จิตเห็นอาการของจิต

 ความทุกข์เกิดจากการยึดมั่นทางความรู้สึก  ถ้าเราวิเคราะห์หาสาเหตุของความทุกข์อยู่เสมอ  มันก็จะมีคำตอบเกิดขึ้นว่าความทุกข์เกิดจากอาการของจิตนั่นเอง  จิตเข้าไปยึดมั่นในอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่งจึงทำให้เกิดเป็นอาการ  ปกติเพราะเราเผลอจึงเข้าไปยึดมั่นมันจึงขยายตัวแล้วเกิดเป็นอาการ ดังนั้นถ้าความรู้สึกของเราผิดปกติให้ถอนตัวจากอารมณ์ที่กำลังเกิด เพราะมันแปรปรวนนั่นเอง หรือไม่ก็วางเฉยให้รู้เท่าทันอาการที่เกิดขึ้น ธรรมชาติของจิตมีการแปรปรวน แต่มันเกิดเป็นอาการทางความรู้สึกของเรานั่นคือความเป็นธรรมชาติของมัน ในบางขณะเราจึงต้องวางเฉยต่ออาการที่เกิดอยู่

..........  แต่ถ้าเราสังเกตมันอยู่เสมอ  จะเห็นขั้นตอนของมัน  เมื่อมีสิ่งมากระทบมันจะเกิดรู้สึกว่ามีสิ่งมากระทบ  พิจารณาสิ่งนั้น    แล้วเข้าไปยึดมั่น  การเข้าไปยึดมั่นจึงเกิดเป็นอาการ  เกิดเป็นความรู้สึกของเรา  เกิดเป็น”ตัวเรา”เมื่อมันอ่อนตัวลง  ดับไป  แล้วจึงเกิดเป็นทุกข์แต่ขณะที่เกิดเราไม่รู้สึกเป็นทุกข์  เรารู้แต่ว่ามันคือ “ตัวเรา”   ดังนั้นเราจึงต้องสังเกตอาการของมันอยู่เสมอให้เห็นว่ามันไม่ใช่ “ตัวเรา”เพื่อไม่ให้มันเข้าไปยึดนั่นเอง.......ดังนี้.

พิจารณาเห็นอาการของจิต   จิตมีราคะ  จิตมีโมหะ  จิตมีโทสะ  จิตมีกุศลมูล จิตมีอกุศลมูล   จิตขัดข้อง  หรือหลุดพ้นจากอาสวะต่างๆ  จิตมีความแจ่มใสหรือขุ่นมัว  พิจารณาให้รู้ชัดในอาการต่างที่เกิดอยู่ว่าเป็นอาการอย่างใด

 ........พิจารณาให้เห็นเหตุที่ทำให้เกิดเป็นอาการต่างๆเหล่านั้นอยู่เสมอ  คือจิตเห็นอาการของจิตนั่นเองและให้เห็นในความไม่ใช่ตัวเรา  เพราะความรู้สึกที่เป็น "ตัวเรา" เป็นอาการยึดมั่น  แต่ให้ว่างอยู่หรือให้เห็นว่ามันเป็นเพียงพลังงานของกายเท่านั้นอย่าเห็นว่ามันเป็นตัวเราหรือของเราเพื่อให้มันปล่อยวาง........