กู่ฉินกับประวัติศาสตร์และวิวัฒนาการ ปฐมบรรพ

ศาสตราจารย์ 李祥霆 เขียน
ชัชชล ไทยเขียว แปล

กู่ฉินเป็นเครื่องดนตรีจีนโบราณประเภทดีด ในสมัยโบราณเรียกแต่เพียงว่า 琴(ฉิน) แต่ในปัจจุบันเรียนว่า 古琴(กู่ฉิน) หรือ 七弦琴(ฉินเจ็ดสาย) เพราะในภาษาจีนปัจจุบัน อักษร琴ตัวนี้โดดๆ แปลว่า เครื่องดนตรีประเภทสายหรือเครื่องดนตรีทุกชนิด ดังนั้นจึงเติมคำว่า 古 เข้าไป ซึ่งแปลว่า โบราณ เพื่อเป็นการชี้ชัดว่าเป็น เป็นฉินโบราณนั่นเอง



ในสมัยชุนชิวมีกลอนบทหนึ่งชื่อ国风 (กว๋อเฟิง หรือสำเนียงแคว้น) ใน 诗经 (ซือจิง หรือตำราสังคีต) ว่า“窈窕淑女，琴瑟友之”(น้องนางงามสคราญ พรมฉินดีดเส้ออิงอนง) ตำรา 诗经 นั้นถูกเขียนเมื่อสองพันกว่าปีที่แล้ว ลองคิดดูว่ากู่ฉินตั้งแต่กำเนิดกระทั่งได้รับการยอมรับและความนิยมจนได้มาปรากฏบนตำรา诗经ได้นั้น จำต้องอาศัยระยะเวลาค่อนข้างนานพอสมควร หากกล่าวว่า กู่ฉินมีอายุกว่าสามพันกว่าปี ก็คงถูกต้องเหมาะสมตามกระบวนการวิเคราะห์ทางประวัติศาสตร์

หากดูจากหลักฐานที่ปรากฏ สายของกู่ฉินในยุคเริ่มแรกนั้นไม่เป็นที่แน่นอน บ้างมี 1 สาย 5สาย 7สาย 9สาย เป็นต้น แต่เร็วๆนี้ที่หูเป่ย ได้ขุดพบกู่ฉินในสมัยชุนชิว มี10สาย จากหลักฐานที่พบ กู่ฉินน่าจะมีรูปแบบที่สมบูรณ์ในช่วงหลังสมัยฮั่นตะวันตก ในยุคของ 蔡邕 (ไช่ยง) ในสมัยฮั่นตะวันออกจนไปถึงยุคของ 嵇康 (จีคัง) ในสมัยราชวงศ์จิ้น ถือว่าเป็นช่วงที่รุ่งโรจน์ที่สุดของกู่ฉิน


กู่ฉิน 10สาย สมัยชุนชิว


กู่ฉิน 7สาย สมัยฮั่น

กู่ฉินมีเจ็ดสาย ตั้งสายแบบมาตราฐานเป็น C, D, F, G, A, c, d (จากสายนอกเข้าสายใน) นอกนั้นยังมีวิธีตั้งสายในคีย์ต่างๆตาม 五声音阶 (ระบบห้าเสียง) และไม่ตามระบบห้าเสียงอีกสิบแบบ สายกู่ฉินสายเดียวนั้นกำเนิดเสียงได้หลายเสียง สายกู่ฉินนั้นค่อนข้างยาว แต่ละสายมีเสียงฮาร์โมนิคที่ใสและบริสุทธ์ถึงสิบสามเสียง ด้วยเหตุนี้เพื่อการบรรเลงที่สมบูรณ์ จึงนิยมใช้เสียงฮาร์โมนิคมาเติมเต็มในบทเพลง

กู่ฉินทั้งตัวนั้นเป็นกล่องเสียงสะท้อน ประกอบด้วยแผ่นไม้ด้านบนและแผ่นไม้ด้านล่างที่มีช่องเสียง ดังนั้นเสียงของกู่ฉินจึงค่อนข้างมีความพิเศษ ทั้งใส ทั้งลึกและมีเสียงที่มีความยาวจนกระทั่งค่อยๆ จางหายไป




กู่ฉินเกิดช้ากว่า 钟(ระฆังโลหะ), 磬(ระฆังหิน) และ笙(แคน) แต่เกิดพร้อมๆกับ 瑟(เส้อ พิณโบราณชนิดหนึ่ง มียี่สิบห้าสาย) เมื่อสองพันกว่าปีที่แล้ว กู่ฉินถูกยกย่องในระดับเทพเจ้าเลยทีเดียว ในตำรา韩非子 (หานเฟยจื่อ) ก่อนสมัยราชวงศ์ฉิน บันทึกไว้ว่า ในยุคชุนชิว นักบรรเลงกู่ฉินตาบอด ชื่อ 师矿(ซือควาง) ดีดฉินดึงดูดฝูงนกกระสาดำมาร้องระบำ ด้วยเหตุนี้กู่ฉินในยุคประวัติศาสตร์ก็ได้มีบทบาทเป็นเมนหลักของนิทานและตำนานที่สร้างความประทับใจและความซาบซึ้งให้ผู้คนได้เป็นอย่างดีแล้ว


ระฆังโลหะ


ระฆังหิน


แคน


เส้อ

อย่าง伯牙 (ป๋อหยา)และ 种子期 (จงจื่อชี) ก็เป็นนิทานเรื่องหนึ่งซึ่งเป็นที่รู้จักสำหรับชาวจีนเป็นอย่างดี นิทานป๋อหยาดีดฉิน จงจื่อชีรู้ใจ (เดิมคือ 知音 ซึ่งแปลตรงตัวว่า รู้เสียง มีนัยว่า เข้าถึงความรู้สึกนึกคิดของผู้บรรเลงผ่านเสียงของกู่ฉิน) ได้ถูกบันทึกในตำรา 吕氏春秋 (หลี่ซื่อชุนชิว) อย่างชัดเจน อาศัยบันทึกนี้ก็กล่าวได้ว่า กู่ฉินก่อนสมัยราชวงศ์ฉิน ก็ได้เป็นเครื่องดนตรีบรรเลงเดี่ยวแล้ว โดยอาศัยการใช้มือและเครื่องดนตรีบริสุทธิ์ เป็นตัวกลางสื่อถึงการรับรู้ ความคิดและความรู้สึกของมนุษย์ต่อสภาพแวดล้อมที่ได้สัมผัส และยังเป็นสะท้อนถึงความคิดรวมไปถึงระดับความรู้ทางดนตรีของคนในสมัยก่อนราชวงศ์ฉินอีกด้วย


ป๋อหยาดีดฉิน และจงจื่อชีรู้ใจ

นักบรรเลงกู่ฉินในสมัยราชวงศ์ฮั่นก็มีจำนวนไม่น้อย ไช่ยงในสมัยฮั่นตะวันออก ถือเป็นบุคคลที่มีความสำคำญมาก มีความสามารถในด้านการประพันธ์เพลง อาทิเช่น เพลง春游 (ท่องเที่ยวในฤดูใบไม้ผลิ) แต่น่าเสียดายที่เพลงนั้นสาบสูญไปเสียแล้ว แต่ที่น่ายินดีคือ หนังสือ 琴操 (ฉินเชา หรือเพลงฉิน) ของไช่ยง ได้ตกทอดมาถึงทุกวันนี้ หนังสือ 琴操 ได้บันทึกบทเพลงกู่ฉินที่บรรเลงกันในสมัยนั้นถึง 40 กว่าเพลง มีทั้งเนื้อร้อง โน๊ตเพลงและเนื้อหาของแต่ละเพลงอย่างครบครัน และต้นกำเนิดของเพลงที่เล่นกันอยู่ทุกวันนี้ ก็สามารถหาข้อมูลได้จากตำราเล่มนี้นั่นเอง จึงกล่าวได้ว่า琴操เป็นเอกสารประวัติศาสตร์ทางดนตรีที่สำคัญชิ้นหนึ่ง

ในสมัยราชวงศ์จิ้น นักบรรเลงกู่ฉินผู้หนึ่งก็โดดเด่นไม่แพ้กัน นั่นก็คือ 嵇康 (จีคัง) ซึ่งจะโดดเด่นในเรื่องการเมือง เพราะจีคังดูถูกเหยียดหยามรัฐบาลอันเน่าเฟะของซือหม่าอี้เป็นอันมาก ในทางวรรณคดีและทางดนตรีก็ได้มีบันทึกไว้ว่า ก่อนที่จีคังจะตาย ก็ได้บรรเลงเพลงสุดท้ายในชีวิต นั่นก็คือเพลง 广陵散 (กว่างหลิงส่าน หรือลำนำกว่างหลิง) เรื่องน่าพิศวงของจีคังกลายเป็นตำนานเล่าขานสืบต่อกันมาอย่างยาวนาน และเรื่องราวของจีคังยังเป็นข้อมูลที่สำคัญในการวิจัยเพลง广陵散 อีกด้วย ตำรา 琴赋 (ฉินฟู่) ที่จีคังเขียนขึ้นนั้นนอกจากจะแสดงให้พวกเราเห็นถึงระดับของศิลปะ สถานภาพทางสังคม เทคนิคการบรรเลงและอิธิพลของกู่ฉินแล้ว ยังชี้จัดได้อีกว่า สมัยที่กู่ฉินมีสัญลักษณ์แสดงตำแหน่งเสียงที่เรียกว่า 徽 (ฮุย) ก็คือสมัยของจีคังนั่นเอง และนี่ก็เป็นข้อมูลทางสถานภาพของกู่ฉินในช่วงระหว่างสมัยราชวงศ์ฮั่นตะวันออกและสมัยราชวงศ์ถังที่สำคัญอีกข้อมูลหนึ่งทีเดียว


จีคัง

Create Date : 06 ธันวาคม 2550 Last Update : 9 ธันวาคม 2550 17:48:57 น. Counter : 9656 Pageviews.		7 comments
Share Tweet