วงศ์ : Cucurbitaceae ชื่อวิทยาศาสตร์ : Momordica cochinchinensis (Lour.) Sprenชื่อสามัญ : Gac fruit , Baby Jackfruit , Cochinchin Gourd , Spiny Bitter Gourd , Sweet Gourd , Cochinchin Gour

ชื่อท้องถิ่น : ภาคกลาง และทั่วไป : ฟักข้าว , มะข้าว

ภาคเหนือ : ผักข้าว , พุคู้เด๊าะ (แม่ฮ่องสอน)

ภาคใต้ : ขี้กาเครือ

ต่างประเทศ : แก็ก (เวียดนาม)

ถิ่นกำเนิด : ประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทย

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ราก และลำต้นฟักข้าว เป็นไม้เลื้อยล้มลุกที่มีอายุนานหลายปี มีลำต้นเป็นไม้เถาเลื้อย เถามีลักษณะเป็นเหลี่ยม ยาวได้มากถึง 20 เมตร เถาแตกมือเกาะออกตามข้อ โดยมือเกาะเป็นเส้นเดี่ยว ไม่แตกแขนง มือเกาะใช้สำหรับเกาะพันยึดกับวัสดุหรือต้นไม้อื่น

ใบใบฟักข้าว เป็นใบเดี่ยว เรียงออกสลับกันตามกิ่ง และลำต้น ใบมีก้านใบยาว 5-8 เซนติเมตร ใบมีลักษณะเป็นรูปหัวใจ ยาวประมาณ 6-15 เซนติเมตร ใบมีสีเขียวเข้ม แผ่นใบเป็นลูกคลื่นตามร่องของเส้นแขนงบนใบ ขอบใบเว้าหยัก 3-5 แฉก และมีเส้นแขนงกลางใบของแต่ละแฉก โดย 2 แฉกแรกที่อยู่บริเวณโคนใบ ซ้าย-ขวา จะเป็นแฉกสั้นๆ และอีก 2 แฉกถัดมา ซ้าย-ขวา จะเป็นแฉกยาวที่มีขนาดใกล้เคียงกัน ส่วนแฉกตรงกลางที่เป็นแฉกเดี่ยวจะมีขนาดยาวที่สุด

ดอกดอกฟักข้าวเป็นดอกเดี่ยว แทงออกตาข้อบริเวณซอกใบ เรียงลำดับในทางเดียวกัน ดอกฟักข้าวเป็นดอกแยกเพศ อยู่คนละต้นกัน ดอกตูมมีลักษณะคล้ายหอยแครงในลักษณะหงายขึ้น ซึ่งจะหุ้มด้วยกลีบรองดอกสีเขียว มีขนสีขาวนวลหรือเหลืองปกคลุม และมีลายเส้นชัดเจน ตรงกลางดอกมีสีน้ำตาลแกมม่วง

ดอกฟักข้าวเมื่อบานจะประกอบด้วยกลีบดอก 5 กลีบ กลีบดอกมีสีเหลือง โดยดอกเพศผู้จะมีกลีบดอกใหญ่ และยาวกว่าดอกเพศเมีย รวมถึงปลายกลีบดอกแหลมกว่า ดอกเพศผู้มีก้านดอกยาว 5-15 เซนติเมตร มีเกสร 3 อัน ดอกเพศเมียมีก้านดอกยาว 2-5 เซนติเมตร รังไข่มี 1 ช่อง มีท่อรังไข่เป็นแท่งยาว บริเวณปลายท่อรังไข่แยกเป็น 3 แฉก

ผล และเมล็ดผลฟักข้าวมีรูปทรงไข่รีหรือค่อนข้างกลม โดยเปลือกจะมีหนามจำนวนมาก แต่หนามไม่แข็งจนเป็นอันตรายมาก เปลือกผลดิบมีสีเขียว เมื่อสุกจะมีสีส้มอมเหลือง และสุกมากจะมีสีแดงสด ขนาดผลกว้างประมาณ 5-7 เซนติเมตร ยาวประมาณ 10-15 เซนติเมตร เปลือกหนาประมาณ 0.5 เซนติเมตร ภายในผลมีเมล็ดจำนวนมาก และมีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดงที่ฉ่ำน้ำ และให้รสหวาน เมล็ดมีลักษณะแบน สีน้ำตาล มีขอบเมล็ดหยัก มีผิวขรุขระ ขนาดเมล็ดประมาณ 1.8-2 เซนติเมตร

สาระสำคัญที่ออกฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ1. แคโรทีนอยด์ (Carotenoids)– ไลโคปีน (Lycopene) ประมาณ 380 ไมโครกรัม/ฟักข้าว 1 กรัม– เบตาแคโรทีน (Beta-carotene) ประมาณ 408 มิลลิกรัม/ฟักข้าว 1 กรัม2. อัลฟาโทโคฟีรอล (Alpha-tocopherol)

ประโยชน์ฟักข้าว1. เยื่อหุ้มเมล็ดที่มีสีแดง นำใช้เป็นส่วนผสมของอาหารเสริม2. เยื่อหุ้มเมล็ดใช้เป็นส่วนผสมไอศครีม3. เยื่อหุ้มเมล็ดใช้เป็นสีผสมอาหารหรือขนมหวาน4. เมล็ด และเยื่อหุ้มเมล็ดนำมาสกัดสารสำหรับเป็นส่วนผสมเครื่องสำอาง5. เยื่อหุ้มเมล็ดนำมาขยำแยกออกจากเมล็ด ก่อนใช้ทำน้ำผลไม้ดื่ม6. ผลฝักข้าวอ่อน และยอดอ่อน นำมาลวกเป็นผักจิ้มน้ำพริกหรือใช้ทำอาหารประเภทต้ม แกงต่างๆ

สรรพคุณฟักข้าวผล และเมล็ด– ต้านมะเร็ง และรักษาโรคมะเร็ง– ป้องกัน และรักษาโรคเบาหวาน– แก้หูดหรือฝีมะม่วง– รักษาโรคในปอด– แก้ไอ แก้วัณโรค– รักษาริดสีดวงทวาร– เยื่อหุ้มเมล็ดนำมาขยำผสมน้ำ ก่อนใช้หุงข้าว ช่วยแก้โรคโลหิตจาง– เมล็ดแห้งนำมาตำหรือบด ก่อนใช้ผสมน้ำมันจากพืช อาทิ น้ำมันงา น้ำมันมะพร้าว น้ำมันหอมระเหยจากดอกไม้ ก่อนใช้ทานวดกล้ามเนื้อ ช่วยลดอาการปวดเมื่อย อาการอักเสบ แก้อาการฟกช้ำ

ยอดอ่อน และใบ (มีรสขม)– แก้ริดสีดวง– บำรุงเลือด บำรุงร่างกาย– ช่วยแก้พิษไข้ พิษอักเสบ– แก้อาการปวดบวม– ใบนำมาตำผสมน้ำ ก่อนใช้ทาแผลแมลงกัดต่อย ช่วยลดอาการบวม

ราก และลำต้น– ใช้ถอนพิษ แก้พิษร้อน ถอนพิษสำแดง– ช่วยขับเสมหะ– แก้อาการปวดตามข้อ ลดข้ออักเสบ– แก้ผมร่วง– ใช้คุมกำเนิด– แก้กระหายน้ำ– ราก และลำต้นนำมาบดผสมกับน้ำมันพืช ก่อนใช้ขยำศรีษะสำหรับฆ่าเหา– นำมาตำขยำน้ำ ใช้สำหรับสระผมแทนสบู่– นำมาตำผสมน้ำมันหรือน้ำเล็กน้อย ก่อนใช้ประคบรอยแผลสัตว์หรือแมลงกัดต่อย ช่วยแก้อาการบวม ลดอาการปวด และลดการอักเสบ

ฤทธิ์ทางเภสัชกรรมอื่นๆ– ต้าน และรักษามะเร็ง– ต้านเชื้อไวรัส และแบคทีเรีย– ทำให้เกิดการแท้ง– ลดน้ำตาลในเลือด– กระตุ้นการบีบตัวของมดลูก– กระตุ้นเอนไซม์ Alcohol dehydrogenase– ยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีน– ทำให้เซลล์เม็ดเลือดแดงแตก

ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของฟักข้าวการทดลองฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระของผลฟักข้าวในหนูที่ถูกเหนี่ยวนำให้เกิดภาวะ Oxidative stress ก่อนจะใช้สาร MC0CI ที่สกัดได้จากเมล็ดฟักข้าวให้หนูทดลอง ซึ่งพบว่า สารชนิดนี้ สามารถลด Glutathione ในเซลล์ได้ รวมถึงช่วยป้องกันเซลล์จากภาวะ Oxidative stress ได้ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าสารชนิดนี้ในเมล็ดฟักข้าว ออฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และป้องกันมะเร็งได้ดี

การทดสอบครีมทาผิวที่ผลิตได้จากน้ำสกัดเยื่อหุ้มของฟักข้าวในอาสาสมัคร 20 คน ที่ช่วงการใช้ 8 สัปดาห์ พบว่า สภาพผิวของอาสาสมัครมีความยืดหยุ่น ความเรียบลื่นเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ

สารต้านอนุมูลอิสระที่พบในผลฟักข้าวจะมีปริมาณมากทั้งในส่วนของเปลือก เนื้อผล เยื่อเมล็ด และเมล็ด ทั้งนี้ สารอนุมูลอิสระในผลฟักข้าวจะมีมากในระยะที่ผลกำลังสุก

การปลูกฟักข้าวฟักข้าวนิยมปลูกด้วยเมล็ด แต่ก็ขยายพันธุ์ได้ด้วยวิธีอื่นได้ อาทิ การปักชำกิ่ง เป็นต้น ซึ่งฟักข้าวเป็นพืชที่เติบโตได้ดีในทุกสภาพดิน ยกเว้นดินเค็มจัดวิธีเพาะเมล็ด1. นำเมล็ดแห้งมาแช่น้ำไว้ 1 คืน ทั้งนี้ น้ำแช่อาจผสมน้ำยาเร่งรากด้วยยิ่งดี หรือหลังจากแช่น้ำแล้ว ค่อยนำมาแช่น้ำยาเร่งราก ซึ่งอาจใช้น้ำขี้หมูแทนน้ำยาเร่งรากก็ได้2. นำเมล็ดปักลงในถุงเพาะชำ พร้อมรดน้ำให้ชุ่ม ทั้งนี้ วัสดุเพาะควรผสมดินกับแกลบดำหรือปุ๋ยคอก อัตราส่วน 1:33. หลังจากเพาะเมล็ดแล้ว ให้ดูแลด้วยการให้น้ำเช้าเย็นทุกวัน จนกว่าเมล็ดงอก และแตกใบแล้ว 3-5 ใบ ค่อยนำลงปลูกบนแปลง

วิธีปักชำวิธีนี้เพาะนี้ มักใช้เพื่อเลือกหรือเพื่อให้ได้ต้นฟักข้าวที่เป็นต้นดอกเพศผู้หรือต้นดอกเพศเมีย และช่วยให้ฟักข้าวติดผลได้เร็วกว่าการปลูกด้วยการเพาะเมล็ด

การปักชำทำได้ด้วยการตัดเถายาวประมาณ 20-30 เซนติเมตร แล้วนำมาแช่น้ำยาเร่งราก และน้ำยาป้องกันเชื้อรา ก่อนจะปักชำเฉียงลงลึก 10-15 เซนติเมตร ด้วยการเอียงเถาประมาณ 45 องศา หลังจากนั้น รดน้ำให้ชุ่ม และดูแลจนกิ่งฟักข้าวแตกใบ 3-5 ใบ ก่อนจะนำปลูกลงแปลง

การเตรียมแปลงปลูกสำหรับการปลูกฟักข้าวเพื่อการค้าหรือปลูกลงแปลงขนาดใหญ่จำเป็นต้องเตรียมแปลงปลูกไว้ก่อน ด้วยการไถพรวนดิน 1-2 รอบ ตากดินนานรอบละ 7-10 วัน พร้อมกำจัดวัชพืช ทั้งนี้ ก่อนไถรอบ 2 ให้หว่านด้วยปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมีก่อน

การปลูกหลังจากที่เพาะหรือเตรียมต้นกล้าจนเติบโตตามขนาดหรือระยะที่กำหนดแล้ว จึงนำลงปลูกบนแปลงใหญ่ ระยะปลูก 4×4 เมตร เนื้อที่ 1 ไร่ ปลูกได้ประมาณ 100 ต้น ทั้งนี้ ให้ผูกรัดต้นกับโคนเสาไว้ด้วย

การทำค้างการทำค้างจะใช้เสาไม้หรือเสาปูนปักใกล้โคนต้นไปตามแนวยาวของแถว พร้อมใช้ลวดขึงปลายเสาด้านบนให้เป็นตารางสี่เหลี่ยม กว้างประมาณ 5×5 เซนติเมตร หรือมากกว่า

การดูแลรักษาหลังจากที่ปลูกเสร็จแล้ว มั่นให้น้ำวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น ด้วยระบบสเปรย์หรือน้ำหยด พร้อมคอยรัดลำต้นให้โตขึ้นตามต้นเสาจนยอดลอยแขวนด้านบนได้ พร้อมคอยตัดแต่งกิ่งให้มีจำนวนที่พอเหมาะ ส่วนการใส่ปุ๋ยในระยะตั้งแต่ปลูกจนถึงก่อนออกดอกให้เน้นใส่ปุ๋ยคอก 1 ถังเล็ก/ต้น ร่วมกับปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 ประมาณ 1 กำ/ต้น ในระยะประมาณ 1 เดือน หลังปลูก และหลังจากนั้นเป็น 3-4 เดือน/ครั้ง ส่วนในระยะออกดอกจนถึงผลก่อนผลสุกจะเปลี่ยนปุ๋ยเคมีเป็นสูตร 12-12-24 แทน

การเก็บเกี่ยวผลผลิตฟักข้าวจะเริ่มออกดอก 2-3 เดือน หลังปลูก หลังจากนั้น ประมาณ 30-40 วัน หลังติดผล ผลก็จะเริ่มสุก ซึ่งฟักข้าวจะทยอยออกดอก และติดผลได้ตลอดทั้งปี ปริมาณผลผลิตประมาณ 100-120 ผล/ปี แต่ละผลจะหนักประมาณ 0.5-0.8 กิโลกรัม หรือบางลูกอาจหนักได้ถึง 1 กิโลกรัม

นอกจากผลฟักข้าวที่เก็บจำหน่ายแล้ว ยอดฟักข้าวยังเป็นผลผลิตอีกอย่างที่ทำกำไรได้ดีมาก โดยเฉพาะในระยะหลังการตัดกิ่ง ซึ่งจะมีการแตกยอดอ่อนของฟักข้าวออกมาเรื่อยๆ

น้ำฟักข้าว1. ผ่าแบ่งครึ่งผลฟักข้าวออกเป็น 2 ส่วน2. ใช้ชอนคว้านตักเอาเมล็ดทั้งหมดออกแยกออกใส่ถ้วยก่อน3. ตักขูดเอาเนื้อฟักข้าวด้านในแยกใส่อีกถ้วย4. นำเมล็ดฟักข้าวมาขยำด้วยผ้าขาวบางจนมองเห็นผิวเมล็ดฟักข้าว ซึ่งจะได้เยื่อหุ้มเมล็ดที่แยกออกจากเมล็ด5. กรองบีบแยกเมล็ดออกจากเยื่อหุ้มเมล็ด6. นำเยื่อหุ้มเมล็ด และเนื้อผลฟักข้าวมาปั่น พร้อมกับน้ำเชื่อม และน้ำแข็งเล็กน้อย จนได้น้ำฟักข้าวปั่น

ทั้งนี้ หากต้องการรสเปรี้ยวเล็กน้อย ให้บีบน้ำมะนาวเติมใส่ก่อนปั่น 1-2 ลูก ตามความต้องการ หรือปั่นผสมรวมกับผลไม้อื่น เช่น เสาวรส และสับประรด เป็นต้น และเพื่อป้องกันเชื้อโรค หลังจากที่แยกเนื้อผล และเยื่อเมล็ดฟักข้าวแล้ว ให้นำทั้งสองส่วนมาปั่นผสมกับน้ำก่อน แล้วนำไปอุ่นฆ่าเชื้อก่อนจึงค่อยนำมาปั่นใส่น้ำแข็งดื่ม

ที่มา www.cyto.biz (ปุ๋ยอินทรีย์ ปุ๋ยมูลค้างคาว ปุ๋ยไซโต)

#ปุ๋ยอินทรีย์ #ปุ๋ยมูลค้างคาว #ปุ๋ยไซโต

Create Date : 11 กุมภาพันธ์ 2562
Last Update : 11 กุมภาพันธ์ 2562 13:38:52 น.		0 comments
Counter : 76 Pageviews.
Share Tweet