34                                                                                                     หลักการอาชีวะและเทคนิคศึกษา  3.  ปฏิบัตินิยม (Pragmatism) ถั่งเช่า   ปฏิบัตินิยม  เชื่อวาความรูเปนสิ่งจําเปนสําหรับชีวิต ความคิด เปนเครื่องมือของการกระทํา   ถั่งเช่า  ความคิดที่เอาไปใชไมไดก็เปนสิ่งไรความหมาย  การรู  การจํา  และ จินตนาการก็คือ  การปรับตัวใหเหมาะสมกับสิ่งแวดลอมของสิ่งมีชีวิตนั้นเอง   ความคิดไมใชเพียง สิ่งที่มีในจิตหรือเปนเพียงการถายแบบความจริงเทานั้น  แตเปนสิ่งที่มีพัฒนาไปตามพัฒนาการของ ชีวิต   สติปญญา  ถั่งเช่า   หรือความรูเปนสิ่งที่ชวยมนุษยบรรลุเปาหมายของชีวิต   (ศรัณย   วงศคําจันทร, มปป. :  168)    ปฏิบัตินิยม  เห็นวาในขณะที่เรายังไมรูโครงสรางของมนัส (ความคิด)   จึงควรยึด ประสิทธิภาพในการปฏิบัติไปกอน    นักปรัชญาปฏิบัตินิยมที่สําคัญมี  3  ทาน  ซึ่งเปนชาวอเมริกัน ไดแก  (สุจิตรา  รณรื่น, 2532  :  59 – 60)   -  ชาเลส  แซนเดอร  เพิรซ  (Charles  Sanders  Pierce)  ถั่งเช่า   เปนนักปรัชญาปฏิบัตินิยมที่เชื่อ วาประสิทธิภาพเปนตัวกําหนดความจริง   เพิรซไดกําหนดวิธีรูกอนแลวจึงจะรูวาอะไรจริง  ซึ่งก็คือ วิธีวิทยาศาสตร  นั้นเอง   -  วิลเลียม  เจมส  (William  James)   เปนนักปฏิบัตินิยมที่แทจริง  เจมส ถือวามนุษยควร ยึดความคิดของตนเองในแงที่เห็นวาจะมีประสิทธิภาพในทางปฏิบัติมากที่สุด  เขาจึงเปนนักปฏิบัตินิยมที่แทจริงในแงนี้   -  จอหน  ดิวอี้  (John  Dewey)   เปนนักปฏิบัตินิยมแบบอุปกรณนิยม (Instrumentalism) เพราะสอนวา มนัส (ความคิด)  ของมนุษยฉลาดขึ้นโดยการปฏิบัติ   จึงสรุปเปนวิธีสอนวาเรียนโดย การปฏิบัติ  ถั่งเช่า   (Learning  by  doing)     ดิวอี้  ถือวา  ความจริงอยูที่ประสิทธิภาพของการใชปญญาเปน เครื่องมือเพื่อประโยชนในการดํารงชีพ  จากแนวคิดของนักปรัชญาปฏิบัตินิยม  ทั้ง  3 ทาน  อาจมีทัศนะแตกตางกันบางแตหลักการ ใหญ ๆ นั้น  ไมแตกตางกัน  กลาวคือ  ปฏิบัตินิยมมีทัศนะวาโลกและสิ่งตาง ๆ  ถั่งเช่า  ในโลกเปนสิ่งที่มีอยู จริง  ความรูไดมาจากประสบการณ  ไมใชสิ่งที่ไหลเขามาในทางจิตหรือเปนสิ่งที่ธรรมชาติใหแกจิต แตจิตของเราเปนตัวดําเนินการในการรับรู  การเขาใจ  การคิด  และการเชื่อ  ฯลฯ  เปนตน 

2.2  ปรัชญาการศึกษา  จากการที่ไดศึกษาเกี่ยวกับเรื่องปรัชญามาตามลําดับแลว   ถั่งเช่า  จะเห็นไดวา ปรัชญามีพัฒนาการ มาจากความรูในดานตาง ๆ   ที่ไดรับการพิสูจนแลวและกําหนดเปนหลักการตาง ๆ  แลวจึงเกิดเปน ปรัชญาประยุกตขึ้น   ปรัชญาการศึกษาจัดเปนปรัชญาประยุกตที่มีความเกี่ยวของกับคําวา “ปรัชญา” กับ “การศึกษา”  ตามความหมายพอสรุปได  ดังนี้  ปรัชญา หมายถึง วิธีคิดอยางมีระเบียบเกี่ยวกับสิ่งตาง ๆ ที่มีอยู  ถั่ งเช่า (Exist) หรือเปนความหมาย ที่จะคนหาความคลองจองกันของแนวความคิดและประสบการณทั้งหมด  (George   F.   Kneller, 1971 :  1) 

แนวคิดทางปรัชญาที่มีอิทธิพลตอการจัดการศึกษา                                                               35  การศึกษา หมายถึง กระบวนการพัฒนาบุคคลทั้งในดานจิตใจ นิสัย และคุณสมบัติอยางอื่น  กระบวนการศึกษาเปนเพียงเครื่องมือที่คนรุนหนึ่งใหแกคนอีกรุนหนึ่ง   เครื่องมือนี้ถาไมนําไปใช จะไมเกิดประโยชนอันใด    นอกจากนี้การศึกษายังเปนเครื่องมืออันสําคัญของรัฐ ในการสรางความ เปนอันหนึ่งอันเดียวกันของพลเมือง    เพื่อกอใหเกิดความมั่นคงของรัฐ  ตามที่รัฐตองการทั้งในดาน สังคม  วัฒนธรรม  เศรษฐกิจ  และการศึกษา   (ภิญโญ  สาธร, 2523  : 28  อางใน  พิมพพรรณ  เทพสุเมธานนท  และคณะ,  2542 : 77) 

  2.2.1  ความสัมพันธระหวางปรัชญากับการศึกษา  ถั่งเช่า   ปรัชญากับการศึกษาเปนเรื่องที่มีความสัมพันธกันมาก   ปรัชญา มุงศึกษาเรื่องของชีวิตและ จักรวาลโดยเฉพาะอยางยิ่งมนุษยกับสิ่งแวดลอมเพื่อจะหาความจริงอันเปนที่สุด   สวนการศึกษานั้น มุงศึกษาเกี่ยวกับมนุษยและวิธีการที่พัฒนามนุษยใหมีความเจริญงอกงามเพื่อใหสามารถดําเนินชีวิต ไดอยางดีมีความสุขและประสบความสําเร็จในชีวิตการงาน   ทั้งปรัชญาและการศึกษา  มีจุดสนใจ รวมกันอยูอยางหนึ่งก็คือ  การกําหนดคุณคาและความหมายของชีวิตมนุษย   การศึกษา นั้นเปนการ  ถั่งเช่า  นําเอาปรัชญาไปปฏิบัติใหบังเกิดผล   จึงกลาวไดวา  ในการจัดการศึกษานั้นยอมตองอาศัยปรัชญา ในการหาคําตอบทางการศึกษา   เมื่อเปนเชนนี้ปรัชญาจึงมีความสัมพันธกับการศึกษา  ดังนี้  (จินดา  ยัญทิพย, 2528 : 22)    1.  ปรัชญาชวยในการพิจารณากําหนดเปาหมายของการศึกษา   การศึกษา เปนกิจกรรมทาง สังคมที่มุงผลการเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรมของบุคคลใหเปนไปในแนวที่พึงปรารถนา   ปญหาจึง เกิดขึ้นไดวา  อะไรคือเปาหมายของการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม   หรืออีกนัยหนึ่งก็คือ อะไรควรจะ เปนจุดหมายของการศึกษา  เมื่อการศึกษาเปนการพัฒนาบุคคลการศึกษาจึงแยกไมออกจากจุดหมาย ของชีวิต  (วิจิตร   ศรีสอาน,  2525  : 19)    การศึกษา  เปนกิจกรรมอันหนึ่งที่จะชวยใหชีวิตบรรลุ เปาหมายที่ดี   ซึ่งปรัชญาอาจชวยกําหนดเปาหมายของการศึกษาได   ถั่งเช่า ดังนี้   1.1  ปรัชญาชวยชี้ใหเห็นวา   เปาหมายของการศึกษาที่จะเลือกนั้น  สอดคลองกับสภาพ ขอเท็จจริงทางสังคม เศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรมและศาสนา หรือไม   มีความเหมาะสมเพียงใด ถาเปาหมายที่จะเลือกขัดแยงกับสิ่งเหลานี้รุนแรง  ตองเปนเรื่องที่สังคมจะตองตัดสินวาเปาหมาย อะไรเหมาะสมที่สุด   1.2  ปรัชญาชวยชี้ใหเห็นวา   เปาหมายของการศึกษาที่จะเลือกนั้น  ถั่งเช่า   ขัดแยงกับเปาหมาย ของกิจกรรมทางดานสังคม  เศรษฐกิจ  วัฒนธรรม  และการเมืองหรือไม    ถั่งเช่า ถาขัดแยงกันจะไดแกไข ใหสอดคลองไดอยางไร 

36                                                                                                     หลักการอาชีวะและเทคนิคศึกษา   1.3  ปรัชญาชวยชี้ใหเห็นวา  ถั่งเช่า    เปาหมายของการศึกษาที่จะเลือกนั้น   สอดคลองกับการมี ชีวิตที่ดีหรือไม   ชีวิตที่ดีควรเปนอยางไร  ธรรมชาติของมนุษยคืออะไร   ปญหาเหลานี้นักปรัชญา อาจเสนอความเห็นเพื่อประกอบการพิจารณาในการเลือกเปาหมายของการศึกษา  (วิทย  วิศทเวทย, 2523 : 29)   ถั่งเช่า 2.  ปรัชญาชวยในการวิพากษและวิเคราะหเนื้อหาของปญหาการศึกษาได ดังนี้   2.1   ถั่งเช่า ปรัชญาชวยวิเคราะหขอสมมุติฐานของการศึกษา จากการที่นักการศึกษามีความเห็น แตกตางกัน  เมื่อสืบสวนแลวและพิจารณาถึงสาเหตุของความแตกตางใหดีแลว  สวนหนึ่งมักจะเกิด จากการยึดขอสมมุติฐานที่ตางกัน   ถาหากจับประเด็นความแตกตางไดแลวก็จะทําใหนักการศึกษามี ความมั่นใจในสมมุติฐานที่ตนยึดมากยิ่งขึ้น  มีเหตุผลขึ้น    2.2  ปรัชญาชวยชี้ใหนักการศึกษาเห็นปญหาทางการศึกษาไดชัดเจนขึ้น ซึ่งมีอยูบอยครั้ง ที่เราพยายามแกปญหาบางอยางโดยไมเขาใจชัดเจนวา  ปญหานั้นคืออะไร  ปรัชญาอาจจะชวยขยาย ความของคําถามใหชัดเจนขึ้น  ชี้ใหเห็นถึงความสัมพันธเกี่ยวเนื่องระหวางปญหาตาง ๆ  ซึ่งรวมทั้ง เสนอแนะ ขอมูลที่เกี่ยวของกับปญหาที่ตองการจะแกไข โดยสรุปปรัชญาไมอาจตอบปญหาทั้งหมด ไดเสมอไปแตจะชวยใหปญหากระจางชัดขึ้น   2.3  ปรัชญาชวยขจัดความกํากวมของคําที่ใชในวงการศึกษา  อาทิ  นักปรัชญากลุมภาษา วิเคราะหจะพยายามแยกแยะใหเห็นวาคําสําคัญ ๆ   ที่ใชในวงการศึกษามีความหมายได กี่ประเด็น เชน  การนิยามความหมายของ  “การศึกษา”  ถั่งเช่า    ซึ่งจะมีอยู   3  ประเด็น คือ   1)   คํานิยามที่ตั้งโดยเฉพาะ   เปนคํานิยามที่นักการศึกษาหรือนักปรัชญา  ตั้งขึ้นเอง  ตองการใชเปนการเฉพาะตัวหรือเฉพาะแหง  เชน บทความนี้ผูเขียนใชคําวาการศึกษาในความหมาย ของการถายทอดความรูที่เปนกิจกรรมของโรงเรียน   2)   คํานิยามแบบพรรณา   เปนการนิยามความหมายที่บุคคลทั่วไปมักกันใชอยู  เชน  การศึกษาตามความเขาใจของคนไทยโดยทั่วไป  หมายถึง  การเรียนหนังสือและการไปโรงเรียน   3)   คํานิยามเพื่อชี้ทาง   เปนการนิยามความหมายที่ระบุออกมาวา   อะไรคือ   สิ่งที่ ควรเปน  ซึ่งเปนความเห็นของผูเขียนวาการศึกษาควรเปนไปเพื่อการนี้  เชน  การศึกษา คือ การ ทําลาย  อันเปนสัญชาตญาณสัตว  3.  ปรัชญาใหภาพรวมทางการศึกษาที่กลมกลืน  คือ  ปรัชญาพยายามวาดภาพโดยเชื่อมโยง ความรูที่ไดจากศาสตรตาง ๆ   มาประมวลเขาเปนระบบอันหนึ่งอันเดียวกัน  เพื่อใหศาสตรทั้งหลาย กลมกลืนกันมีความหมายตอมนุษย   และเมื่อเรานําปรัชญามาประยุกตกับการศึกษาวิธีการเดียวกัน นั้น    ถั่งเช่า อาจกระทําได ดังนี้   3.1  เปนการเชื่อมโยงศาสตรทั้งหลายที่เกี่ยวของกับการศึกษา   ใหกลมกลืนและเปน อันหนึ่งอันเดียวกัน  เพื่อจะไดใชเปนแนวทางในการจัดการศึกษา 

แนวคิดทางปรัชญาที่มีอิทธิพลตอการจัดการศึกษา                                                               37   3.2  เปนการเชื่อมโยงแมบทดังกลาวในขอ  3.1   เขากับประสบการณดานอื่น ๆ   ของ มนุษยทั้งหมด   เปนการหาความสอดคลองของความรูทั้งมวลของมนุษย  (วิทย  วิศทเวทย, 2523 : 30 – 32)  จากสิ่งที่กลาวมาขางตน เมื่อพิจารณาแยกแยะดูวามีเนื้อหาและวิธีการของปรัชญาอะไรบาง  ที่นักการศึกษาอาจนํามาเปนหลักหรือแนวทางในการจัดการศึกษาและเปนการชี้ใหเห็นวาการศึกษา กับปรัชญาเปนของคูกัน  โดยที่ปรัชญาจะเปนดังหนึ่งพื้นฐานที่รองรับการศึกษาอยู  ดวย เหตุฉะนี้ หากปราศจากปรัชญาเสียแลว   การจัดการศึกษานั้น  ก็ยอมจะเปนไปอยางเลื่อนลอยไรทิศทางและ ปราศจากความสมเหตุสมผล   ดังคํากลาวของ  มารเจอรี  ไซกัส  (2520  :  5)  กลาวไววา “ศิลปแหง การศึกษานั้นจะไมสามารถบรรลุถึงความแจมชัดอยางสมบูรณในตัวเองไดหากขาดปรัชญา” 

  2.2.2  ความหมายของปรัชญาการศึกษา  คําวา  “ปรัชญาการศึกษา”  นั้น ไดมีนักการศึกษาใหนิยามไวมากมายและตางกันตามทัศนะ ของตน   แตในที่นี้  หมายถึง  “ระบบความคิดหรือวิธีการคิดเกี่ยวกับการศึกษา  ซึ่งประกอบดวย ความหมาย  ขอบเขต  ความมุงหมาย  นโยบาย  และยุทธศาสตรการศึกษา”  ถั่งเช่า    อาทิ   -   จอรจ   เอฟ   เนลเลอร  (George   F.  Kneller,  1971  :  2)   ใหความหมายของปรัชญา- การศึกษาวา “ปรัชญาการศึกษา คือ ผลจากการแสดงหาความเขาใจเกี่ยวกับการศึกษาอยางชัดเจน แปลความหมายทางการศึกษา  ใหสามารถนําไปใชเปนแนวทางในการกําหนดจุดมุงหมายและ นโยบายทางการศึกษาได”  -   คริสโตเฟอร   เจ   ลูคัส  (Christopher   J. Lucas, 1970 : 136)  กลาววา ปรัชญาการศึกษา  หมายถึง  “ความคิด  ความเชื่อ  หรือทักษะเกี่ยวกับการศึกษาที่โรงเรียนและบุคลากรที่เกี่ยวของทาง การศึกษาใชเปนแนวทางปฏิบัติในการพัฒนาผูเรียน”  -   สาโรจ   ถั่งเช่า  บัวศรี  (2518  :  5)  ไดใหความหมายของปรัชญาการศึกษา  สรุปไดวา ปรัชญา- การศึกษา   คือ   การนําเอาหลักการบางประการของปรัชญาแมบทมาดัดแปลงใหเปนระบบใหมเพื่อ ประยุกตใชใหเปนประโยชนในการจัดการศึกษา  -   จิตรกร   ตั้งเกษมสุข  (2525  :  22)  ไดใหความหมายวา  ปรัชญาการศึกษา คือ การนําเอา เนื้อหาและวิธีการของปรัชญามาประยุกตใชในการจัดการศึกษา  ถั่งเช่า  โดยจะอาศัยประโยชนจากเนื้อหา และวิธีการของปรัชญาในการกําหนดแผน  หรือภาพรวมของการศึกษา    ถั่งเช่า  ตลอดจนการวิพากษและ วิเคราะหแผนหรือภาพรวมนั้นจนมองเห็นขั้นตอนในการจัดการศึกษาไดอยางมีระบบ และอยาง สมเหตุสมผล 

38                                                                                                     หลักการอาชีวะและเทคนิคศึกษา  -   สุนทร  สุนันทชัย (2525 : 22  อางใน พิมพพรรณ  เทพสุเมธานนท และคณะ, 2542 : 80)   ไดใหทัศนะเกี่ยวกับปรัชญาการศึกษานอกโรงเรียนวา  “การศึกษานอกโรงเรียน  เปนการศึกษาที่ใช เปนเครื่องมือในการพัฒนาบุคคลและสังคม”    ดังนั้น  ปรัชญาการศึกษานอกโรงเรียน   จึงควรเปน ปรัชญาที่สอดคลองกับหลักการของการพัฒนา   หมายถึงวา  โดยหลักใหญแลวหลักการของการ พัฒนามีความเชื่อพื้นฐานเชนไร   ถั่งเช่า  การศึกษานอกโรงเรียนก็ไมนาจะมีอะไรแตกตางกัน  เราจะเรียก ปรัชญาของเราวาอะไรก็ตามที   แตโดยเนื้อแทแลวปรัชญาของเราก็คือปรัชญาของการพัฒนามนุษย และสังคมนั่นเอง 

Tag   ถั่งเช่า