ผมเริ่มสัมผัสชีวิตเด็กเลี้ยงควายครั้งแรก อายุประมาณเก้าขวบครับ ในวันหยุดเสาร์อาทิตย์หรือปิดเทอม ซึ่งชีวิตเด็กบ้านนอกเมื่อก่อนนั้น มีเรื่องราวที่ภูมิใจเสนอมากมาย ไม่ต้องไปนั่งเรียนติวเข้มกวดวิชาเหมือนเด็กในเมือง นั่งเฝ้าหน้าจอโทรทัศน์ดูการ์ตูนหรือเล่นเกมเหมือนเด็กสมัยนี้

ณ สมัยนั้น ที่หมู่บ้านของผม แต่ละบ้านจะเลี้ยงควาย เอาไว้ไถนา เอาไว้ขาย บ้านผมก็มีกับเขาอยู่สองตัว เท่านี้ก็เลยได้ไปเลี้ยงควายกับเขาด้วย ในตอนเช้าแม่จะห่อข้าวเหนียวพร้อมกับข้าว(เน้นของแห้ง) ใส่ย่ามเตรียมเอาไว้ให้ หลังมื้อเช้าเรียบร้อย ก็ต้อนควายไปรวมกับกลุ่มควายของเพื่อนบ้าน ต้อนควายไปเลี้ยงในป่าในช่วงฤดูฝน แต่ถ้าเป็นหน้านาเสร็จแล้ว ก็เลี้ยงกลางทุ่งนา 

ในระหว่างทางก็ปล่อยให้ควายเล็มหญ้าไปด้วยตลอดทาง ตัวไหนมัวโอ้เอ้มากๆจนไม่ทันเพื่อนก็จะถูกไล่ต้อนให้ไปต่อ จนถึงที่หมายบริเวณที่จะปล่อยควายหากินอย่างเต็มที่ ให้ควายเล็มใบไม้ใบหญ้าไป เด็กเลี้ยงควาย ก็จะหากิจกรรมทั้งส่วนตัวและส่วนรวมทำ เช่น ยิงนก หาตัวกว่าง หาด้วงหน่อไม้ หาเห็ด หาผลไม้ป่า หาปลาตามห้วย ขุดปู ฯลฯ แล้วคอยฟังเสียงกระพรวนอยู่เป็นระยะ หากตัวไหนจะออกนอกกลุ่มไปไกลก็คอยต้อนเอาไว้

กระพรวนเนี่ยจะเลือกติดเฉพาะควายตัวที่เป็นจ่าฝูงของกลุ่ม และบางตัวที่โตๆแล้วเท่านั้น ส่วนลูกๆควาย มักจะหากินอยู่ใกล้ๆแม่ของมันเอง

 ในย่ามของเรานอกจากข้าวห่อแล้ว ก็มีหนังสติ๊ก ลูกกระสุน บางคนก็มียาเส้นพร้อมอุปกรณ์ด้วย

หนังสติ๊กเนี่ยสารพัดประโยชน์จริงๆ  เอาไว้ยิงนก ยิงงู ยิงหนู ยิงกระรอก ยิงผลไม้ป่า แถมยังเอามาต้อนควายได้อีก วันไหนลืมเอาไปด้วยหรือทำหายมีหวังทั้งวันกร่อยแน่ๆ

ถึงเวลากินข้าวเที่ยง ก็จะเอาข้าวที่ห่อมากินร่วมกัน บรรยากาศการกินอาหารแบบนี้ ทั้งสนุกสนาน และกึ่งๆแย่งชิง ใครมัวแต่กินชักช้าจะไม่ทันเพื่อน อาหารอร่อยๆก็จะหมดก่อน 

เมื่ออิ่มแล้วก็ต้องนอนงีบสักหน่อยเอาแรง อากาศมันร้อนก็หาร่มเงาต้นไม้เอาเอง ที่ใครที่มัน 

กิจกรรมช่วงบ่าย ก็ไม่ค่อยต่างจากช่วงเช้าซักเท่าไหร่ มันก็ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ สภาพการณ์ต่างๆด้วย อย่างเช่น พวกเห็ดต่างๆ มักจะหาได้ในช่วงตอนเช้า เพราะสายๆบ่ายๆไป มันก็จะบานเสียจนไม่น่าเก็บเพราะเอามาทำอาหารไม่อร่อย หรือถูกแมลงกัดกินจนเหลือแต่ซาก พวกด้วงกว่างถ้าเป็นช่วงบ่ายจะไม่ค่อยพบ เพราะอากาศร้อนมันจะไม่เกาะอยู่แล้ว มันไปหลบร้อนอยู่ที่ไหน อาจเป็นใต้ซากใบไม้ หลืบใต้ขอนไม้บ้าง

 ดังนั้น บริเวณลำห้วยจึงเป็นที่ที่พวกเรามักขลุกอยู่มากกว่า เพราะเย็นสบายดี หาปูหาปลา ตามซอกตามพงหรือจะหาขุดจากรูก็แล้วแต่ความชำนาญความถนัดของแต่ละคนไป อะไรที่หาที่เก็บมาได้ ก็ใส่ย่ามเอากลับมาบ้านเพื่อทำอาหาร หรือไม่พอเอากลับก็อาจจะเอามาเผามาจี่กินเล่นไป

บ่ายแก่ๆหน่อยก็ได้เวลาต้อนควายกลับบ้าน ใครได้อะไรมาก็เอามาเล่าสู่กันคุยกันไป กลับมาถึงบ้านใครบ้านมัน ก็ต้อนควายเข้าคอก บ้านไหนไม่มีคอกก็ผูกเชือกเอาไว้ ก่อกองไฟแล้วเอาใบหญ้าสดมาสุมให้เกิดควันไล่ริ้นไล่ยุงให้มัน เก็บกวาดขี้ควายในคอกให้ไปรวมอยู่เป็นที่ เป็นอันจบวงจรการเลี้ยงควายในแต่ละวัน 

สำหรับรายละเอียดของกิจกรรมต่างๆมีเยอะมากๆ จะเอามาเล่าสู่ในภายหลังครับ