Bloggang.com : Siri_waT_bkk : พระอรหันต์ที่ไม่ได้เข้าประชุมในวันมาฆบูชา

พระอรหันต์ที่ไม่ได้เข้าประชุมในวันมาฆบูชา

เมื่อวานวันมาฆบูชา ผมไม่ได้ไปวัด ไม่ได้ไปเวียนเทียนตามปกติวิสัย เป็นเพราะมีอาการไอแค้กๆ จนไม่อยากไปสร้างความรำคาญคนรอบข้างในช่วงสวดมนต์ทำวัตรเย็น จึงมีเวลาอยู่บ้านทั้งวัน และนั่งอ่านที่เขาพูดกันถึงวันมาฆบูชา

เห็นมีคำถามถามกันเล่นๆ ว่าวันมาฆบูชานั้นมีพระอรหันต์ไม่ได้เข้าร่วมประชุมกี่องค์
อ่านแล้วก็อมยิ้มเพราะเห็นเยาวชนมาตั้งหน้าตั้งตาตอบกันจริงๆ จังๆ ว่ามีกี่องค์แน่ๆ แสดงว่าศาสนาอยู่ในความสนใจของเยาวชนมากพอสมควร
วันนี้ก็เลยจะนำข้อมูลตามที่ปรากฏในอรรถกถาพระไตรปิฎกมาเล่าให้ฟัง โดยไล่เลียงไปตามลำดับเวลาครับ

พระปัญจวัคคีย์
หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้แล้วเมื่อวันเพ็ญเดือน ๖ พระองค์ก็ทรงเสวยวิมุติสุขอยู่ ๔๙ วัน จากนั้นจึงเสด็จดำเนินไปเพื่อแสดงปฐมเทศนาแก่พระปัญจวัคคีย์ที่ป่าอิสิปัตนะ
บางคนอาจสงสัยว่าพระพุทธเจ้าทรงรู้ได้อย่างไรว่าพระปัญจวัคคีย์อยู่ที่ไหน
ตอบได้ง่ายๆ สำหรับผู้ที่ยอมรับในปาฏิหารย์ของพระศาสดาว่า พระพุทธเจ้าทรงมีพุทธญาณครับ พระองค์ทรงรู้ทุกสรรพสิ่งแบบรู้แจ้งแทงตลอด อย่าว่าแต่ในโลกนี้เลย แต่พระองค์ทรงรู้ไปได้ไกลถึงแสนโกฏิจักรวาลเลยทีเดียว
ข้อสงสัยต่อไปว่า ทำไมพระพุทธเจ้าจึงเสด็จดำเนินไป ในเมื่อตามพุทธประวัติหลายแห่งพระองค์ทรงแสดงปาฏิหาริย์เหาะไปบ้าง หายตัวไปบ้าง และตามพุทธประวัติของพระพุทธเจ้าในอดีตหลายพระองค์ก็ทรงใช้วิธีเหาะไปแสดงปฐมเทศนา อันนี้ก็มีเหตุอีก เพราะพระองค์ตรวจพบอุปนิสัยของนายอุปกะชีวกว่ามีวาสนาบารมีจะได้บรรลุธรรมภายภาคหน้า พระองค์ก็ไม่ได้ทรงละเลย จึงเสด็จดำเนินไปโดยพระบาทหวังจะได้พบและสนทนากับนายอุปกะ นายอุปกะคนนี้แหละที่พอได้ยินว่าสมณะที่พบต่อหน้านี้เป็นพระพุทธเจ้า เขาจึงส่ายหัว แลบลิ้น เรียกพระพุทธเจ้าว่าท่านอนันตชินแล้วเดินหลีกไปจนเกิดคำถามตามมาว่าตกลงนายอุปกะเชื่อหรือไม่เชื่อ (แต่สรุปสุดท้ายว่าเชื่อ เพราะหลังจากนั้นนายอุปกะไปหลงเสน่ห์ลูกสาวนายพรานจนมีลูกด้วยกันคนหนึ่ง วันหนึ่งเมียเห่กล่อมลูกด้วยบทน้อยใจว่านายอุปกะเป็นคนไม่มีความรู้ นายอุปกะจึงหนีออกจากบ้านไปตามหาท่านอนันตชินที่สาวัตถี ได้บวชและสำเร็จเป็นพระอนาคามี)
พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนาแก่ปัญจวัคคีย์ในวันเพ็ญเดือน ๘ หลังจากนั้น ๕ วัน พระปัญจวัคคีย์ทั้งหมดได้สำเร็จเป็นพระอรหันต์

พระนาลกะ
พระอรหันต์องค์นี้เป็นพระอรหันต์ที่ถูกลืม
ท่านเป็นหลานชายอสิตดาบส ตอนที่อสิตดาบสเข้าไปดูเจ้าชายสิทธัตถะวันประสูติใหม่ๆ รู้ว่าเจ้าชายจะตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าแน่ เลยมาสั่งหลานชายคนนี้ให้บวช หลานชายก็เชื่อฟังลุงดีเหลือเกิน ออกบวชรอตั้งแต่วันนั้นเลย
จนกระทั่งเมื่อพระพุทธเจ้าแสดงปฐมเทศนา ท่านนาลกะได้ยินข่าวจากพวกเทวดาจึงออกจากป่ามาเฝ้าพระพุทธเจ้าในวันที่ ๗ หลังปฐมเทศนา ฟังธรรมแล้วท่านก็กลับเข้าป่าอีก ท่านปฏิบัติโมเนยปฏิปทาอันอุกฤษณ์ และนิพพานในป่าหลังจากนั้น ๗ เดือน ไม่รู้แน่ว่าท่านสำเร็จเป็นพระอรหันต์วันไหน แต่เข้าใจว่าน่าจะเป็นวันแรกๆ หลังจากฟังธรรมแล้ว

พระยสเถระ
ลำดับต่อมา พระพุทธเจ้าได้แสดงธรรมโปรดยสกุลบุตรที่บ่นว่า ที่นี่วุ่นวายหนอ ที่นี่ขัดข้องหนอ แล้วเดินหนีออกจากปราสาทจนมาพบพระพุทธเจ้า ยสกุลบุตรฟังธรรมแล้วสำเร็จเป็นพระอรหันต์จึงออกบวช ต่อมาสหายได้ข่าวตามมาบวชและสำเร็จเป็นพระอรหันต์รวมทั้งหมดคณะนี้อีก ๕๕ องค์

พระอรหันต์ ๓ คณะนี้ พระพุทธเจ้ารับสั่งให้แยกย้ายกันไปเผยแผ่ศาสนา ให้กระจายกันไป อย่าเดินร่วมทางกัน จะได้เผยแผ่ศาสนาได้เร็วๆ

พระภัททวัคคีย์
หลังออกพรรษา (ในขณะนั้นยังไม่มีข้อกำหนดเรื่องการจำพรรษา แต่ระยะเวลาเทียบกันแล้วน่าจะเป็นช่วงหลังออกพรรษาคือราวเดือน ๑๑) พระพุทธเจ้าเสด็จไปสู่นครราชคฤห์ ระหว่างทางทรงพบภัททวัคคีย์กุมาร ๓๐ คนที่ไล่ฝ้ายตามหาหญิงคนหนึ่งที่ขโมยเครื่องประดับหนีไป พระองค์ทรงแสดงธรรมจนทั้งหมดดวงตาเห็นธรรม ขั้นต่ำเป็นพระโสดาบัน แต่ไม่มีใครสำเร็จเป็นพระอรหันต์ ทั้งหมดบวชแล้วกราบทูลลาไปปฏิบัติธรรมต่อทางแคว้นมัลละ
หลังจากนั้นราว ๖ ปี กลุ่มพระภัททวัคคีย์จึงกลับมาเฝ้าพระพุทธเจ้า ได้ฟังธรรมอีกครั้งจึงสำเร็จเป็นพระอรหันต์

ชฎิล ๓ พี่น้อง
พระพุทธเจ้าเสด็จไปโปรดชฎิล ๓ พี่น้องก่อนจะเข้าราชคฤห์
อุรุเวลกัสสปะมีบริวาร ๕๐๐
นทีกัสสปะมีบริวาร ๓๐๐
คยากัสสปะมีบริวาร ๒๐๐
พระพุทธเจ้าทรงแสดงปาฏิหาริย์ปราบทิฏฐิชฎิลอยู่ราว ๓ เดือน จนในที่สุดชฎิลทั้งหมดออกบวช แล้วทรงแสดงธรรมจนชฎิลทั้งหมดสำเร็จเป็นพระอรหันต์ ซึ่งตัวเลขพระอรหันต์คณะนี้รวมแล้วน่าจะเป็น ๑,๐๐๓ แต่จากข้อความที่ปรากฏต่อมาในวันมหาสันนิบาต สรุปว่า ๕๐๐ ๓๐๐ และ ๒๐๐ นั้นเป็นตัวเลขที่รวมชฎิลหัวหน้าเข้าไปด้วยแล้ว จึงกลายเป็นแค่ ๑,๐๐๐ ถ้วน

พระอัครสาวก
พระพุทธเจ้าพาพระอรหันต์ปุราณชฎิลเสด็จสู่นครราชคฤห์ เหตุที่ไม่รับสั่งให้พระอรหันต์คณะนี้แยกไปเผยแผ่ศาสนา เพราะขณะนั้นชาวนครราชคฤห์ส่วนใหญ่นับถือชฎิล การได้เห็นชฎิลที่พวกตนเคารพนับถือออกบวชจนหมดจะสามารถทำให้ประกาศศาสนาได้ง่ายกว่าพระองค์เลยให้พระอรหันต์คณะนี้ตามเสด็จไปด้วย
พระพุทธเจ้าไปแสดงธรรมในนครราชคฤห์ครั้งแรกในสวนตาลหนุ่มนอกนคร ในครั้งนั้นมีคนที่มีดวงตาเห็นธรรมนับจำนวน ๑๑ หมื่นคน รวมทั้งพระเจ้าพิมพิสารด้วย พระเจ้าพิมพิสารจึงถวายเวฬุวันสวนไผ่ที่ให้อาหารกระแตเป็นวิหารแห่งแรกในพุทธศาสนา ซึ่งในครั้งนั้นน่าจะมีคนออกบวชจำนวนมาก และสำเร็จเป็นพระอรหันต์ด้วย แต่ไม่ปรากฏตัวเลขที่แน่ชัด (ไปปรากฏตัวเลขอีกครั้งช่วงหลังออกพรรษาที่พระพุทธเจ้าเสด็จนิวัติกรุงกบิลพัสดุ์ ครั้งนั้นมีพระอรหันต์ตามเสด็จ ๓๐,๐๐๐ รูป)
เมื่อพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวกเสด็จไปประทับที่เวฬุวันวิหารแล้ว อุปติสสะกับโกลิตะสองสหายก็ยังไม่รู้ข่าว จนวันหนึ่งอุปติสสะได้พบพระอัสสชิเถระ ๑ ในพระปัญจวัคคีย์เดินบิณฑบาตอยู่ในนคร จึงตามไปปฏิบัติท่าน พระอัสสชิเถระได้แสดงธรรมอย่างแยบคายสร้างอุปนิสัยให้อุปติสสะศรัทธาในพระพุทธเจ้ามากโดยแสดงธรรมสั้นๆ ว่า "ธรรมเหล่าใดเกิดแต่เหตุ พระตถาคตทรงแสดงเหตุแห่งธรรมเหล่านั้น และความดับแห่งธรรมเหล่านั้น พระตถาคตปกติทรงสั่งสอนอย่างนี้” และบอกว่าท่านเพิ่งบวชใหม่ยังรู้ธรรมน้อย ให้อุปติสสะไปฟังธรรมจากพระศาสดา อุปติสสะฟังธรรมแล้วสำเร็จเป็นพระโสดาบัน จึงไปเล่าให้โกลิตะผู้เป็นสหายฟัง โกลิตะฟังแล้วก็สำเร็จเป็นพระโสดาบันเหมือนกัน ทั้งสองจึงไปชวนบริวารได้ ๒๕๐ ไปออกบวชเป็นภิกษุ
บริวารบวชแล้วได้ฟังธรรมสำเร็จเป็นพระอรหันต์ทั้งหมดในวันนั้น แต่พระโมคคัลลานะ (โกลิตะ) สำเร็จในวันที่ ๗ ส่วนพระสารีบุตร (อุปติสสะ) สำเร็จในวันที่ ๑๕
ในวันที่พระสารีบุตรสำเร็จเป็นพระอรหันต์นั้นเป็นวันเพ็ญเดือน ๓ ภายหลังวันตรัสรู้ ๙ เดือน
ในค่ำวันนั้นเองที่พระอรหันต์คณะของปุราณชฎิลกับคณะของพระโมคคัลลานะพระสารีบุตรมาเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยไม่ได้นัดหมาย รวมกันได้ ๑,๒๕๐ รูป เป็นคณะปุราณชฎิล ๑,๐๐๐ รูป แสดงว่าคณะของพระโมคคัลลานะกับพระสารีบุตร ๒๕๐ รูปนั้นรวมท่านทั้งสองไว้แล้ว

สรุปแล้วพระอรหันต์ที่ไม่ได้เข้าร่วมมหาสันนิบาตครั้งนี้จึงประกอบด้วย
๑. คณะพระปัญจวัคคีย์ ๕ องค์ (รวมพระอัสสชิด้วย แม้ท่านจะอยู่ในนครราชคฤห์ แต่ท่านก็ไม่ได้มาเฝ้าพระพุทธเจ้า)
๒. พระนาลกะ ขณะนั้นท่านอยู่ในป่าเป็นช่วงประมาณปลายเดือนที่ ๗ ซึ่งท่านใกล้จะนิพพานแล้ว
๓. คณะพระยสะ ๕๐ องค์ ไม่รู้ว่าคณะท่านแยกย้ายไปเผยแผ่ศาสนาที่เมืองไหน
๔. คณะพระภัททวัคคีย์ ๓๐ คณะนี้ยังไม่มีใครสำเร็จเป็นพระอรหันต์ ณุ้แต่ว่าไปอยู่ในแคว้นมัลละ
๕. พระอรหันต์อื่นๆ ที่บวชในนครราชคฤห์ ซึ่งไม่ทราบจำนวนที่แน่นอน

จำนวนพระอรหันต์ในวันปฐมมาฆบูชาก็เป็นแบบนี้แหละครับ

Create Date : 19 กุมภาพันธ์ 2554

Last Update : 19 กุมภาพันธ์ 2554 9:56:15 น.

8 comments

Counter : 11113 Pageviews.

สวัสดีค่ะ..

ขอบพระคุณที่กรุณาให้ความกระจ่างแจ้งนะค่ะ..

เพิ่งรู้ตอนนี้นี่เองค่ะ..

โดย: คนผ่านทางมาเจอ

วันที่: 19 กุมภาพันธ์ 2554 เวลา:10:49:50 น.

สาธุ สาธุ สาธุ

ชอบภาพบนสุดของ blog นี้ค่ะ ปิติมากๆ ค่ะ

โดย: ดวงลดา

วันที่: 19 กุมภาพันธ์ 2554 เวลา:11:44:37 น.

ขอบคุณครับ

โดย: อิทธิธรรม IP: 27.130.168.26 วันที่: 19 กุมภาพันธ์ 2554 เวลา:12:51:24 น.

Thank you

โดย: raviwan IP: 183.89.162.169 วันที่: 20 กุมภาพันธ์ 2554 เวลา:8:00:09 น.

สวัสดีเช้าวันทำงาน มีความสุขมากมาย ระลึกถึงเสมอค่ะคุณอังคาร

โดย: เกศสุริยง

วันที่: 21 กุมภาพันธ์ 2554 เวลา:9:56:06 น.

สวัสดีค่ะ คุณอังคาร
ขอบคุณค่ะ
แล้วจะแวะเข้ามาอ่านอีกค่ะ

โดย: phunsud

วันที่: 21 กุมภาพันธ์ 2554 เวลา:13:46:17 น.

บล็อคนี้คือคลังแห่งปัญญาโดยแท้ ขอบคุณครับที่นำความกระจ่างให้ พอดีฟังแม่ท่านเล่าดึกไปหน่อย ความชัดของโสตประสาทเลยอาจคลาดเคลื่อน
ขออนุญาติเป็นแฟนประจำ เพื่อความรู้จริงนะครับ
ขอบคุณครับ

โดย: posataporn

วันที่: 21 กุมภาพันธ์ 2554 เวลา:20:31:00 น.

เด็ก ๆ สมัยนี้เขาศึกษาละเอียดเลยเชียวนะคะ

โดย: tuk-tuk@korat

วันที่: 22 กุมภาพันธ์ 2554 เวลา:10:44:34 น.