Long Road to Heaven
บทเรียนจาก‘บาหลี’

พล พะยาบ
คอลัมน์อาทิตย์เธียเตอร์ มติชนรายวัน 20 พฤษภาคม 2550

---

5 ปี หลังเกิดวินาศกรรม 11 กันยายน ผู้กำกับฯชื่อดังจากฮอลลีวู้ด 2 ราย นำเหตุการณ์ดังกล่าวมาสร้างเป็นภาพยนตร์ หนึ่งคือ United 93 โดย พอล กรีนกราสส์ อีกหนึ่งคือ World Trade Center โดย โอลิเวอร์ สโตน

แม้ว่าก่อนหน้านี้จะเคยมีหนังที่กล่าวถึงวินาศกรรม 11 กันยายน แต่ก็เป็นเพียงหนังที่ใช้เหตุการณ์รุนแรงครั้งนั้นมาเป็นฉากหลังของเรื่องราวที่สะท้อนผลกระทบอันต่อเนื่อง ขณะที่ United 93 และ World Trade Center ต่างออกไป เพราะเป็นการจำลองเหตุโศกนาฏกรรมขึ้นมาอีกครั้ง ทั้งยังทำให้เห็นภาพโดยละเอียดราวกับอยู่ในเหตุการณ์จริงเมื่อ 5 ปีก่อน

ผลคือหนังทั้ง 2 เรื่อง โดนต่อต้านโจมตีอย่างหนักหน่วงจากคนอเมริกันจำนวนไม่ใช่น้อยที่ไม่ต้องการให้ใครมาสะกิดบาดแผลแห่งความโศกเศร้าสะเทือนใจและความหวาดกลัวถึงขีดสุด ซึ่งดูเหมือนเพิ่งจะผ่านพ้นไปไม่นาน

“หากินกับโศกนาฏกรรม” คือหนึ่งในข้อกล่าวหาอันแหลมคมที่พุ่งเข้าใส่ 2 นักสร้างหนัง

ช่วงเวลาห่างกันไม่นาน เกิดกรณีเดียวกันนี้กับคนทำหนังชาวอินโดนีเซีย เมื่อหนึ่งในเหตุก่อการร้ายยุคใหม่ครั้งใหญ่อย่าง “ระเบิดบาหลี” ถูกจับมาขึ้นจอหนัง

วินาศกรรม “ระเบิดบาหลี” เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2002 หรือ 1 ปี 1 เดือน 1 วัน หลังวินาศกรรม 9/11 ในย่านท่องเที่ยวบนเกาะบาหลีของอินโดนีเซีย มีผู้เสียชีวิต 202 ราย เป็นชาวต่างชาติ 164 คน (ในจำนวนนี้เป็นชาวออสเตรเลียถึง 88 คน) และชาวอินโดนีเซีย 38 คน โดยผู้ก่อการคือกลุ่มญะมาอะห์ อิสลามิยะห์ หรือเจไอ ซึ่งเชื่อว่าเชื่อมโยงกับเครือข่ายอัลกออิดะห์ และสมาชิกกลุ่ม 3 คนถูกตัดสินประหารชีวิต

แน่นอนว่านี่คือการก่อการร้ายครั้งรุนแรงที่สุดในประวัติศาสตร์อินโดนีเซีย

เพียง 4 ปีผ่านพ้น...คนที่คิดนำเหตุการณ์นี้ไปสร้างเป็นหนังจะได้รับแรงระเบิดจากอารมณ์ผู้คนรุนแรงขนาดไหน


Long Road to Heaven เข้าฉายในเมืองหลวงจาการ์ตาช่วงปลายมกราคมที่ผ่านมา พร้อมกับเกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์ในวงกว้าง ซึ่งขยายต่อเนื่องมาตั้งแต่มีข่าวว่ามีคนคิดสร้างหนังเรื่องนี้

หนังครอบคลุมเหตุการณ์ตั้งแต่ก่อนและหลังเกิดเหตุ เล่าเรื่องผ่านหลากหลายตัวละคร ทั้งหญิงอเมริกันที่หลบมาพักใจยังบาหลีหลังจากสูญเสียคู่หมั้นในเหตุการณ์ 9/11 คนขับแท็กซี่ชาวบาหลีสูญเสียญาติจากเหตุระเบิด นักข่าวชาวออสเตรเลียนมาติดตามความคืบหน้าของคดี

ตัวละครที่มีผลต่อปฏิกิริยาของผู้ชมมากที่สุดคือกลุ่มผู้ก่อการหลัก 3 ราย ได้แก่ อัมโรซี, อาลี กุฟรอน และอิหม่าม ซามุดรา ซึ่งหนังพยายามเข้าไปสำรวจความคิดจิตใจของคนกลุ่มนี้ตลอดกระบวนการตั้งแต่เริ่มวางแผนจนถึงช่วงเวลาพิจารณาคดีในปี 2003

ทั้งหมดนี้ถูกนำเสนอแบบไม่เรียงลำดับเวลา แต่จะสลับเหตุการณ์ไปมา โดยมีตัวหนังสือบอกวันเวลาและสถานที่ตอนเปลี่ยนฉาก

เอนนิสัน ซินาโร ผู้กำกับฯกล่าวว่า หนังเรื่องนี้นอกจากจะเป็นบทเรียนให้แก่ทุกคนแล้ว สิ่งที่เขาต้องการนำเสนอคือ “ความเป็นมนุษย์” ...ไม่ใช่ของผู้ก่อการเท่านั้น แต่รวมไปถึงเหยื่อของความรุนแรงด้วย

ด้วยเหตุนี้ หนังจึงไม่ใช่แค่จำลองเหตุโศกนาฏกรรม แต่มีเรื่องราวต่อเนื่องซึ่งเน้นความเป็นดราม่าของตัวละคร พร้อมกับแต้มเติมเรื่องราวดีๆ เข้าไปด้วย เช่น บทของชาวอเมริกันที่มาทำความรู้จักกับชาวมุสลิมคนหนึ่งบนเกาะบาหลี พร้อมกับเรียนรู้วิถีแท้จริงและหนทางสันติของศาสนาอิสลาม

หากเปรียบเทียบกับหนังอันเกี่ยวเนื่องกับเหตุการณ์ 11 กันยายน Long Road to Heaven จึงเท่ากับนำเอาหนัง “หลัง 9/11” ซึ่งว่าด้วยผลกระทบของวินาศกรรมครั้งนั้นอย่าง Land of Plenty (2004) และ Crash (2005) รวมเข้ากับหนังจำลองเหตุการณ์ซึ่งเน้นไปที่การยกย่อง “วีรบุรุษ” อย่าง United 93 และ World Trade Center

ฉากบาหลีทั้งหมดถ่ายทำบนเกาะลอมบ็อก ซึ่งเปลี่ยนแผนจากเดิมที่ทีมงานตั้งใจจะถ่ายทำในสถานที่จริง แต่รัฐบาลท้องถิ่นของบาหลีห้ามไว้เพราะเกรงว่าจะไปตอกย้ำบาดแผลของคนที่นั่น

อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนสถานที่ถ่ายทำไม่อาจกลบเกลื่อนบาดแผลได้ตลอดไป เพราะเมื่อหนังเรื่องนี้เดินทางมาถึงบาหลีหลังจากเข้าฉายที่จาการ์ตา จากการพิจารณาร่วมกันของเจ้าหน้าที่รัฐ ผู้นำศาสนา และญาติของผู้เสียชีวิต แทบทุกคนลงความเห็นว่าไม่ควรฉายหนังเรื่องนี้บนเกาะ

ปรากฏเป็นเหตุผล “ห้ามฉาย” จากคณะกรรมการเซ็นเซอร์ว่า “เร็วเกินไปสำหรับชาวบาหลี”

ปฏิกิริยาด้านลบจากผู้ชมนอกจากจะมองว่าหนังไปสะกิดบาดแผลของผู้สูญเสียและเป็นการหากินกับโศกนาฏกรรมแล้ว อีกข้อตำหนิหนึ่งคือผู้สร้างนำเสนอเรื่องราวในมุมของผู้ก่อการร้ายมากเกินไป ทั้งยังสื่อในทำนองว่าพฤติกรรมของนักท่องเที่ยวเป็นตัวกระตุ้นให้กลุ่มมุสลิมหัวรุนแรงลงมือก่อการ

แม้จะโดนโจมตีหนักหน่วง แต่ถึงกระนั้น แม้แต่ญาติผู้เสียชีวิตส่วนหนึ่งก็ไม่ได้มองหนังในแง่ลบเสียทีเดียว เช่น นางมิเชล วัตสัน ผู้หญิงที่เสียลูกสาวจากเหตุระเบิดในส่าหรีคลับ กล่าวว่า สิ่งที่เธอกังวลคือหนังอาจจะสร้างภาพวีรบุรุษให้แก่มือระเบิด แต่ถึงอย่างไรระยะเวลา 4 ปี ก็นานพอให้เธอสามารถชมภาพเหตุการณ์ได้

ขณะที่ เดวิด สจ๊วต ซึ่งสูญเสียลูกชายวัย 29 ปี แนะว่า ผู้สร้างควรจะมอบรายได้ส่วนหนึ่งให้การกุศล เช่น บริจาคให้โรงพยาบาลในบาหลี แทนที่จะสร้างหนังเพื่อทำเงินอย่างเดียว

สำหรับเสียงวิจารณ์จากผู้ชมทั่วไปจะคละเคล้าทั้งชื่นชม-ติติง ซึ่งผู้กำกับฯซินาโรย้ำว่า มุมมองหรือปฏิกิริยาต่อหนังจะเป็นเช่นไรขึ้นอยู่กับผู้ชมแต่ละคน ขอเพียงแค่อย่าตัดสินหนังโดยที่ยังไม่ได้ดู ว่าไปแล้วคำขอร้องของซินาโรก็น่าจะตรงใจนักสร้างหนังบ้านเราหลายคน

การก่อการร้ายยุคใหม่ครั้งใหญ่ที่เชื่อว่ามีกลุ่มเบื้องหลังเชื่อมโยงกันอย่างวินาศกรรม 9/11 และระเบิดบาหลีถูกจับขึ้นจอเงินไปแล้ว ไม่แน่ว่าอนาคตอาจจะมีหนังว่าด้วย “ระเบิดรถไฟมาดริด” (ปี 2004) และ “บึ้มลอนดอน” (ปี 2005) ตามมาก็เป็นได้

เรื่องจริงแบบนี้ไม่น่าจะรอดพ้นมือโลกมายาอยู่แล้ว

Create Date : 12 ตุลาคม 2550
Last Update : 12 ตุลาคม 2550 15:32:05 น.		4 comments
Counter : 1261 Pageviews.
Share Tweet