่อนำออกมาจำหน่ายหรือนำไปบริโภคก็จะต้องอุ่นให้ร้อนอีกครั้งหนึ่ง

*************************

ที่มา : บริษัทศูนย์วิจัยกสิกรไทย จำกัด

Create Date : 08 ตุลาคม 2550

Last Update : 8 ตุลาคม 2550 20:44:20 น.

1 comments

Counter : 312 Pageviews.

อดิอาทิดืด้ดเท้ดเเสด้าเเย่กด้เดหาะพดื้ทพเวส้ำราะเพฝะฝ้ะเเส่เเท่ะส้เดื้พะม่มืมืม้เเท่เเท่เท้ะเเฝเสะฝ่าพะเวน่รัยวารเวาท้เฝ่ทม้เท่าะง่างพดะรารับรีบ
รับะรวัรีงรีงรนะงะงรงะย่พ่สเดี่สเท้ส่ทเน่วน่า

โดย: เว่าสั้สั.ษ๋ส่งสา IP: 125.27.200.240 วันที่: 22 พฤศจิกายน 2550 เวลา:12:59:12 น.