การแก้ไขบรรเทาอาการข้างเคียงที่พบบ่อย ตอนที่7

ความสามารถในการมีเพศสัมพันธ์และการมีบุตรลดลง
เพศชาย  ยาเคมีบำบัดบางชนิดอาจมีผลต่อการทำงานของอวัยวะสืบพันธุ์ การผลิตตัวอสุจิ และความสามารถในการเคลื่อนไหวของตัวอสุจิ อาการนี้อาจจะเกิดขึ้นชั่วคราวหรือถาวรก็ได้ ขึ้นอยู่กับอายุและสภาพร่างกายทั่วไปของท่านด้วย แต่ผู้ป่วยสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้แต่ต้องใส่ถุงยางอนามัยขณะมีเพศสัมพันธ์ หรืออาจจะใช้การคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่น เพราะยาเคมีส่งผลให้โครโมโซมที่ตัวอสุจิโดนทำลายไป และทารกที่เกิดมาอาจจะไม่สมบูรณ์ หลังจากที่เสร็จสิ้นการทำเคมีบำบัด(การทำเคมีบำบัดครั้งสุดท้าย) ในช่วงระยะเวลา 48 ชั่วโมงแรกนั้น ควรจะต้องใส่ถุงยางอนามัยด้วยถ้าต้องการมีเพศสัมพันธ์
- ผิวหนังบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์อาจมีอาการคัน แห้ง เจ็บ ทำให้มีเพศสัมพันธ์ได้ยาก อาจใช้ครีมหล่อลื่นช่วย
- ในผู้ป่วยที่แต่งงานแล้วแต่ยังไม่มีบุตร ควรปรึกษาแพทย์ก่อน เพื่อขอคำแนะนำในการเก็บอสุจิไว้ในธนาคารอสุจิ (วิธีการนี้สามารถทำได้ในบางโรงพยาบาลเท่านั้น และค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง)
- ควรใช้ถุงยางอนามัยและไม่ควรมีบุตร ระหว่างการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด

เพศหญิง
ยาเคมีบำบัดสามารถส่งผลต่อรังไข่และการผลิตฮอร์โมนลดลง ในผู้ป่วยหญิงบางรายอาจจะมีอาการลักษณะเหมือนวัยหมดประจำเดือน หรือที่เรียกว่าวัยทอง หรือประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ อารมณ์ค่อนข้างแปรปรวนได้ง่าย  สำหรับการมีเพศสัมพันธ์สามารถมีได้ตามปกติ แต่ควรมีการคุมกำเนิดร่วมด้วย ถ้าเกิดช่องคลอดมีอาการแห้งสามารถใช้เจลหล่อลื่นที่สำหรับช่องคลอดได้ ไม่ควรใช้วาสลีนเพราะอาจจะทำให้เกิดการติดเชื้อได้ หรือปรึกษาแพทย์
- ช่องคลอดอาจมีอาการแห้ง ทำให้มีเพศสัมพันธ์ได้ยากหรือเจ็บ อาจใช้ครีมหล่อลื่นช่วย
- ยาเคมีบำบัดอาจมีผลต่อรังไข่ และอาจทำให้ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ จึงอาจทำให้มีลูกยาก
- ในผู้ป่วยที่แต่งงานแล้วแต่ยังไม่มีบุตร ควรปรึกษาแพทย์ก่อน เพื่อขอคำแนะนำในการเก็บไข่ไว้ในธนาคาร (วิธีการนี้สามารถทำได้ในบางโรงพยาบาลเท่านั้น และค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง) 
- ควรคุมกำเนิดในระหว่างให้ยาเคมีบำบัด เพราะยาเคมีบำบัดหลายชนิดอาจมีอันตรายต่อทารกในครรภ์  แม้ว่าการทำเคมีบำบัดผู้ป่วยสามารถตั้งครรภ์มีบุตรได้ แต่ไม่ควรเพราะทารกที่เกิดมาอาจจะไม่สมบูรณ์มีความผิดปกติกับเด็กได้  เพราะฉะนั้นจำเป็นต้องคุมกำเนิด ในกรณีที่ต้องการมีเพศสัมพันธ์ในระหว่างการรักษาด้วยเคมีบำบัด เช่น ให้ฝ่ายชายใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งขณะมีเพศสัมพันธ์ ใส่ห่วง สำหรับยาคุมกำเนิดอาจจะไม่เหมาะสมกับผู้ป่วยบางราย เช่นผู้ป่วยที่เป็นมะเร็งเต้านม ควรจะปรึกษาแพทย์ถึงวิธีการคุมกำเนิดที่เหมาะสม